MENDIA. IBILBIDEA. Bakartasuna Bikirrio mendian

Enkarterri eskualdeko gainerako udalerriak bezalaxe, Gordexola (Bizkaia) ingurua menditsua da, mendiok garaiera gutxikoak badira ere. Sandamendiko Molinar plazatik abiatuko gara, XVI. mendeko San Joanen eliza bisitatu ostean. Errepidean (E) 400 metro betetzeke, turismo bulegorantz egitearekin batera (H), zubia zeharkatuko dugu. Eskuman (HM), XV. mendeko Oxirando dorrea -Bizkaiko arkitektura zibilak eman duen eraikinik ederrenetakoa-, eta XVI. mendean erantsitako jauregia ikusgai. Horiek pasatu, eta ezkerreko hesia iragandakoan (H), eskuinera joango gara (HM). Jarraian gora joko dugu, ezkerreko aldatsean ehun metro betez (HE). Ezkerrari ekingo diogu orduantxe (E), harik eta 15 minuturen buruan etxe abandonatua ikusi arte, elkargune guztietan bide nabarmenean gora. Behin eraikinaren ondoan, lur pistan jarraitu (HM), 200 metroan ezkerrera joateko (IE). Tarte leuna bukatzeaz batera, eskuinetik segi (H), bidea ezkerrera doan zidor bilakatu arte, zeinek harizti ederrean goiko pistara eramango gaituen. Ezkerrera (HE) ehun metroz, eta beherantz, Santxoiertoko etxolak eskuman lagata. Pista zabala igaro, eta zuzen (HE), bide nagusiari men une oro. Hamabost minutuan, behea lautzerakoan, harripilo bik eskuinera abiarazten gaituzte (IM). Hogei metroan, ezkerreko haria iragateaz batera (HM), gora egingo dugu, zidor nabarmenik ez, marka arrosek lagunduko diguten arren. Bost minutuan, jada pistarekin bat, ezkerrera (HE), eta atoan, eskuinera (H), beherakoa baztertuz. Bost minutuan, harripiloari kasu, eta eskumara joko dugu, hesiraino. Berehala, burdin haria bidaide, gora heldu, zeharkatu, eta lepora jaitsi; ezkerrera jotzen duen bideari ekingo diogu (HE). Pista erosoan 20 minutu ibili ostean, bidegurutzean eskuinera (M), eta zigi-zagan eta kairnak lagun, 5 minutuan gailurrera iritsiko gara (665 metro: erpina, buzoia eta oroigarria).

Bikirriok oparituriko ikuspegia zoragarria da: Grumeran eta Sasiburuko mendiak ez ezik, Gallarraga, Ganekogorta, Legarmendi, Durangaldea eta Gorbeialdea ere ikusiko ditugu. Etorri garen noranzko berean (M), eta minutu batean ezkerrera eginez (H), berehala pista nagusira helduko gara. Eskuinera (M), zuzen betiere, lehengo lepoan izango gara. Orain ezkerrari ekingo diogu, ordea. Lepotik hamar minutura, lehen elkargunera heldutakoan, zuzen jarraitu dugu (IM), ezkerreko lur bide tentagarriari uko eginda. Hurrengo bidegurutzean, eskumako bietatik behekoan abiatuko gara (IE). Tarte urtsu honetan 5 minutuz zuzen, bihurgunean ezkerrera (IM), eta 30 metroan, elkargunean, noranzkoari eutsiko diogu (IMM). Bost minuturen buruan lur pista batera agertuko gara, non eskuinera (I) egingo dugun, basaz gainezka dagoen bide zabaletik. Berrogei metroan, ezkerrera (I), eta aurrerantzean bide nagusitik ez gara aldenduko. Hemendik 10 minutura, dagoeneko Gordexola begi bistan, ezkerrera eta beherantz joko dugu (I). Herrerias ibaiko burdinazko zubia iraganda, 100 metroan Juantxuren baserrian eskuinera (E), eta etxetxoen arteko errepide lasaiak, Agilatos eta Gallarraga gure aurrean, 10 minuturen buruan abiapuntura iritsiko gara.

Olak eta errotak, garai bateko bizimoduaren lekukoak

Gordexola haranean olek garrantzi handia izan dute. Izan ere, XX. mendearen erdialdera arte martxan egon dira, eta gordexolar asko horretan aritu dira lanean. Hasieran, ibaiaren izena Ibalzibar zen, baina ibaiertzetako olen inguruan jarduera handia zegoenez, Herrerias izena jarri zioten. Olen ondoan errotak egon ohi ziren, eta Ibarra eta Mazukera auzoetakoak gaurdaino egoera onean mantendu dira.