URTE HASIERAKO PREZIOEN IGOERA. Herritarrek erosahalmena galduko dute urte berriko prezio igoerekin

Batek baino gehiagok nahigabe ederra hartuko du bihar, ogia eta egunkariaren truke normalean baino zentimo batzuk gehiago eskatzen dizkiotenean. Urte berriari ongietorria emateko modu batizaten da hori, patrika prezio berrietara egokitzen hasteko lehen ariketa.

Argindarra, garraio publikoa, telefonoa, zaborraren zerga... amaierarik ez duen zerrenda da urtarrilaren lehenean garestitzen diren produktu eta zerbitzuena. Igoerak zehazterakoan, berebiziko garrantzia du KPI kontsumo prezioen indizea kontuan hartzeak, handik gorako edozein igoerak herritarren erosteko ahalmena txikitzea dakarrelako. Aurten %1en bueltan ibiliko da inflazioa Hego Euskal Herrian, eta %0,5aren bueltan Ipar Euskal Herrian.

1. Argindarra

Urtea joan urtea etorri, argindarra da urtero urtarrilaren lehenean, hutsik egin gabe, garestitzen den zerbitzu horietako bat. Eta hala izango da 2010ean ere. Bihartik aurrera %2,64 gehiago ordaindu beharko dute tarifa arautua (Azken Aukerako Tarifa, TUR gazteleraz) duten Hego Euskal Herriko familiek, gehienek alegia. Hilean 30 euro inguruko kontsumoa duen sendi batek gutxi gorabehera 89 zentimo gehiago ordaindu beharko ditu hilean, Espainiako Industria Ministerioak egindako kalkuluen arabera.

Dena dela, igoera horrek ez die eragingo gaueko tarifadunei edota gizarte bonoen onuradunei -hiru kilowatt baino gutxiago kontratatuta dituztenak, familia ugariak eta kide guztiak langabezian dituzten sendiak-. Horiek lehengo prezio bera ordainduko dute aurrerantzean ere.

2. Gas naturala etabutanoa

Ez gora eta ez behera, urte berria hasiagatik zeuden bezala geldituko dira gas naturalaren eta butanoaren prezioak. Bonbona batek 10,69 euro balio du orain. 2009a prezio jaitsierekin hasi zuten, petrolioak izandako merkatzearen ondorioz. Apirilean are gehiago merkatu ziren biak, %22 butanoa eta %10 gasa. Irailean, butanoaren prezioak %2 egin zuen gora; gasarenak, aldiz, %1,24 behera. Beste hiru hilabetean, tarifak berrikusi artean, ez dute gorabeherarik izango salneurrietan.

3. Telefonoa

Telefonicako linea finko baten jabeak hilean 13,97 euro ordaindu beharko ditu 2010ean, aurten eta iaz ordaindutako kopuru bera. Gainera, aurten langabeentzat merkaturatu duen eskaintza bereziarekin jarraituko duela iragarri du: %50eko deskontua telefono finko eta sakelakoen kontsumoan, 20 eurora arte. Beste zerbitzu batzuen salneurriak igo egingo ditu hala ere. Trio Imagenio paketearen truke hilean 2,4 euro gehiago ordaindu beharko dute bezeroek. Euskaltelek, berriz, oraingoz ez du tarifa igoerarik iragarri urte berrirako.

4. Garraio publikoa

Itxura denez, krisiak ez ditu atzeratu garraio publikoak kudeatzen dituzten enpresak prezio berriak ezartzerakoan. Renfe Espainiako trenbide konpainia publikoa da igoera handienak iragarri dituena, batez beste %7 garestituko baititu aldirietako, ibilbide erdiko eta ibilaldi motzak abiadura handian egiteko bidaia txartelak. Eta Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, abiadura handiko trenean bidaiatzea %1,9 garestiagoa izango da urtarrilaren 5etik aurrera. Gipuzkoako Lurraldebus autobus zerbitzuak, berriz, %1,87 igoko ditu prezioak. Aldiz, azken bi urteotako salneurriei eutsiko die Bizkaibus garraio zerbitzuak.

Hego Euskal Herriko hiriburuetako autobus zerbitzuei dagokienez, Gasteizko Tuvisa enpresak iragarri ditu prezio igoerarik handienak, baina ez biharko. Azaroan dagoeneko %11,8 garestitu zuen zerbitzua, eta jada aurreratu du maiatzean beste %10,5 garestituko duela. Iruñean hiru zentimo gehiago kostatuko da autobusez bidaiatzea, Donostian %1 gehiago, eta Bilbon aurtengo salneurri berak mantenduko ditu Bilbobus autobus zerbitzuak.

5. Ibilgailuak

Zortekoak Iruñeko eta Bilboko auto gidariak, bi hiriburu horietan izoztu egingo baitute ibilgailuen gaineko zerga. Aldiz, Gasteizen %5 eta %10 artean igoko da bihartik aurrera, ibilgailu motaren arabera. Donostian, batez beste %2 igoko da.

Argi ibili beharko dute, gainera, Arabako eta Gipuzkoako hiriburuetan autoa gaizki aparkatuta uzten duten gidariek, bihartik aurrera garabiaren zerbitzua %15 eta %10 garestiago izango baita, hurrenez hurren.

TAO gunean autoa aparkatzea ere ez da txantxa izango urte berrian. Gasteizen, hiru aldiz garestiagoa da azaroaren hasieratik eta bihar beste 10 zentimo garestituko da zerbitzua. Donostian ere prezio igoera izango du, baina %2koa baino txikiagoa. Beste bi hiriburuetan ez dute igoerarik iragarri. Autobideetako bidesariak ez dira garestituko urte berriarekin.

5. Zaborra

Gasteiztarrak izango dira zaborrak kudeatzeko zergan igoerarik handiena jasango dutenak, %9,2koa, hain zuzen. Donostiarrei %3,8 garestituko zaie zerbitzua; iruindarrei %1,5; eta bilbotarrei batere ez. Hego Euskal Herriko hiriburuetan Donostia da garestiena zaborraren zergari dagokionez, eta Iruñea merkeena.

7. Ura

Uraren zergari dagokionez ereGasteiztarrak dira prezio igoerarik handiena izango dutenak urte berriarekin. Izan ere, tasa %12,5 igotzea erabaki du Udalak. Gainerako hiriburuetan askoz igoera txikiagoak iragarri dituzte: %1,5ekoa Iruñean, %1ekoa Donostian eta igoerarik ez Bilbon. Europako Batasuneko zuzentarau baten arabera, 2012tik aurrera, kontsumitzaileek ordaindu beharko dituzte uraren kudeaketa gastu guztiak. Arabako hiriburuak neurri horretara urtez urte egokitzeko erabakia hartua du.

%0,9

Kontsumo Prezioen Indizea. Urtarriletik azarora, %0,9 hazi dira kontsumo prezioak Hego Euskal Herrian. Urtea, berriz, %1aren bueltan amaituko dute. Ipar Euskal Herrian urte hasieratik hona %0,4 igo dira salneurriak. Hortik gorako igoerek erosahalmena galtzea dakarte.

6.300 bezero argirik gabe geratzeko arriskuan dira

Urte berrian sartzen, argirik gabe gera daitezke Hego Euskal Herriko eta Espainiako 6.300 bezero, oraindik ez dutelako merkatu liberalizatuko hornitzailerik kontratatu. Bezero horietako gehienak erakunde publikoak dira, eta, legearen arabera, gaur galduko dute tarifa arautua izateko eskubidea.

Gutxieneko soldata %1,5 igoko da Hego Euskal Herrian, eta %0,5 Ipar Euskal Herrian

Espainiako Gobernuak lanbide arteko gutxieneko errenta %1,5 igoko du 2010ean. Hala, soldata horiek dituzten hego euskal herritarrek orain arte baino bederatzi euro gehiago jasoko dituzte hilean, 633,30 euro, hain zuzen. Igoera hori urrun geratzen da UGT eta CCOO sindikatuek proposatutako %8tik. Haien nahia zen 2010ean gutxieneko soldata 674 eurokoa izatea. Ipar Euskal Herrian, berriz, igoera txikiagoa izango du gutxieneko soldatak, %0,5ekoa, hain zuzen. Horrek esan nahi du hilean sei euro gehiago jasoko dituztela soldata horiek dituztenek, 1.056,24 euro garbi. Hegoaldekoa baino %67 handiagoa da Iparraldeko gutxieneko soldata.

%18

BEZ. Uztailean, Hego Euskal Herrian %16tik %18ra igoko da arropari edo autoei ezartzen zaien BEZa; %7tik %8ra etxebizitza berriari edota jatetxeetako menuari ezartzen zaion BEZ murriztua; aldiz, %4an segiko du ogiari edo esneari ezartzen zaion BEZ supermurriztuak.

Gutxieneko pentsioak %4 igoko dira Hego Euskal Herrian

Kotizaziopeko pentsioak deiturikoak %1 igoko dira bihartik aurrera Hego Euskal Herrian. Gutxieneko pentsioak dituztenek, berriz, %2 eta %4,87 artean gehiago kobratu dute aurrerantzean. Alargunek, eta diru sarrerak txikiak izanik bakarrik bizi diren erretiratuek %4,6 gehiago jasoko dute hil amaieran.

945

Batez besteko pentsioak. Abenduan, batez beste 945 euroko jaso dituzte Araba, Bizkai eta Gipuzkoako pentsiodunek, aurreko urtean baino %4,4 gehiago. Nafarroan, aldiz, 857 eurokoa izan da abenduan batez besteko pentsioa, iazko abenduan baino %5 handiagoa.

CO2 isuriei Frantziak jarri nahi zien zerga bertan behera geratu da

Frantziako konstituzio organo gorenak baliorik gabe utzi du Nicolas Sarkozy presidenteak CO2 isuriei urte berriarekin ezarri nahi zien zerga. Tasak salbuespen gehiegi dituela ebatzi du, berdintasun printzipioa hausten duela eta ez duela balio klima aldaketari aurre egiteko. Tasa onartu izan balu, isuritako CO2 tona bakoitzeko 17,5 euro ordaindu beharko zituzten petrolioa, gas naturala edota ikatza kontsumitzen dituzten banakoek eta enpresek; ez, ordea, industria enpresa handiek, hegazkin konpainiek, garraio publikoko enpresek edota nekazariek. Horiek sortzen dituzte isurien %93. Urtarrilaren 20an proposamen berria aurkeztuko dutela iragarri du Francois Fillon Frantziako lehen ministroak.