90eko hamarkadaren erdialdean hasten da giza gene hauen patenteen inguruko historia. Beste hainbat ikerketa talderekin lehian, eztabaidak eztabaida, Utahko Unibertsitateak lortu zuen lehena izatea BCRA1 eta BCRA2 geneak dekodetu eta haiek bularreko minbizi mota jakin batekin lotzen. Utahko Unibertsitateak emaitzen inguruko patenteak eskatu zituen eta Myriadekin bat egin zuen haiek merkaturatzeko. Ondorioz, hamazazpi urte daramatza Myriadek BCRA1 eta BCRA2 geneen mutazioak —bularreko minbizia sor dezaketenak— diagnostikatzeko testak esklusiboki merkaturatzen. Hots, AEBetan eta beste zenbait herrialdetan legez ez dago beste modurik diagnostiko hori egiteko, soilik Myriaden testak dira legezkoak, eta haiek Utahko laborategien bitartez egin behar dira derrigorrean. Salt Lake Cityra bidali behar da bi geneotakoren bat identifikatzen duen lagin oro.
Eta ez da merkea test hori. 3.000 eta 4.000 dolar artekoa izan daiteke kostua. Medikuntza pribatuaren eredua duen AEBetan kostu hori eramangarria izan daiteke agian, baina medikuntza publikoan oinarritzen diren Europako herrialdeetan ez da horren onargarria, ikusita gainera genoma osoaren sekuentzia egitea 1.000 dolar kosta daitekeela. Horregatik, lagin guztiak AEBetara eramatera behartzeagatik, batetik, eta monopolioari esker garestiegitzat jotzen direlako,bestetik, Frantziak, esaterako, ez die baliorik ematen Myriaden patenteei.
Zertarako izan daiteke garrantzitsua norbaitentzat bi geneotakoren batean mutaziorik duen ala ez jakitea? BCRA1 eta BCRA2 geneak, besteak beste, bularrean adierazten dira eta haien egitekoa DNA hondatua konpontzeko edo deusezteko proteina jakin batzuk sortzea da; alegia, tumore ezabatzaileak dira. Aldaeraren bat, mutazioren bat badute, geneok ez dute euren egitekoa betetzen eta mutazio hori duen emakumeak %90eko arriskua du bularreko edo obarioetako minbizia izateko.
Beharbada, behin minbizia izanda, informazio hori ez da berebizikoa emakume horrentzat. Baina aurretik jakinda, diagnostiko goiztiarrari esker abiatutako tratamendua edota garaiz egindako histerektomia bat edo mastektomia bat eginda, bizitza salba dezake. Dena den, BCRA mutazioen ondoriozko bularreko minbizia ez da horren arrunta. Bularreko minbizi guztien %5-10 inguru soilik direla kalkulatzen da.
Myriaden arabera, 500 milioi dolarreko inbertsioa egin zuen geneak eta haien mutazioak ikertzeko. Iazko zerga urtean soilik 409 milioi dolar eskuratu zituen konpainiak BCRA1 eta BCRA2 geneen gainean dituen patenteei esker.
Garestia izateaz gain, konpainia bakarrak mutaziook diagnostikatzeko monopolioa izateak izan ditzake beste ondorio batzuk. Adibidez, beste iritzi bat, beste test batek eskainiko lukeena, izateko aukera eragozten du, baita ere bi geneen mutazio gehiago ikertzeko aukera Myriadekoa ez den edonorentzat.
Azkenean, bi geneen inguruko ikerkuntza oro oztopatzen duela leporatzen zaio, bere patentearekin esklusibotasunez jokatzen duelako. Azkenean, patenteokin, bi gene horiekin edozer gauza egiteko eskubidea duelako konpainiak AEBetan, bi urtean iraungiko zaion patente eredu zahar bati esker. Oraingo patenteak ez dira horren hertsiak. Dena dela, aipatu behar da patenteok ez dutela indarrik oinarrizko ikerketan; informazio hori publikoa da eta ikertu daiteke, baina, hori bai, ezin da inongo etekin ekonomikorik bilatu.
