Prentsaurrekora deitua dute biharko Etorkinekin kolektiboak eta Hego Euskal Herriko Ongi Etorri Errefuxiatuak sareak, elkarrekin, Baionako Euskaldunen plazan. Udaberritik, gero eta etorkin gehiago heltzen dira plaza horretara, autobus konpainia pribatu eta publikoen geltokia baita Baionan. Egoeraren larritasunaz ohartarazi nahi dituzte erakunde publikoak iheslarien jendetasunezko harrerari buruz.
Gutuna idatzi eta helarazi diete Jean Rene Etxegarai Euskal Elkargoko buruari eta Ipar Euskal Herriko bost mila biztanlez goitiko hiri auzapezei. Gutunean, deitoratzen dute "oinarrizko jende eskubideak ez direla betetzen" etorkinekin eta bi galde nagusi egiten: Euskal Herrian gelditu etorkinentzat, izan babes eskubidearen galdegile, administrazioak errefusatuak, egonaldi kartadun ala kartagabeak, bizitegi bat bermatua izan dakien. Bigarren galdea, Eusko Jaurlaritzak egin gisan, Euskal Elkargoak ere eraikin bat ireki dezan, berehalako aterpe baten emateko karrikan diren etorkinentzat.
Badu hilabeteak, herritar andanak ostatu ematen diela ihesean diren etorkinei Ipar Euskal Herrian ere. Itzaleko laguntza ematetik argirat pasatzea deliberatu dute, ez baitezakete hala iraun gehiago. Hirurogei bat jende aterpetzen dituzte Etorkinekin sareko lagunen artean. Denetarat, bederatzi talde dira, lurraldeka antolatuak, etorkinei ohea, jana, laguntza emateko. Baina, beharra aise handiagoa da: "Doblea aterpe genezake arazo izpirik gabe, galdea baita”, dio deblauki aterpe taldeak koordinatzen dituen Lilian Hirigoienek. “Saiatzen gara publikorik hauskorrena aterpetzen, karrikan uzten ahal ez den jendea, bereziki, haurrak badirelarik".
Gehienak aspalditik antolatuak dira, kolektiboa baino aitzinagokoak baitira: "Elkarren artean lanean aritzeko usaia duten jendeen arteko taldeak dira, jadanik elkartasun sare batzuk diren tokietan. Horregatik du hain ongi funtzionatu". Elkarte gisa antolatua da bakoitza, eta diru laguntzak eska ditzakete. Lortzen ere, funtsean, zenbait herriko etxerengandik. Bi bizitegi erdietsi dituzte, bi herriko etxetarik. "Tokiko elkartearen esku utzi dituzte, eta talde horrek ditu kudeatzen".
Aterpe galdea agertzen delarik, Hirigoienek sarera zabaltzen du jakiteko badenetz tokirik. "Cimadek deitzen gaitu nagusiki. Erraten digu, adibidez: 'Arratsalde honetan ikusi dugu emazte bat bere haurrarekin, baduzue lekurik?'. Ezin dugularik berehala zerbait atzeman, gertatzen zaigu hotela pagatzea kolektiboaren diruarekin". Berrikuntza da, paper eskaera bidean direnei aterpe publikoa eskaintzen dien egituratik ere heldu zaiola galdea orain elkarteari, legez, eskatzailea kanpo ezarri behar dutenean. Azken aldietan, lanak ditu elkarteak partikular bizitegien kausitzen: "Betikoa, udan jendeak alokatzen dizkiete apartamentuak turistei. Aldiz, irailetik goiti libratzen diren gauza franko prestatuak zaizkigu. Zer gertatu da? Erran diegularik: ‘Iraila arte ezin dugu!’, negoziatu dute [etorkinen] aterpe publikoan oraino bi hilabetez atxikitzeko baimena. Eta onartu zaie, badakitelako bestenaz jende horiek karrikan direla!".
Gero eta adingabe bakartu gehiago ikusten dute etorkinen artean, eta zazpi eginahalak egin behar dira frogatzeko adingabeak direla. Paperik gabe direnez, Poliziak dio helduak direla eta kanporatu behar direla. Ohartuak dira Haurren Gizarte Laguntzara eramatea, hondarrean, Poliziaren eskuetara eramatea bezala dela. Horren ondorioz, jurista lanetan badabil Etorkinekin: "Zuzenki, haurren epailearen aurrean presentatzen ditugu, txostena eginik. Orduan, epaileak elementu guziak baditu errateko: ‘Bai, adingabe bat da. Estatuak zor dio geriza!'". Dozena bat adingabez arduratzen da oraintxe elkartea, aterabide bat atzeman artean.
Etxegarairi gutuna
Hego Euskal Herrian, mobilizazio sare azkarrak bazterrak inarrosi eta Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta udaletxeak mugiarazi ditu, aterabideak proposa ditzaten. Ekain hondarretik, 3.000 iheslariz goiti kontatu dituzte Euskal Autonomi Erkidegoko gizarte laguntzaileek.
Etorkinekin taldeko Dominika Dagerrek esplikatu du azken hilabeteetako aldaketa: "Lehen, iheslaririk gehienek zeharkatzen zuten Mediterraneoa Libiatik Italiarat buruz. Aurten, Espainiako Estatua bilakatu da pasabide nagusi. Gero, ibilbidea segitzen dute, helburua baitute ipar Europara joatea. Beraz, Kataluniatik edo Euskal Herritik pasatzen dira". Hego Euskal Herriko elkartasunak gerizatzen ditu etorkinak baina anitzetan Euskal Herria ez baitute helmuga: "Gehienek muga pasatu nahi dute migrazio bidearen jarraitzeko. Mugan oztopatzen dituzte sistematikoki. Frantziako Poliziak gelditzen ditu Santiago zubian, Behobian edo Topoan, eta berehala itzularazten", zehaztu du Dagerrek. Iduri luke halako joko bitxi batean dabilela Frantziako Polizia legearen marra lausoetan barna. Hirigoien: "Ba omen da lau oreneko epe bat. Poliziak migrante bat atzematen badu eta lau oren gabe ekartzen berriz mugara, ez dutela prozedurarik egiterik". Jakinez Poliziak berak duela erraten oren kopurua zenbatekoa izan den.
Ipar Euskal Herrira heldu etorkin guziak, bat edo beste salbu, geldituak izan dira Espainiako Estatuan, hatz markak hartuak izan zaizkie; beraz, dublindartuak dira. Hirigoienek dio Frantziako Poliziak ez duela kasurik ematen pertsona zer egoeratan den, ez bat ez bi, mugaz bestaldera igortzen duela segidan. "Berrikitan, ukan dugu emazte gazte bat 2 urteko haur ttipiarekin. Senarrak prostituzioan ariarazten zuen, bortizkeria anitz jasanak zituen, beraz, eskapatu zen. Honarat heldu da bere ñiñiarekin, eta beharko zuketen, bederen, bere galdea arraikusi. Ez! Presentatu orduko, Espainiaratu nahi dute". Babes eskubideko ateak hetsirik, mugak garrazki barrandaturik, elkarteko bi kideek diote iheslariak lanjerrean jarriak direla: "Funtsean, hola jokatuz, Frantziak pasatzaile mafiak laguntzen ditu", gehitu du Dagerrek, "de facto haien bidez baizik ez baitira pasatzen ahal iheslariak".
Oztopoak oztopo, anitzek muga iragaten dute, eta Baionarat heltzen dira. Bi helgune nagusitara: tren geltokia eta Euskaldunen plazan den autobus geltokia. "Hor dira gelditzen Macron autobus guziak". Hortik, Paris, Naoned eta gisako hiri handietara buruz segitzeko. "Ekainetik ikusi da kopurua emendatzen eta publiko aldaketa. Orain arte gizonak ziren, bakartuak. Orain, geroz eta gehiago gaztetxoak dira; neska gazte asko, eta emazteak, haur ttipi-ttipi batzuekin". Etorkinekin ohartua da autobusekin abiatzen lortu ez dutenak kanpoan lo egitera behartuak direla. Horren ondorioz, Euskal Elkargoari helarazi galdea: "Batetik, Baiona edota Hendaian behin-behineko aterpe bat berma dezaten, oinarrizko eskubide batzuk errespetatuak izan daitezen". Ohe bat, garbitzeko eta ahamen baten jateko doia, hots.
