«Dauzkagun indar harremanekin oso zail daude lorpen handiak»

Bilboko bulegoan hartu du BERRIA Adolfo Muñoz Txiki-k (1959, Mañueta, Araba). Maiatzaren Lehenaren atarian, kezkatuta dago lan munduaren egoerarekin.

Etorkizunari «irribarre» batekin begiratzen diola esan zuen duela gutxi Urkullu lehendakariak, bere gobernuak hazkunde aurreikuspena igo duela azaltzerakoan. Irribarre egiteko moduko etorkizun hurbila dugu?

Barne produktu gordina handitzea da krisitik ateratzea Urkulluren ustez. Ez gatoz bat. Ikusteko dago, gainera, hazkunde hori finkatuko den, kanpoko faktoreen ondorio baita. Urkulluren, Barcinaren eta Rajoyren politikek ez dute inolako zerikusirik egoeraren aldaketarekin. Murrizketa politikak ezarri dituzte, eta ez dute arrazoirik krisiari egindako ekarpena dela-eta pozik egoteko.

Zazpi urte krisian. Non gaude? Ateratzen ari gara, batzuek dioten bezala, edo ez?

Oso kezkatuta gaude, ikusten dugulako aberastasuna banatzeko tresnak asko hondatu dituztela krisian. Zerga politika, birbanaketa egiteko, eta negoziazio kolektiboa, banatzeko. Desoreka sozial handiagoekin aterako gara krisi honetatik. Nahita egindako zerbait da, gainera.

Zer gertatu behar da, edo noiz ikusiko dugu krisia atzean geratu dela, zure ustez?

Sortu diren desberdintasun sozialak apaltzea behar dugu. Eta hori oso zaila da, egitura oso bat dagoelako martxan politika bakar bat posible dela onar dezagun. Hori dio NDF Nazioarteko Diru Funtsak, eta politika bakar batekin, ez dago demokraziarik. Soldatek apaldu egin ziren hazkundearekin; atzeraldian apaldu egin dira berriro, eta krisiaren irteera diseinatu dute kapitalari etekin eta botere handiagoa emateko, prekaritatea handituta.

Maiatzaren Lehenerako mezuan hori esango duzue, soldatak berreskuratzeko garaia dela?

Bi mezu nagusi ditugu. Batetik, prekaritateari ezezkoa. Bestetik, eta garrantzi handiagoa duena, sindikatuak indartu egiten gaituela. Badakigu bide zaila hartu dugula, baina egiten ari garenari balio handia aitortzen diogu. Ziur asko, jendeak ez daki krisiarekin etorri den egoera hau gelditzeko etorri dela, luze iraungo duela.

Bi lan erreforma egin dituzte, eta erretiroa atzeratu. Langileak galtzaile atera dira ziklo honetatik?

Diseinua egin da langilea galtzaile atera dadin. Guda gordin bat egin dute lanaren aurka. Kapitalaren inperioa ikusita, gobernuen obedientzia ikusita, eta politikak diziplina nola ezartzen duen ikusita, balio handia du zeuk bide horri ez jarraitzea. Beste kontu bat da zer lortzen ari zaren. Oso zaila da uneotan, dauzkagun indar harremanekin, lorpen handiak izatea.

Sindikatuek ez duzue jakin langileak behar bezala defendatzen erasoetan?

Egiten ari gara ahal duguna, eta gehiago nahi dugu. Gakoa antolakuntza da. Etorkizuna egitura burokratiko batzuen gainean eraiki daitekeela uste duen sindikalismoa hilda dago. Sindikalismoa egiteko prest dagoen militantzia behar duzu; ardura militantziari eman behar zaio. Militantea altxorra da, ondasunik handiena.

Antolakuntza horretan ELAk enpresari eman dio lehentasuna?

Arinkeria eta zinikoa da esatea ELAk enpresaren aldeko apustua egin duela. ELAk enpresetatik antolatzeko apustua egin du, eta enpresetan egonda, horietan botere sindikala izanda, orduan baldintzatu ahalko ditu emaitzak, enpresaren barnean eta kanpoan. Hor egon gabe, sindikalismoak ez du zer egiterik.

Ultraaktibitateari ere muga jarri zaio. Orain dela ia bi urte, lan amildegia iragartzen zen. Nola izan da horren ostekoa? Amildegirik egon da, ala ez?

Esparru batzuetan bai, iritsi da amildegi bat. Patronalak asko lortu du. Eskala bikoitzak ditu, azpikontratazioa, eta negoziazioaren estatalizazioa, esaterako. Hemen sektore esparruaren garrantziari buruz hitz egiten dute batzuek, baina, gaur egun, enpresako hitzarmen batek lehentasun osoa du. Sektoreko hitzarmen batek ezin dio kontra egin. Efektu latza egon da, eta sortu duten beldurra gehitu behar zaio horri.

Confebaskek dio enpresen %90ek baino gehiagok lan baldintzei eutsi dietela. Hala da?

Benetako egoera neurtzea oso zaila da. Horri buruzko informazioa dutenak eta ez dutenak ematen ogasunak dira. Haiek esan dezakete soldatekin zer gertatzen ari den, baina inork ez du ezer kontatzen. Baina Confebaskek gehiago esaten du. Esaterako, ez duela ezer negoziatu behar erreformak dena ematen diolako.

Negoziazio sektorialaren ahuleziak zailago bihurtuko du krisiaren irteeran lan baldintzak hobetzea?

Bai, dudarik gabe. Oso zaila izango da, esparru guztietan. Zaila zen, eta zailago bihurtu du egin duten erreformak.

Nolako harremana duzue patronalarekin ELA eta LAB legez kanporatu nahi zituela salatu zenutenetik?

Ez gara haiekin egon gertatu zenetik. Egin genuen txosten bat horri buruz, eta eskatu genion bilera bat Urkulluri. Ez digu eman, eta hortik aurrera Jaurlaritzak bide bat ireki zion patronalari, hemen ezer gertatu izan ez balitz bezala. Guri Eusko Jaurlaritzako jendeak esan digu Confebasken agiria bazegoela, egiazkoa zela.

Zer iritzi duzu Eusko Jaurlaritzak auzi horretan izan duen jokabideaz?

Urkulluren aliatuak daude gustura Espainiako legearekin, bai esparru sindikalean eta bai ekonomikoan. Oso ondo bizi dira Espainian. Egia bazen agiria, gobernuak bila zezakeen beste oreka bat, baina ez zuen nahi izan.

ELA harresian eta LAB alternatiba bat eraikitzen ikusten zuela esan zuen Ainhoa Etxaidek BERRIAk argitaratutako elkarrizketa batean. Hor dago sakoneko desadostasuna?

Oso garbi daukagu non ez gauden ados. Sindikatuen esku-hartze ereduan dugun lehiak lankidetza estrategikoa eragozten du.

Zeintzuk dira alde horiek?

ELA enpresetara doa, eta esaten dio bere jendeari sektoreko ituna ez dela ezinbestean bete beharreko gutxienekoa. Baietz dio LABek. ELAk dio hobe dela lan hitzarmena izatea eta ez itun bat, eta LABek dio gauza bera direla.

Diagnostikoan ere ez zaudete ados?

Inkongruentzia iruditzen zaigu LABek esatea kapitalak agintzen duela eta gobernuek obeditu, baina sektoreko negoziazio kolektiboa akordio politiko batek salbatu behar duela. Ez dugu baldintzarik ikusten hori izateko sindikalismoa mugiarazi behar duen erreferentzia. Ez dugu ikusten negoziazio kolektiboa salbatzearekin ados egon daitekeen indar politikorik. Kontraesana ere bada esatea legeak negoziazio kolektiboa hautsi duela eta ELAri egoztea sektoreak utzi dituela. Patronalak blokeatu du sektoreko negoziazioa.

Sinesgarriak al dira ELA eta LAB elkarlanean dauden espazioak —Gutun Soziala, esaterako—, desadostasunak egonik?

Lankidetza esparruei eusteko ahalegin handiena egin behar dugu. Prekarioak izango dira, eta gehiago nahiko genituzke, baina martxan daudenei eutsi behar diegu. Desadostasun objektiboak ditugu ELAk eta LABek, eta pena da, horiek gaindituta bien batuketa oso garrantzitsua litzatekeelako. Gure aurkariek duten indarrarekin, kaskarra litzateke egungo egoerarekin konformatzea.

Zein da zuen lekua gizarte aldaketak politika bidez bultzatzeko?

Kanpotik interpelatzea, erantzukizuna hartuta. Hori bai: ez da gizartea aldatuko duen ezker eraldatzailerik, bere obsesioa bada mobilizazio soziala eta sindikala gatibu izatea. Alderdi-sindikatu mugimendu guztiek porrot egin dute munduan, boterea lortzean sindikatua erre delako.