HIZTEGIA
M-15a, -a (M15*). 2011n Espainian sorturiko herritar mugimendua. Hitz arruntak bezala deklinatzen da. M-15 berriz piztu nahian*[e.] M-15a berriz piztu nahian.
macguffin (mcguffin*). Zineman, narrazioa garatzeko erabiltzen den osagaia, egiaz istorioaren mamian garrantzirik ez duena.
machine learning* e. ikaste automatiko, makinen ikaskuntza.
Machu Picchu (Machu Pichu*).
Macinako Askapen Frontea, -a. 'Macina Katiba' ere deitzen zaio.
madalena (magdalena*).
Madama Butterfly (Madame Butterfly*). Giacomo Pucciniren opera.
Madariaga, Eneritz (Eneritz de Madariaga*).
Madeleine aldia, -a (magdaleniense*).
madison. Pistako txirrindularitzako modalitatea.
madonna. Ama Birjinaren irudia.
Madraga (La Madrague*). Angeluko hondartza.
Madragattipia, -a (La Petit Madrague*). Angeluko hondartza.
madrasa. Arabieraz, 'eskola'. Eskuarki, eskola islamiarra.
Madril komandoa, -a. Komandoen izenak letra etzanez idazten dira.
Madrilgo Gran Via.
Madrilgo Karlos III.a Unibertsitatea, -a (Carlos III.a*).
Madrilgo Unibertsitate Autonomoa, -a (Madrilgo Autonoma Unibertsitatea*).
Madrilgo Unibertsitate Europarra, -a (Madrilgo Universidad Europea*).
Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea, -a (Madrilgo Unibertsitate Complutensea*). Konplutentsea da errugbi taldea ere.
Madrilgo Unibertsitate Politeknikoa, -a.
Maeztu, Maria (De Maeztu*).
Maeztu, Ramiro (De Maeztu*).
mafia. Napoliko mafia Camorra da; Siziliakoa, Cosa Nostra.
mafioso 1. Mafiako kidea.
mafioso 2. Mafiari dagokiona. Mafiakidea den arren, ez du batere jokaera mafiosorik.
Magallaes, Fernando (Fernando de Magallanes*, Fernand de Magellan*).
magazin 1 (magazine*). Askotariko gaiak lantzen dituen aldizkari irudiduna.
magazin 2 (magazine*). Askotariko edukiak biltzen dituen telesaioa.
magia, magiko, mago (majia*, majiko*). Txan magoa. Errege Magoak.
magisteritza* e. irakasle(-), irakasletza. Magisteritza Eskolan hasi nintzen lanean*[e.] Irakasle Eskolan hasi nintzen lanean. // Magisteritza ikasi nahi nuen*[e.] Irakasle ikasketak egin nahi nituen. Irakasletza ikasi nuen.
magistratu, magistratura.
maglia arrosa. Italiako Giroko liderraren elastikoa.
magna carta* e. konstituzio. Europako Magna Carta*[e.] Europako Konstituzioa.
magnate. Negozioen munduan, industria batean edo ekonomiaren arlo batean garrantzi handia duen aberatsa.
Magreb. Aljeria, Maroko eta Tunisiak osatzen dute. Azkenaldian, Mendebaldeko Sahara, Libia eta Mauritania ere sartzen dira Magreben barnean.
magrebtar, Magrebeko (magrebiar*).
magyar. Etnia jakin batekoa.
mahai futbol (fubolin*). Fubolina.
mahai inguruak. Ikus 'Onomastika' atala.
mahaigaineratu (mahai gaineratu*). h. hizpidera ekarri, eztabaidatu, -ez mintzatu...
maharaja (maraja*). Indiako printzea.
maharani (majarani*). Indiako printzesa.
Mahoma / Mahomet (Mohamed*, Mohammed*, Muhamad*).
mahon (mahoi*). Oihal mota. Mahonezko prakak.
mahonesa* e. maionesa.
mahuka. Jantzien besoa. Mahuka hutsik.
maia (maya*). Mexiko hegoaldeko eta Erdialdeko Amerikako iparraldeko herria; herri horri dagokiona.
Maia, Enrique (Enrique Maya*).
Maiarkobaita, Maiarkobaitako hondartza (Mayarco*). Donibane Lohizuneko hondartza.
Maiatzaren Lehena, -a. Maiatzaren 1a, Langileen Nazioarteko Eguna.
Maiatzeko Plazako Amak, -ak. Argentinan diktadura garaian desagerrarazi zituzten hainbaten amek osaturiko elkartea.
maiestatearen kontrako delitua, -a (lesa maiestate*). (es: lesa majestad; fr: lèse majesté; en: lese majesty).
mail bombing* e. mezu bonbardaketa.
maila. Alferrikako itzulinguru artifizialik ez egin. Lekunberrik joko maila eskasa eman zuen*[e.] Lekunberrik gaizki jokatu zuen. // Oso ezaguna da mundu mailan*[e.] Oso ezaguna da munduan.
mailegu bigun* e. mailegu apal.
mailegu hipotekario* e. hipoteka mailegu.
mailing. Posta bidez propaganda edo bestelako mezuak bidaltzea.
maillot (mailot*, mallot*). Txirrindularien elastikoa. Maillot horia jantzi nahi nuke gaurko etapa bukatzean.
mailua. Danbateko, panpa-panpa, taun-taun, taunk, tiriki-tauki.
Maimonides edo Moxe ben Maimon.
mainstream. h. komertzial, hegemoniko...
maionesa (mahonesa*).
mairu. Ez erabili 'musulman' adierazteko, gutxiespen kutsua baitu.
Maison Carree. Nimesko tenplu erromatarra, 'Etxe Karratua' ere deitua.
maisu 1. Eskolako irakasle gizonezkoa. Maisu-maistrak.
maisu 2. Zeregin, ofizio edo arteren batean bikaina den pertsona.
maisulan. Bikaintasunagatik bereizten den obra edo artelana. Virginia Woolfen 'Dalloway andrea' maisulana.
maisutasun. Zeregin, ofizio edo arteren batean bikaina den pertsonaren tasuna. Alice Monroren maisutasuna.
Maitia, Frantxua (Frantxoa*).
maître. Jatetxeko zerbitzarien arduraduna.
maiuskula. Letra larria.
maiuskula txikia. Ikus 'Ortotipografia' atala.
majorette. Uniformea jantzirik desfile batzuetan ateratzen den emakumea.
makailu* e. bakailao.
makartismo. Joseph McCarthy senatari estatubatuarrak 1950-1954. urteetan bultzaturiko politika antikomunista.
maker. 'Maker' mugimenduaz edo kulturaz mintzatzean erabiltzekoa. 'Egile kultura' eta 'egile mugimendua' ere erabil daitezte.
maki (makis*). Mendiko gerrilla edo gerrillaria. Hala deitu zieten Ipar Euskal Herrian eta Frantzian nazien aurka borrokatu ziren gerrillariei, baita Francoren aurka mendira jo zutenei ere.
makiaveliko.
Makiavelo, Nikolas (Maquiavelo*, Machiavel*).
makila. Aginte makila. Makila bi zeuzkan aitaitak.
makilaren mugimendua. Firrinda, zirt-zart, zirt eta zart.
makilatu. Makilaz jo.
makillatu. Makillajea eman.
makina. Tiki-taka, fra-fra.
makina bat. Singularra da. Makina bat gaztek esan dute hori*[e.] Makina bat gaztek esan du hori.
makina-erreminta. Makina-tresna.
makineria. Makina multzoa.
making of. Film bat, telesail bat edo gisakoren bat nola egin den erakusten duen ikus-entzunezko erreportajea.
makinista. Makina gidatzen duena.
makurtu. Esaldian egoki josteko, '-ra makurtu' edo '-i makurtu' erabili. Nagusikeriaren aurrean ez zen makurtu*[e.] Nagusikeriara ez zen makurtu. Nagusikeriari ez zitzaion makurtu.
malabar. Objektuak trebeki mugituz eginiko ariketa. Malabarak eta klase guztietako esku jokoak eginez igaro genuen arratsaldea.
malabarismo, malabarista.
Malacañan jauregia, -a (Malacañango jauregia*, Malacañaneko jauregia*). Filipinetako presidentearen egoitza ofiziala.
Malagako Unibertsitatea, -a.
Malakako penintsula (Penintsula Malaioa*, Malay penintsula*).
Malandain Biarritz Balleta, Biarritz Ballet Junior.
malerus (maluros*). h. malurus.
maletatxo (maletin*).
malgaxe (malgatxe*). Madagaskarko etnia multzoa; hango hizkuntza.
malgusegurtasun (flexigurtasun*, flexisegurtasun*). Lan merkatuari buruzko politika sozioekonomikoa, malgutasuna eta segurtasuna bateratu nahi dituena.
malko ilar. Malko ilarrak ezin finagoak dira.
Malkorbe. Gipuzkoako Getariako hondartza.
maltatu (malteatu*). (es: maltear, malteado; fr: malter, malté).
maluta. Elurra egiten duenean erortzen den mataza, elur luma.
malware, programa gaizto. Informatikan, kalte egiteko sorturiko programa.
mamigabetze soziologiko. (es: descremado sociológico).
mamoxarro (moxaurre*). Unanuko inauterietako pertsonaia. Afariaren ostean, mamoxarro helduek dantza egiten dute plazan.
mamutu. Mozorrotu.
manager.
manbo. Musika mota.
Manchesterko Unibertsitatea, -a.
mandatari (komisionatu*). Mandatuak egiten dituena, mezularia. Ez da 'agintari'. Batasuna eskatu dute mundu osoko mandatariek Plaza Gorrian*[e.] Batasuna eskatu dute mundu osoko agintariek Plaza Gorrian.
mandear (mandeatar*).
maneatu. Janaria atondu, prestatu.
maneiatu. Erabili.
manga. Komiki mota.
manifa. Manifestazioa. Lagunartekoa da, inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
manifestari, manifestatzaile. Manifestatzen dena.
manifestatu. Hegoaldean, 'da' sailekoa da; Iparraldean, 'du' sailekoa. Milaka herritar manifestatu dira Bilbon. Jende andana batek manifestatu du Baionako kaleetan.
manifestazio, manifestaldi.
manifestu. Dadaisten manifestua.
manikeo, manikeismo, manikeista.
maniki desafio (mannequin challenge*). Bideo mota, parte hartzaileak geldi-geldi erakusten dituena, Interneten eta sare sozialetan zabaltzeko egina.
manilar 1. Manilakoa.
manilar 2* e. eskuleku.
mankomunitate. San Marko mankomunitatea.
Manneken Pis. Bruselako brontzezko estatuatxoa.
manomanista. h. buruz buruko, eskuz banakako.
manosfera (matxosfera*, gizonesfera**). Maskulinitate toxikoa eta misoginia sustatzen dituzten webguneen, Interneteko foroen eta gisakoen multzoa.
Manseko Unibertsitatea, -a. 'Maineko Unibertsitatea' ere deitua.
Mansur, Riyad (Riyad Mansour*).
mantendu. Gehiegi erabiltzen da. Ez dira egokiak: 'harremanak mantendu'*, 'elkarrizketak mantendu'*, 'sasoian mantendu'*... Ikertzaileen lehentasuna ETA zela mantendu zuen hauteskunde eguna iritsi arte*[e.] Ikertzaileen lehentasuna ETA zela esan zuen hauteskunde eguna iritsi arte. // Babesik gabe sexu harremanak mantentzeagatik kutsatu dira gaixo gehienak*[e.] Babesik gabe sexu harremanak izateagatik kutsatu dira gaixo gehienak. // Asko kosta zitzaion Mayori erritmoa mantentzea*[e.] Asko kosta zitzaion Mayori erritmoari eustea. // Programazio arduraduna bere lanpostuan mantzentzea erabaki dute*[e.] Programazio arduradunak bere lanpostuan segitzea erabaki dute.
mantenimendu* e. mantentze. Mantenimendu lanak*[e.] Mantentze lanak.
mantenu 1. Jatekoa.
mantenu 2* e. mantentze, mantentze lan, mantentzeko lan. Behar bezala edukitzeko lana. Renfek Madrilgo zenbait trenen mantenua adjudikatu dio CAFi*[e.] Renfek Madrilgo zenbait tren mantentzeko lanak adjudikatu dizkio CAFi.
manu militari. Latinez, 'armen bidez'. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
manxera (manera*). Man uharteko hizkuntza zeltikoa.
Mao Zedong (Mao Tse-tung*).
maori. Zeelanda Berriko herri autoktonoa. Maori kultura. Maoriak.
maputxe. Hego Amerikako herria; herri horretako kidea.
maquila. Ekonomia eta produkzio sistema, eskulan merkeko herrialdeetako tailerrak erabiltzen dituena, produktuak herrialde garatuagoetan merkaturatzeko.
mara. Erdialdeko Amerikako gazte talde bortitza. 'Maretako' kideak. 'Marei' buru egiteko.
mara-mara egin, mara-mara ari, sapa-sapa egin, sapa-sapa ari. Elurra emeki baina ugari egin.
maraja* e. maharaja.
Marathon des Sables. 'Hareetako Maratoia' eta 'Saharako Maratoia' ere esaten zaio.
maratoi, maratoi erdi, maratoilari.
Marbella. Miarritzeko hondartza.
Marburg birusa, -a (Marburgeko birusa*, Marburgen birusa*). Marburg birusaren gaixotasuna.
Marburg birusaren gaixotasuna, -a / gaitza, -a / eritasuna, -a. Laburturik, 'Marburg gaixotasuna', 'Marburg gaitza' edo 'Marburg eritasuna'.
Marco Polo (Marko Polo*). XIII. eta XIV. mendeetako bidaiari ospetsua.
margo 1. Margotzeko erabiltzen den gaia.
margo 2* e. margolan, pintura, koadro.
Mari Domingi (Maridomingi*).
Maria Antonieta Austriakoa, -a (Marie-Antoinette*).
Maria Cristina hotela, -a (Maria Kristina hotela*).
Maria Kristina Austriakoa, -a (Maria Cristina Austriakoa*).
Marianetako itsas hobia, -a (fosa*).
mariatxi. Mexikoko musika mota; musika hori egiten duena.
Marienea, -a (Marienia*). Kanboko erietxea.
marihuana (maria*). Kalamua.
Marijaia (Mari Jaia*).
marijesi. Gernika aldean abesten diren gabon kantak.
marika 1. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
marika 2. Lapurdiko inauterietako pertsonaia.
marine. Ameriketako Estatu Batuetako armadaren adar bateko kidea.
Mariñela (Marinella*). Angeluko hondartza.
marista. Eliza katolikoko kongregazio batzuetako kideen izena.
Maritxu Kajoi (Maritxu Kaxoi*).
marka. Errekorra. Marka jarri, marka hautsi, marka ondu, marka hobetu. Marka berdindu.
marka esparru, markaren esparru. (es: territorio de marca; fr: territoire de marque; en: brand territory).
marketin (marketing*).
Markitos. Zalduondoko inauterietako pertsonaia.
marmarra. Mar-mar-mar, mur-mur-mur.
marra luzeak. Ikus 'Idazkuntza' atala.
marraskilo* e. barraskilo.
Marshall plana, -a.
Marte (Martitz*).
martetar. Martekoa. Orain ez dago martetarrik zientzia fikziozko filmetan.
Martirien Ostirala, -a.
martxa* e. ibilketa. Kiroletan. Odriozolak irabazi du ibilketa proba.
Martxa Patriotikoa, -a. Kolonbiako mugimendu politiko eta soziala.
Martxoak 23 Mugimendua, M23. Kongoko Errepublika Demokratikoko taldea.
Martxoak 3 elkartea. Laburturik, 'M-3'.
Martxoaren 3a, -a. Letra larriz idazten da 1976. urtean Gasteizen Espainiako Poliziak hildakoez mintzatzean. Justizia eskatu dute Martxoaren 3ko biktimentzat.
Martxoaren 3ko Biktimen Oroimenezko Zentroa, -a.
Martxoaren 8a, -a (M8*). Emakumeen Nazioarteko Eguna. Laburturik, M-8.
Martxoaren Hirua plaza (Martxoaren Hiruaren plaza*). Gasteizko plaza.
masa komunikabide, masa hedabide.
masailekoa. Plisti-plasta, zapla, dabla, dibli-dabla, da-da, pla, pla-pla-pla.
masailezur (masail-hezur*). Matrailezurra, matelezurra.
masaje, masaje emaile, masajista (masaia*). Masajea eman.
masia. Kataluniako etxe mota.
masibo. Askotan, beste hitz batzuekin egokiago moldatzen da esaldia: 'jendetsu', 'trumilka', 'samaldaka', 'pilaka'... Kontrolik gabe irensten ditut berriak, masiboki*[e.] Kontrolik gabe irensten ditut berriak, pilaka. // Ekitaldia ez zen izan espero bezain masiboa*[e.] Ekitaldia ez zen izan espero bezain jendetsua.
maska. Maskara, mozorroa.
maskara (maskarilla*, maskarila**). Inoren esanetan bakarrik erabiliko dugu 'musuko'. Badu FFP2 maskara bat. FFP3 maskarak ez dira iritsi.
maskara garden, maskara saredun (rejillazko maskara*, errejilla maskara*).
maskarada (khestu*). Zuberoako ikuskizuna, inauterietan jokatzen dena. Hauek izaten dira pertsonaiak: maskarada gorria, maskarada beltza, aitzindariak edo dantzariak (entseinaria, txerreroa, gathuzaina, zamaltzaina, kantiniersa), marexalak, kukuileroak, jaun eta anderea, andere xuria, laboraria eta laborarisa, hartza eta artzaina, lore saltzaileak eta sapurrak, buhame jauna, kerestuak (kherestuak*, kereztuak*), kauterak (Kabana Handi edo nagusia, Fripou, Poupou eta Pitxu), medezina, xorrotxak, eskaleak, apezpikua, tximinia garbitzaileak, zapurrak.
maskaratu. Mozorrotu.
mass media* e. komunikabide, hedabide.
Massachusettseko Teknologia Institutua, -a (Massachusettseko Institutu Teknologikoa*).
Massif Central* e. Erdialdeko Mendigunea, -a. Frantziako erdialdeko eta hegoaldeko eskualdea.
mastekatzea. Kaska-kaska.
master. Ikasketa mota.
Masters. Tenis eta golf txapelketa batzuen izena. Hanburgoko Tenis Mastersa. Augustako Mastersa.
Matadeixe (Matadero*). Azkoitiko aretoa.
Matalaz Kontrabotere Espazioa, -a.
mataza. Maluta.
match ball* e. (partida) irabazteko pilota.
match-ball. Tenisean, partida irabaz daitekeen tantoa.
mate* e. txikitu, txikitze. Saskibaloian.
matelezur. Masailezurra, matrailezurra.
material. Ez da erabiltzen 'pilota' adierazteko. Ika-mika sortu da, materiala dela eta*[e.] Ika-mika sortu da, pilotak direla eta. // Bihar egingo dute material aukeraketa*[e.] Bihar aukeratuko dituzte pilotak.
Matignon. Frantziako lehen ministroaren egoitza.
matiz* e. ñabardura.
matoi 1* e. gorila, bizkartzain. Diskoteka atean lan egiten duten matoi horietako bat*[e.] Diskoteka atean lan egiten duten gorila horietako bat.
matoi 2* e. jazarroi. Arriskutsua da, matoi hutsa*[e.] Arriskutsua da, jazarroi hutsa.
matrailezur (matrail-hezur*). Masailezurra, matelezurra.
matrioxka (matrioska*, matriuska*).
Matusalem (Matusalen*, Mathusalem*).
matxinada piztu, liskarrak piztu (matxinada lehertu*, liskarrak lehertu*). Iraultzez, istiluez eta gisakoez mintzatuz, hasi, abiarazi.
matxuno, matxirulo. Lagunarteko hizkeran, jarrera matxista duen mutil edo gizona.
mauka. Aukera bikaina.
May Laiko sarraskia, -a (May Lai sarraskia*). Vietnamgo gerran AEBetako tropek eginiko sarraskia. Irakeko 'May Laiko sarraskia': Vietnamgoa gogoan, Irakekoa ondoan.
mazapan. Batez ere Eguberrietan jaten den ore gozoa.
mazizo. Azalera ateratako arroka zaharrez osaturiko ingurua edo eskualdea. Gaztelaniazko 'macizo' batzuk ez dira mazizoak, baizik mendiguneak. Mazizo Zentrala*[e.] Erdialdeko Mendigunea.
MC. Rap kantariak izendatzeko erabiltzen den ingelesezko laburdura, 'zeremonia maisua' laburtzen duena. DJak eta MCak izango dira biharko saioan.
Me Too mugimendua, -a.
mea culpa. Latinez, 'nire erruz'. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
Meadows txostena, -a.
medaila. Domina.
media* e. komunikabide, hedabide.
Medici, medicitar (Medicis*). Gogoan izan zuen Medicisen Florentzia*[e.] Gogoan izan zuen medicitarren Florentzia. // Katalina de Medicis*[e.] Katalina Medici.
Medicus Mundi. Gobernuz kanpoko erakunde batzuk biltzen dituen sarea, 1962an sortua. Ez nahasi Munduko Medikuak erakundearekin.
mediko. Medikuari edo medikuntzari dagokiona. Aldizkari medikoa.
mediku. Sendagilea. Auzitegiko medikua. Familia medikua.
mediku azterketa* e. osasun azterketa, azterketa mediko.
medio. Kontuz esaldia jostean. Hori medio, lehenago bukatu dute lana*[e.] Hori dela medio, lehenago bukatu dute lana.
mediterraneo (mediterraneoar*, mediterranear*). Dieta mediterraneoa. Isurialde mediterraneoa.
Méduseren baltsa (Medusaren baltsa*). Theodore Gericaulten margolana.
meeting* e. mitin.
megakamioi (megatruck*). Kamioi mota, sei ardatz baino gehiagokoa, 25,25 metrorainokoa, eta 60 tona ere garraia ditzakeena.
megawatt-ordu (megawatt orduko*). Sinboloa 'MWh' da.
mehatxu egin. Kontuz esaldia jostean. Etxe Zuriak neurriak hartzearekin mehatxu egin dio*[e.] Etxe Zuriak mehatxu egin dio neurriak hartuko dituela. // Mehatxu egin dio guztia txikitzearekin*[e.] Guztia txikitzeko mehatxua egin dio.
Meirasko pazoa, -a. Meirasko jauretxea.
Meka. Islamarentzat, hiri santurik garrantzitsuena.
mekanikari. Mekanikan aritzen den pertsona. Izena da.
mekaniko. Mekanikari dagokiona. Izenondoa da.
mele* e. uztartze. Errugbian.
meme. Interneteko informazio elementua, sare sozialen bitartez zabaldu ohi dena, eta irudi, esaldi edo bideoren bat erakusten duena.
memento. Unea.
mementoko, mementokotz. Oraingoz.
memorandum.
Memoria Demokratikoaren Legea, -a.
Memoria Osoa plataforma. Memoria Osoa-k halaxe esan du*[e.] Memoria Osoak halaxe esan du.
memorial, oroimenezko. Norbaiten oroimenez eginiko kirol proba. Juan Mugerzaren Oroimenezkoa. Bandres-Karolo Memoriala.
memorialista. Oroimenari, batez ere memoria historikoari dagokiona.
men ez egin (desmen egin*, desakatu*). [es: desacato; fr: outrage; en: contempt].
mena* e. bakarrik dagoen etorkin adingabe, bakarrik dagoen migrante adingabe.
menage à trois.
Meñakotz (Beñakos*, Meñakos*, Menazor*, Meñakotze*, Meñakoz*). Barrikako eta Sopelako kala.
Mendata (Itsaspe*). Itziarko kala.
mendeak. Ikus 'Ortotipografia' atala.
mendebaldartu (okzidentalizatu*).
Mendebaldea, -a. Eskuarki, Europa eta Ameriketako herrialdeak, Australia eta Zeelanda Berria izendatzeko erabiltzen da.
mendekostismo, mendekostista, mendekostear.
mendi birjina* e. inor igo gabeko mendi.
mendi bozinero*, mendi turutari* e. deiadar mendi.
Mendi Duatloien Zirkuitua, -a*
mendigune. Mendi multzo trinkoa. Erdialdeko Mendigunea.
mendikate, mendilerro (mendizerra*).
mendiko bizikleta (mountain bike*).
mendiko gaitz, goi min (garaiera gaitz*). 2.400 metrotik gora oxigeno faltak gizakiaren gorputzean eragiten duen ondorio multzoa.
mendizerra* e. mendikate, mendilerro.
Mendizorrotza, -a (Mendizorroza*). Mendizorrotzeko, Mendizorrotzetik.
mendrezka (mendreska*).
Menendez Pelayo Nazioarteko Unibertsitatea, -a (Nazioarteko Menendez Pelayo Unibertsitatea*).
menhir, iruinarri.
Meninak (Meninas*, Las Meninas*). Diego Velazquezen margolana.
meninos da rua* e. kaleko haurrak. Brasilen, kalean bizi diren haurrak.
mennaistar (menestar*, menesiar*). Jean Marie de La Mennais-ek fundatutako ordenako kidea, hots, Ploermelgo Kristau Ikasbideko Anaiak ordenakoa.
menta* e. menda.
mera. h. auzapez, alkate.
merchandising. Marketin estrategia osatzen duten teknikak.
Mercosur (Merkosur*, Mercasur*). Hegoaldeko Merkatu Batua merkataritza erakundea, Argentinak, Brasilek, Paraguaik eta Uruguaik 1991n sortua. Venezuela ete taldeko kidea da, baina haren parte hartzea etenda dago 2016az geroztik. Mercosurren badira estatu elkartu batzuk ere: Bolivia, Ekuador, Guyana, Kolonbia, Peru, Surinam eta Txile.
merezi izan. Kontuz esaldia jostean. Ez du merezi haserretzeak*[e.] Ez du merezi haserretzea.
Meridako erromatar zubia, -a.
merindade (merinalde*).
meritokrazia (meritukrazia*).
merkatal* e. merkatari(-), merkataritza(-). Merkatal gunea*[e.] Merkataritza gunea, saltoki handia. // Merkatal harremanak*[e.] Merkataritza harremanak. // Merkatal taldeak laguntza eman du*[e.] Merkatari taldeak laguntza eman du.
merkataritza libre.
merkatu libre.
merkatu nitxo, merkatu hobi. Produktu batek merkatuan ustiatu gabe duen segmentua.
merke-zurrean (merkezurrean*, merke zurrean*).
merkealdi. Singularrean erabili ohi da. Merkealdietan erosi nuen gorbata*[e.] Merkealdian erosi nuen gorbata.
merketu* e. merkatu.
merkurioak gora / behera egin* e. epeldu, berotu / hoztu... Bihar merkurioak behera egingo du*[e.] Bihar hoztu egingo du.
merovingio (merovingiar*. merobingio*, merobingiar*).
mertxandiza. h. salgai.
mertzenario (mertzenari*).
mesanotxe. h. gau mahai.
mesanotxe. h. gau mahai.
mesedetan, mesederako.
meskita (mezkita*).
Meskiten Zelaigunea, -a (Meskiten Zelaiunea*, Meskiten Zabalgunea*).
mesolitiko. Izenondoa da. Arte mesolitikoa.
Mesolitoa, -a. Izena da. Mesolitoko artea.
mespretxu, mespretxatu (mesprezu*, mesprezatu*).
mestizaje (mestizaia*).
metabertso (metaberso*, metaverso*). Ingurune digital bat da, besteak beste errealitate birtualaz eta errealitate areagotuaz baliatzen dena, ziberespazioan interakzioan aritzeko sortua.
metadatu (metadato*, metadata*). Informatikan eta telekomunikazioan, datuei buruz informazioa ematen duten datuak.
metal, heavy metal, speed metal, thrash metal. Musika motak.
metala. Txin-txin.
metalurgia. Metalgintza.
meteoro zaparradak. Hona hemen meteoro zaparrada batzuk: Drakonidak, Geminidak, Kuadrantidak, Leonidak, Liridak, Pertseidak edo Done Laurendiren malkoak (Perseidak*), Orionidak.
meteorologia (metereologia*). Atmosferako fenomenoak aztertzen dituen zientzia.
metrailadore, metrailatu, metraileta.
metrailadorea. Ta-ta-ta-ta-ta.
metrailatu (ametrailatu*).
metropoli, metropolialde.
metropolitano. Metropolikoa edo metropoliari dagokiona.
meza. Erlijio katolikoan, elizkizun mota. Protestanteei buruz mintzatuz, erabili 'elizkizun', mezak katolikoak baitira.
mezenas, mezenasgo.
mezzosoprano (mezzo-soprano*). Emakume ahotsetan, erdikoa, sopranoaren eta kontraltoaren artekoa.
Miarritzeko Kasinoa, -a. Miarritzeko biltzar eta ikuskizun jauregia. 'Herriko Kasinoa' ere deitzen zaio.
Michelangelo Buonarroti (Migel Anjel*, Michel-Ange*, Miguel Angel*). Laburturik, 'Michelangelo'.
Michelin. Pneumatiko enpresa. Michelingo langileak*[e.] Michelineko langileak.
Miel Otxin. Lanzko inauterietako pertsonaia.
mifepristona (mifepristone*, mifopristone*). Konposatu sintetikoa, abortatzeko piluletan erabiltzen dena.
migrazio saldo (saldo migratorio*, migrazio garbi*, migrazio neto*).
mihise 1. Izara.
mihise 2. Margolanak egiteko oihala.
mihura (miura*). Landare bizkarroia, Eguberrietan atean jartzen dena, zorte ona izateko.
Mikerinos (Micerino*, Mykerinos*). Antzinaroko Egiptoko erregea. Mikerinosen piramidea.
mikmak (micmac*, mi'kmaq*). Kanadako eta Ameriketako Estatu Batuetako amerindiar komunitatea; komunitate horretako kidea eta hizkuntza.
Mikojan, Anastas (Mikoyan*).
mikro. Mikrofonoa.
mikroantzezlan, mikroipuin, mikroteatro.
mikrofilm (mikrofilme*).
mikrokredentzial.
mikromatxismo. Praktika matxista normalizatua, maiz egin eta ikusezin gertatu ohi dena.
mikroorganismo (mikrorganismo*).
mikroplastiko. Bost milimetro baino gutxiagoko diametroa duen plastiko zatia.
mikroRNA (mikroARN*). Gizakien mikroRNA kodifikatzen duten geneak.
mila. Kontuz gutxi gorabeherako kopuruak ematean. Sei mila bat*[e.] Sei bat mila. 10.000 bat*[e.] Hamar bat mila. 10 bat mila.
mila eta mila esker (mila-mila esker*).
mila milioidun (bilionario*).
Milady. Miarritzeko hondartza.
Milan-Sanremo (Milan-San Remo*). Txirrindulari lasterketa.
milana* e. -na mila. Sei milana euro*[e.] Seina mila euro. // Milana opari*[e.] Mila bana opari.
mileurista.
mili. ETAko kidea. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
milia (mila*).
miliar. Mila milioi.
milioi (miloi*). Kontuz gutxi gorabeherako kopuruak ematean. Sei milioi bat*[e.] Sei bat milioi.
milioina* e. -na milioi. Hamar milioina dolar*[e.] Hamarna milioi dolar. // Milioina euro*[e.] Milioi bana euro.
milionario, multimilionario (millonario, multimillonario*).
militantzia 1. Militanteen jarduera.
militantzia 2* e. militanteak. Militantziak erabakiko du*[e.] Militanteek erabakiko dute.
millennial. Mendebaldeko herrialdeetan 1980 eta 2000 bitartean jaiotakoak.
milurteko 1. Mila urteko epea.
milurteko 2* e. milaka urteko. Milurteko haritzak*[e.] Milaka urteko haritzak.
mina. Pertsonen aurkako minak.
mina. Otx, atx, ai, aiena, aienatxo.
mindfulness. Psikologian erabiltzekoa.
miniatura, miniaturako.
minibar, minigona, minigolf.
minibasket* e. saski txiki. Haurren saskibaloia. Maddi eta Miren saski txikian ibiltzen dira ikastolan.
minilan (minijob*). Kontratazio mota bat, oso lanaldi laburrekoa eta ordain apalekoa.
minimo. h. gutxieneko.
ministerio batzorde (batzorde ministerial*).
ministro, ministerio (ministrari*, ministeritza*).
Ministroen Kontseilua, -a. Ezinbestean laburtu behar bada edo esaldian txertatzeko komeni bada, erabil daiteke 'Ministro Kontseilua' ere. Ministroen Kontseiluak hala erabaki du. Gaur dute lehen Ministro Kontseilua.
ministrorde (ministroorde*, ministro orde*).
minitramp (mini-tramp*).
Miñoiak, -ak; miñoi (Miñoigoa*). Arabako Polizia forala. Erakundea letra larriz idazten da; kideak, letra xehez.
minoria* e. gutxiengo.
minorizatu. Hizkuntza minorizatua, gutxitua, eremu urriko hizkuntza.
mintegi (seminario*). Gai jakin bat lantzen duen ikerketa taldea.
mintzaera. Mintzatzeko era.
mintzaide, mintzakide. Solaskidea.
mintzaira. Hizkuntza.
mintzalagun, mintzatalde.
mintzapraktika (mintza praktika*).
mintzategi (lokutorio*). Gero eta telefono kabina gutxiago, eta gero eta mintzategi gehiago.
mintzatu. Japoniera mintzatu du*[e.] Japonieraz mintzatu da.
mintzatzaile, ulertzaile. Soziologia Klusterrak eta EHUk Ulerrizketa metodoan darabiltzaten terminoak.
mintzodromo. Letra xehez idazten da.
minuet. Frantzian sorturiko dantza, kuarteto, sinfonia eta operetan erabilia.
minusbalia* e. elbarritasun.
minusbaliatu, minusbaliotasun. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoak.
minusbalido* e. elbarri.
minuskula. Letra xehea.
minutu bateko isilaldi (minutuko isilaldi*).
minutu bateko isilune (minutuko isilune*).
minutuak jokatu* e. jokatu, jokatzen hasi... Kirol kazetaritzako klixe gogaikarria da. Splitterrek, bizkarreko lesioa ahazteko, minutuak jokatu behar ditu*[e.] Splitterrek, bizkarreko lesioa ahazteko, jokatzen hasi behar du. // Novo iritsi berriak ere bere lehen minutuak jokatu zituen*[e.] Novo iritsi berriak ere jokatu zuen.
minutuero (minuturo*). Zenbakiak eta '-ero' ezin dira ezkondu. Hiru astero joaten naiz Berlinera*[e.] Hiru astetik / astean / astez behin joaten naiz Berlinera.
Miramar. Miarritzeko hondartza.
miretsi (mirestu*).
miserable 1. Miseriazkoa.
miserable 2. Zitala, doilorra.
misil doi. Doitasun handiko misila.
miss. Lehiaketa jakin batzuetako titulua adierazteko bakarrik erabili. Munduko missa.
mister 1. Lehiaketa jakin batzuetako titulua adierazteko bakarrik erabili. Arnold Schwarzenegger Munduko Misterra izan zen gaztetan.
mister 2* e. entrenatzaile.
misto (mixto*). Talde mixtoa*[e.] Talde mistoa. Entsalada mixta*[e.] Entsalada mistoa.
mitin (meeting*).
mitrailus* e. metrailadore.
Mitterrand, François (Miterrand*).
mix energetiko (matrize energetiko*, energia matrize*). Herrialde edo eskualde baten energia kontsumoaren osaera.
mixtape (mix-tape*, mix tape*). Kanta bilduma, normalean iturri bat baino gehiago dituena.
mizrahi, mizrahi judu (mizraji*, mizrajim*, mizrahim*).
mobbing. h. laneko jazarpen.
mobile home (mobilhome*).
mobilizatu, mobilizazio. Armadako kideak gerrara joateko moduan jarri.
mod. 1950 eta 1960ko urteetan Londres inguruan sortu eta zabalduriko musika eta kultura mugimendua; mugimendu horretako kidea.
moda. Modan egon, modan izan, modan jarri.
Model (Modelo*). Gizonezkoen Bartzelonako presondegia. Model espetxean sartu dute.
moderatu 1. Neurritsua. Jarrera moderatua.
moderatu 2. Eztabaidez eta gisakoez mintzatuz, solasa antolatu, egokia izan dadin. Moderatzailea ideia batzuk zentsuratzen ibili da, eztabaida moderatzen ibili beharrean.
modua eman (era eman*).
modulu (modulo*).
modus operandi (modus operandis*). Latinez, 'jardunbide', 'jokabide', 'jarduteko modu'. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
modus vivendi (modus vivendis*). Latinez, 'bizimodua', 'biziera'. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
moja (monja*).
mojo. Ingelesezko laburdura, kazetaritza mugikorra adierazteko asmatua.
moleta. Arrautzopila, tortilla.
Mollarriko Kosta Txikia, -a. Zarauzko kostagunea.
molnupirabir (molnupiravir*). Birusen kontrako botika.
molnupirabir (molnupiravir*). Birusen kontrako botika da molnupirabirra.
molotov koktel.
molto vivace. Oso tempo bizia.
momentu. h. memento.
momentuz* e. oraingoz.
momotxorro. Altsasuko inauterietako pertsonaia. Horregatik janzten dituzte momotxorro eta mamoxarroek maskara, adar eta ipuruko guztiak.
monastegi* e. monasterio.
monasterio (monastegi*).
Moncloa (La Moncloa*). Espainiako Gobernuko presidentearen egoitza.
Moneda (La Moneda*). Txileko presidentearen egoitza.
moneta 1. h. diru, dibisa. Moneta batasuna*[e.] Diru batasuna.
moneta 2* e. txanpon, diru xehe.
monetario* e. diru(-). Batasun monetarioa*[e.] Diru batasuna. // Politika monetarioa*[e.] Diru politika.
monetizatu (monetarizatu*). Aktibo bat diru bihurtu. Artista gehienok ezin izan dugu ofizioa monetizatu.
mongol. Etnia jakin batekoa.
mongoliar. Mongoliako herritarra, den etniakoa dela.
monitore 1. Pantaila.
monitore 2* e. begirale, irakasle, entrenatzaile.
monje. Monje budistak.
monolaborantza (monokultibo*). Lursail berean landare espezie bakarra lantzen duen nekazaritza mota.
monologo. h. bakarrizketa.
monoparental* e. guraso bakarreko. Familia monoparentalak*[e.] Guraso bakarreko familiak.
monopolio, monopolista, monopolizatu.
monsinore.
Monte Perdido / Mont Perdito.
Montoneroak, -ak (Montoneros*). Argentinako gerrilla, 1970eko hamarkadan sortua.
Montpellier-III Unibertsitatea, -a. 'Paul Valery Unibertsitatea' ere deitua.
Montpellierko Unibertsitatea, -a.
moral. Ez erabili 'kemen' edo 'animo' adierazteko. Moralez apal zebilen*[e.] Animoz apal zebilen.
moratoria. Askotan, aski da 'luzapen', 'atzerapen' edo 'etenaldi' erabiltzea.
morbo, morboso.
mormonismo, mormoi.
Moro, Tomas (Thomas More*).
Morozov, Evgeni (Evgeny Morozov*). Idazle bielorrusiarra.
morse. Morse kodea erabiliz bidaltzen zituzten mezuak.
mortairu* e. mortero. Arma mota.
mortero 1. Arma mota.
mortero 2. Kareorea.
Mossad. Israelgo zerbitzu sekretuak.
Mossos d'Esquadra, mosso. Kataluniako polizia autonomikoak 'Mossos d'Esquadra' du izena. Kideak 'mossoak' dira.
mostaza. h. ziape.
mota. Batzuetan, elkarketan baino hobeto egokitzen da izenlagun gisa erabilita. Indarkeria matxista mota guztiak*[e.] Mota guztietako indarkeria matxista.
motete. Erdi Aroko eta Errenazimentuko musika polifoniko nagusia.
motin* e. mutin. Soldaduen matxinada.
moto. Motozikleta.
MotoGP. Munduko Motoziklismo Txapelketako kategoria nagusia.
motor 1 (motore*). Makina.
motor 2. Motozikleta.
motor bizikleta (belomotor*).
motor trukatu (motor iruzurti*, iruzurrezko motor*). Legez kanpo manipulatutako motorra.
motosdun (motostun*). Mototsa duena.
motu proprio (motu propio*). Latinez, 'berez', 'norberak erabakita'. Inoren esanetan bakarrik erabiltzekoa.
motxila. Bizkar zorroa.
motxilero* e. motxiladun.
Mouguerre Cadre de Vie. Mugerreko elkarte bat da.
mountain bike* e. mendiko bizikleta.
mousse. Ederra dago marrubi mousse hau.
movida. Franco hil ondoren Espainian sorturiko kultur mugimendua, batez ere Madrilen kokatua.
Movistar Plus (Movistar +*).
mozal legea, -a. Herritarrak isilarazteko legea, adierazpen eta informazio eskubideen kontrakoa. 2008an, 'mozal lege' bat onartu zuten Italian, eta orain halako bat ezarri dute Espainian, herritarrak isilarazteko.
mozarella, mozzarella gazta.
mozolo. Oihu, ujuju, uuu eta aaa.
mozorrotu. Mozorroa jantzi. Pailazoz mozorrotu da.
moztea. Krask.
MP3, MP4. Ikus-entzunezko datuak gordetzeko euskarri digitalak.
muesli. Muesli pixka bat hartu dut gosaritan.
muezzin (muezin*). Islamean, otoitzera dei egiten duen meskitako kidea.
muga zerga. Aduana zerga.
mugak esternalizatzeko politika* e. mugak urruntzeko politika.
mugan bertan kanporatu, mugan bertan itzularazi, iritsi ahala kanporatu. (es: devolución en caliente, devolución sumaria; fr: expulsion à chaud).
Mugarik Gabeko Medikuak, -ak. Frantzian 1971n sorturiko erakundea, gobernuz kanpokoa.
mugatu. Gehiegi erabiltzen da, joskera behartzeraino. Espainiarrek kanporatutako etorkinak berriz onartzera mugatu dira Frantziako agintariak*[e.] Espainiarrek kanporatutako etorkinak berriz onartu besterik ez dute egin Frantziako agintariek.
mugikortasun. Batzuetan, esaldia hobeto osatzen da 'mugimendua', 'mugitzeko gaitasuna', 'mugitu' edo 'joan-etorri' erabilita. CSKAko pibotaren mugikortasuna eragotzi nahi zuten*[e.] CSKAko pibotaren mugimendua eragotzi nahi zuten. CSKAko pibota ondo mugitzea eragotzi nahi zuten. // Eri batzuek mugikortasun mugatua dute*[e.] Eri batzuek mugatua dute mugitzeko gaitasuna.
mugimendu feminista (Mugimendu Feminista*).
mujahidin (muhajidin*). Gerrillari musulmana.
mukizapi (muki zapi*).
Mulhouseko Unibertsitatea, -a. 'Alsazia Garaiko Unibertsitatea' ere deitua.
mulla (mullah*, mollah*, mula*). Islamaren doktrinan eta legean aditua; maiz aski, meskitako burua, gehienbat xiitentzat.
multikultural. Kultura askok osatua.
multikulturalismo 1. Kultur aniztasunaren inguruko politika mota bat.
multikulturalismo 2* e. kultur aniztasun.
multikulturalitate*, multikulturaltasun* e. kultur aniztasun.
multilateral. Zenbait aldetakoa.
multimedia. Bi modutara erabitzen da, izen gisa eta adjektibo gisa. Multimedia aplikazioak. Ikuskizun multimedia txundigarria.
multinstrumentista. Bizpahiru musika tresna edo gehiago jotzen dituena.
multipantaila (multipantalla*, multi pantaila*). Pantaila anitzekoa.
multipartidista* e. alderdi askoko, alderdi anitzeko.
multiplex (multiplexing*). Seinale berean zenbait kanalen datuak eramateko sistema.
multipolar, multipolartasun (multipolaritate*).
mundial 1. h. egundoko, sekulako.
mundial 2* e. munduko, mundu(-). Munduko Futbol Kopa. Mundu gerra.
mundializazio. Globalizazioa.
Mundu Berriko sinfonia. Antonin Dvoraken sinfonia.
mundu gerra. Gogora ekarri dute Lehen Mundu Gerra.
munduan zenbat buru nuklear dauden estimatzeko 2023ko inbentarioa. (en: Estimated Global Nuclear Warhead Inventories, 2023) .
munduko buru nuklearren inbentarioa, estimazioetan oinarritua. Munduan zenbat buru nuklear dauden kalkulatzeko inbentarioa (en: Estimated Global Nuclear Warhead Inventories).
Munduko Medikuak, -ak (Medicos del Mundo*, Medecins du Monde*, Doctors of the World*). Gobernuz kanpoko erakunde nazioartekoa, 1980an sortua. Ez nahasi Medicus Mundirekin.
munizipalismo, munizipalista. Udalek autonomia eta botere handiagoa izatearen aldeko ideologia eta praktika politikoa; haren jarratzailea.
muntaia 1* e. muntatu, muntatze. Filmaren muntaia txukuna egin du zuzendariak*[e.] Filma txukun muntatu du zuzendariak.
muntaia poliziala 2* e. Poliziaren azpijoko.
murgiltze sistema (inmertsio sistema*).
Muriola (La Cantera*). Barrikako hondartza.
Murtziako Unibertsitatea, -a.
Museo Britanikoa* e. Britainiar Museoa, -a.
musher. h. lera gidari.
mushing. h. lera lasterketa, lera proba...
music hall. Ikuskari mota.
musika. Americana, bachata, blues, boogie-woogie, bossa, bossa nova, break, charleston (txarleston*), conga, cool jazz, country, cumbia, dance, disco, espiritual edo beltz espiritual, flamenko, folk, free jazz, free rock, funk, garage, gospel, hard-rock, hardcore, heavy, hip-hop, house, indie, jazz, jazz fusion, manbo, merenge, metal, new age, pachanga, pasodoble, pop, punk, rai, rap, reggae, reggaeton, rhythm and blues, rock-and-roll, rockabilly, runba, saltsa, sanba, ska, son, soul, swing, tekno (techno*), trap, thrash, troba (trova*), twist, txa-txa-txa, txotis, vallenato (ballenato*).
Musika Aitzakia (Musika Aitzaki*).
musika klasikoa. Adagio, allegretto, allegro, andante, aria, bel canto, bemol, diese edo sostenitu (sostenidu*), divertimento, ensemble, falsetto, fuga, ganbera musika, intermezzo, kantata, koda (coda*), kontralto, lied, minuet, molto vivace, motete, musette bals, nota, oratorio, pizzicato, presto, prestissimo, scherzo, sinfonia, solista, solo, suite, tempo, vivace.
Musika Klasikoaren eta Organoaren Arabako Zikloa, -a (Arabako Musika Klasiko eta Organo Zikloa*).
musika terapia, musika terapeuta (musikoterapia*, musikoterapeuta*).
mustarda. h. ziape.
mustra. Pastoralaren errepikatzea, saioa.
musu truk (musutruk*).
musualdi, musukada. Aldarrikapen ekintza, gehienetan gay eta lesbianen harremanak ikusarazteko eta diskriminazioa salatzeko egina.
musulman. Islamaren jarraitzailea. Erlijioari dagokio 'musulman' hitza. Esaterako, Afganistanen eta Indonesian musulmanak dira, baina ez dira arabiarrak.
mutatis mutandis (mutatis mutandi*). Latinez, 'aldatzekoak aldatuz'.
mutil lagun, neska lagun (mutilagun*, neskalagun*).
mutin (motin*). Soldaduen matxinada.
Mutriku, Mutrikuko hondartza.
muttu. Unanuko inauterietako pertsonaia.
mutualitate (mutua*). Elkarte mota. Mutuen atzean, enpresa talde handiak daude*[e.] Mutualitateen atzean, enpresa talde handiak daude.
mutualizatu, mutualizazio. Ekonomiaz mintzatuz, kostuak eta eta arriskuak elkarrekin banatzea eurobonuen bitartez.
mutur. Eskuin muturreko ideiak. Ezker muturreko alderdiak.
muturrak ez dira elkarren urrunak. (es: 'los extremos se tocan'; fr: 'les extrêmes se touchent').
Mycroft.eus. Bozgorailu adimenduna.
Myspace.