Otsailaren 10ean, Europar Batasuneko 11 herrialdetako bioekonomiako 14 klusterrek Memorandum akordio bat sinatu zuten Bioekonomiako Klusterren Europako Aliantza (EBCA) sortzeko. Bertan pilatutako sinaduren helburua bioekonomiako sektore horretan berrikuntza eta lankidetza bultzatzea da, hain zuzen ere. Espainian, EAEn eta Herrialde Katalanak bezalako eskualdeetan trantsizio horren aldeko apustua egiten ari dira gaur egun.
Bioekonomiak, Europako Batzordearen arabera, elikagaiak, energia, materialak eta halako produktuak sortzeko baliabide biologiko berriztagarriak erabiltzea eskatzen du, ingurumenari zein ekonomiari mesede egingo diola egiaztatuz (Ronzon & M.Barek, European Commission, 2018). Ekimen hori bat dator Bioekonomiaren Europako Estrategia berrikustearekin. Izan ere, akordioaren arabera kluster europarrak pauso bideratzaileak eta eragileak emateko gakoa izan daitezke; edo, gutxienez, kluster europarrek duten zeregina indartu nahi da, bai eskualde mailan, baita nazio mailan ere.
Hala ere, ikuspegi baikor horrek erantzun beharreko hainbat galdera planteatzen ditu: posible al da hazkunde ekonomikoa eta ingurumenaren babesa aldi berean lortzea? Biomaterialen erabilerak isuriak murrizten lagun dezakeen arren, behar bezala kudeatuz gero, kontuan hartu behar diren arrisku handiak daude. Izan ere, biomasaren zatirik handiena iraupen laburreko produktuetara bideratzen da (European Commission, 2011), eta horrek mugatu egiten du haren eragin klimatiko positiboa.
Gainera, landaketen hedapenak eta praktika intentsiboek jatorrizko basoei, lurzoruei eta biodibertsitateari kalte egin diezaiokete (Curiel Yuste et al., 2023) (Richardson et al., 2023). Jevonsen paradoxak ere ohartarazten du eraginkortasunean egindako hobekuntzek eskari osoa handitzea ekar dezaketela, ingurumen onurak baliogabetuz (Dumont et al., 2013; Sears et al., 2018) (Sorrell, 2009).
Hausnarketa garaia
Beraz, egungo bioekonomiaren eredua, hazkunde ekonomikoaren logikak bideratua, kaltegarria izan daiteke sakonki birdefinitzen ez bada. Bioekonomia benetan iraunkorra lortzeko, Nicholas Georgescu-Roegenek inspiratutako jatorrizko ikusmoldea berreskuratu behar da. Ekonomialari eta matematikari horrek garatutako teoriak muga biofisikoak eta giza ongizatea jartzen ditu erdigunean, ez aberastasun metaketa (Ayres et al., 2001). Horrek esan nahi du biosferaren barruan ekonomiak duen rola birplanteatu behar dela, eta ondasun komunei buruzko erabakiak demokratizatu behar direla. Hori da, egileek proposatzen dutenez, bioekonomiak bere promesa betetzeko dagoen aukera bakarra. Horrela lortu daiteke gizarte ekologiko eta justu bateranzko bide erreala izatea, berdez tindatutako azaleko irtenbide baten ordez.
Testu honetan Mavi Roman doktoratu ondoko ikertzaileak eta Theo Rouhette doktoregoko ikasleak ere parte hartu dute.
