Teknologia berri eta hizkuntzen artean

Ahotsaren bidezko komunikazioa landu du Xabier Uribe-Etxebarriak lau urtean egindako lanean, eta horren erakusle dira epe horretan sortu dituen bi enpresak: Anboto eta Sherpa. Baina ahozko hizkuntzan murgildu aurretik, Gregorio Uribe-Etxebarria aitarekin aritu zen idatzizko hizkuntza lantzen. Metalingua sistema garatu zuten, hau da, itzulpen automatikoak egingo lituzkeen sistema bat. Gaztelaniaren, ingelesaren, frantsesaren eta euskararen arteko itzulpenak egiten ditu sistema informatikoak. «Kontzeptuetan oinarritzen den proiektua da», azaldu du Xabier Uribe-Etxebarriak. Hitz bakoitzak esanahi eta interpretazio ezberdin ugari izan ditzake, eta Metalingua sistemak anbiguotasun horiek argitu egiten ditu, eta hitz bakoitzari kontzeptu bat egokitu. Nola? Esaldiaren azterketa morfologikoa, sintaktikoa, semantikoa, pragmatikoa eta funtzionala eginez. Itzulpena egiten du, beraz, hizkuntzen arauen eta hiztegien arteko konbinazioen bidez. Hizkuntzen arteko zubi gisa definitu zuten bere garaian proiektu hura.

«Bertan lanean aritu nintzenean itzultzaile automatiko izugarria egin genuen, eta, kodea berridatzita, semantikako gauzak nola egiten diren ikasi nuen». Hizkuntzen inguruko nozio ugari ikasi zituen, beraz, semeak aitarekin lan egin zuen garaian. «Anboto eta Sherparen proiektuekin, ordea, pauso bat gehiago eman dut. Metalinguan ikasitakoa bertan txertatzen saiatu naiz, bertan garatu dugun teknologia elkarrizketa birtualean oinarritzen den arren». Era batera ala bestera, Uribe-Etxebarriaren bizitza profesionala hizkuntzarekin lotuta egon dela esan daiteke.

Hizkuntza txikiekin lanean

Baina lengoaiekiko daukan atxikimendu hori ez da berez sortu. Alderantziz, etxetik heldu zaio. Izan ere, Gregorio Uribe-Etxebarria aitak hizkuntzen eta itzultzaileen inguruan kezka berezia izan du, euskarazkoarekin batez ere. Eta hori haren ibilbidean islatzen da. Adibide moduan, Xabier semearekin batera garatu zuen proiektua aipa daiteke. Baina ez hori bakarrik.

2003. urtean hizkuntza gutxituen alde lan egiteko fundazio bat sortu zuten InterLan Systemek eta Unescok elkarlanean: Metalingua Unesco fundazioa. Informazioaren gizartean hizkuntza aniztasuna bermatzeko helburuarekin egin zuten indar metaketa hori. Munduko hizkuntzen %90 ez daude Interneten ordezkatuta. Beraz, fundazioaren sorreran, portzentaje horri bira emateko asmoa azaldu zuten alde biek.

Horretarako, hizkuntza gutxitu bat erabiltzen duen pertsona bat bere ama hizkuntzan idaztera bultzatzen dute, eta lekuan lekuko gizartea sentsibilizatzeko kanpainak garatu. Hizkuntza gutxituen erabilera birtualaren inguruko ikerketak ere egiten ditu fundazioak. Era horretan, komunitate gutxituen «babesle eta bultzatzaile» gisa aurkeztu zuten bere garaian proiektua.