«Indarkeriaren zikloa gainditzea benetako iraultza izango da»

Aintzane Ezenarro (Getaria, 1971) Aralarreko legebiltzarkidea da, eta haren erreferente nagusietako bat. Getariako zinegotzia ere bada, baina lekukoa pasatua du, maiatzaren 22ko udal hauteskundeetan zerrendan hamaikagarrena baita. Getariako udaletxeko plazan elkartu da BERRIArekin, baina argazkiak jende gutxiago dagoen kalexka batean egitea nahiago izan du.

Aurten, Aralarrek ez du ekitaldirik egingo Aberri Egunean. Nolako Aberri Eguna nahi zuen Aralarrek?

Basaizea Nafarroaren Eguna antolatzen duen elkarteak berak proposatu zuen Aberri Egun bateratuaren ideia, eta guri oso ona iruditu zitzaigun, kontuan edukita dugun egoera politikoarekin guztiz posiblea zela aurten. Baina, azkenean, izugarrizko iskanbila egon da elkarte kulturalaren barruan ere, Independentistak taldeak Gernikakoa ez ezik Baigorriko jai hori ere bereganatu nahi izan duelako. Horrek, besteak beste, izugarrizko haserrea eragin du Abertzaleen Batasunean, eta EAJk esan du ez dela joango. Gu han egongo gara, gure asmoa hasieratik hori baitzen. Ohitura batzuk, behingoz, alde batera utzi behar dira. Gauza plurala denean, plurala izan behar du, eta ez, berriz, etorri besteak nik egiten dudanera. Hori egin nahi izan du Independentistak sareak, eta badakigu Independentistak nork kontrolatzen duen.

Kontua izan da nork eta nola antolatu, eta ez hainbeste independentziaren aldeko aldarrikapena.

Abertzale guztiok bat egiten dugu Europan subjektu politiko bat izateko dugun eskubidearekin eta aldarrikapenarekin. Gainera, orain ez bakarrik aldarrikapenarekin, baita bidearekin ere. Estrategian hurbilago izanik, gero beste ohitura zahar bat dago, oso lotuta dagoena estrategia politiko-militarrarekin: abangoardiaren ohitura, zentroan kokatzeko ohitura... Hori guztia gainditu egin behar da. Hemen, abertzale izateko hainbat modu daude. Ezker abertzale izateko ere, hainbat modu daude, ez alderdietan, baizik eta gizartean bertan. Aniztasun hori onartu egin behar da. Abangoardismo eta patrimonializaziorako tentazioak gainditu egin behar dira. Dena den, nahiago dut mezu positiboan geratu: indarkeria baztertzeak, gero, mentalitate aldaketa bat ekarriko du. Espero dut desberdintasunak onartuz posible izango dela elkarlanean jardutea. Momentu on bat dugu Euskal Herrian. Hasi beharko dugu normal hartzen abertzale izateko eta ezker abertzaleko izateko hainbat modu daudela, baina, desberdintasunak desberdintasun, jardun daiteke elkarlanean, eta garaia ez da ika-miketan ibiltzeko, baizik eta onartzeko desberdinak garela baina posible dela elkarlana. Gizarteari indar eta mezu positiboa bidaltzeko garaian gaude. Indarkeriaren zikloa gainditzea benetako iraultza izango da. Udaberria orain dator.

Egoera errotik aldatzen ari da? Itxaropenez ikusten duzu edo kezkaturik edo mesfidantzaz ere?

Badaude datu objektiboak benetako saio bat dela erakusten digutenak, baina hasiera batean gaude. Bideak denbora bat behar du. Egia da lehen aldiz entzun geniela, Sorturen aurkezpenean, Batasunak ordezkatzen duen ezker abertzaleko liderrei ETAren indarkeria ere gaitzetsiko dutela gertatzen bada, eta hori lehen aldiz hitzez adierazi da. Bada datu objektibo berri bat, baina oraindik ere bide bat dauka egiteko. ETAk egin beharko du bere aitortza, eta Batasunak ere egin behar du bere aitortza, politika egiteko izan dituen moduengatik. Pertsonei min egiteko kartelak jarri izan dituzte. Demokratikoak ez diren jokamoldeak erabili dituzte. ETAren aldetik pertsonei eraso egiteko estrategia bat egon da, baina baita Batasunak ordezkatzen duen ezker abertzalearen aldetik ere, desberdin pentsatzen duena etsai bihurtu duena eta min egitera joan dena. Politika egiteko modu horiek gainditu egin behar dira, garai berri bat egin nahi badugu, eta bide hori oraindik egiteko dago. Behar-beharrezkoa da ezker abertzalean kultura politiko berriaren erreferente bat, eta hori Aralar da. Ibilbide hori egina duelako, gizarte honen aniztasuna onartuz, desberdin pentsatzea normal onartuz, desberdin pentsatzeagatik ez dugula inor gorrotatu behar, ez dugula inor etsai bilakatu behar.

Ezker abertzale horrek eman dituen pausoekin, Zutik Euskal Herria-ren debatearen ondorioekin eta Sorturen aldeko apustuarekin, ez al du egin atzeraezin egoera aldaketa?

Batasunak hori egiteak nahiko atzeraezina egiten du, kontuan hartuta ETAk aurrera egin nahiko balu ere babes sozialik gabe geratuko litzatekeela. Gehiago fidatzen naiz Batasunaz, ETAz baino. Egia da oinarri sozial akritiko bat gabe oso zaila dela irautea talde armatu gisa. Horregatik dago itxaropenaren ate berri bat. Erabat atzeraezina egingo du ETAk esaten duenean indarkeria behin betiko bukatu dela, eta hori oraindik ez du esan.

Estatuek pausoren bat eman behar dute egoera atzeraezina egiteko?

Noski. Hemen, gatazka guztietan bezala, alde anitzek egin dezakete zerbait, batzuek besteek baino gehiago. Bakoitzak galdetu behar dugu zer egin dezakegun gure mailan. Estatuei dagokie, noski, Gernikako Akordioan diogun bezala, giza eskubideak oinarritzat hartuta eskubide zibil eta politiko guztiak bermatzea eta espetxe politika mendeku izatetik beste norabide batean jartzea. Gaur bertan [asteazkenean], Troitiñoren kasua ikusi dugu, Auzitegi Nazionalak berriro kartzelatzeko agindu duela. Hori mendeku estrategia batean kokatzen da. Goitik behera aldatu beharko luke.

Gernikako Akordioak irizpide argi batzuk markatzen ditu aurrera begira. Nola lor daiteke hor jasotzen dena gauzatzea?

Bakeari dagokionez, zenbait puntu daude besteentzako eskariak direnak. ETArentzako eskari bat, estatuentzako eskari bat. Beste puntu batzuk guk geuk gure esku dauzkagunak dira. Batez ere, bi puntu daude. Batetik, iritzi politikoengatik jazarpen gehiagorik ez esaten duena. Jazarpen eta atxiloketa politiko gehiagorik ez. Atxiloketena ez dago gure esku, baina bai herrietako jazarpena goitik behera aldatzea, jendeari agurra ukatzea... Horretan, Gernikako Akordioko sinatzaileek badaukagu zer egina. Talde gisa ere egin dezakegu dei kolektibo bat hori aldatzeko. Bestetik, biktimen aitorpena dago, azken puntuan aipatzen dena. Hor ere, paperean idazteaz haratago, ez dugu ezer egin. Inkomunikazioa salatzeko prentsaurreko bat egin dezakegun bezala, ez da egin biktimen kontu honetan. Hor ibilbide bat dago egiteko. ETAri eskatzea ondo dago, baina egingo du nahi duenean, eskatu eskatu diogu, berriro eskatu diogu tiroketa izan eta gero. Guk gure esku dagoena egin behar dugu. Estatuei gauza bera: eskatu eskatzen diegu, baina hortik aurrera betikoa. Inpotentzia horretan geratu beharrean, nork bere esku dagoena egin behar du, hortik aurreratu dezakegulako.

ETAri egiten diozuen eskaera horretan, erabakia behin betiko egiteko, nazioarteko esku hartzeak garrantzia izan dezake?

Ez da gutxietsi behar. Irlandan eta Hegoafrikan ibilitako eta ikasitako esperientzia duen bitartekari edo laguntzaile taldea hemen edukitzea ona da. Eta irakurri dut gobernuak ez duela kontrako jarrerarik. Dena den, zalantza daukat nola egiaztatzen den borondate bat. Gauza bat da desarmea egiaztatzea, Irlandan egin zen bezala. Baina borondate bat? Borondatea ETAk berakegiaztatu behar du, esanez onartzen duela eta behin betiko uzten duela. Esan dute hasiko direla egiaztatzen estortsiorik ez dagoela. Horrek eduki dezake bide bat, enpresaburuei galdera eginez, baina hortik aurrerakoa nola egiaztatzen da? Ez dut ongi ulertzen planteamendua bera. ETAri dagokio, adibidez, Gernikako Akordioak egin dion eskari berri honi erantzutea.

Berriro hauteskundeetan inpugnazioa egongo da. Espainiako Gobernuak aukera eman dio Estatuaren abokatuari Bildu inpugnatzeko. Laster jakingo da nola inpugnatzen dituzten Bilduren zerrendak. Ez dugu aurreratzen?

Nik uste dut nahiko aurreratu dugula. Uste dut gehiago dela antzerkia egia baino kasu honetan. Agian, okertzen naiz. Askoren susmoa da Bilduren zerrenda guztiak pasako direla, besteak beste tartean daudelako bi alderdi «demokratiko», Idoia Mendiak esaten zuen bezala, orain arte normal parte hartu dutenak eta, gainera, ahalegin berezia egin dutenak inoiz politikan Batasunaren zerrendetan joan ez direnak jartzeko. Uste dut antzerki baten aurrean gaudela, zerrenda guztiak legezkoak izango direla eta behingoan ezker abertzaleko beste sentsibilitate horrek, zuzeneko zera bat ez bada ere, edukiko duela erreferente bat hauteskunde hauetan. Nik nahiago nuke Sortu izango balitz, gauza guztiak argiago izango zirelako. Bakoitza bere izenarekin, nahi duen jendearekin eta nor bere tamainan.

Ez duzue pentsatu nola erantzun daitekeen Bilduren zerrendak kanpoan uzten badituzte?

Erantzun, zein zentzutan? Kritikatzeaz gain eta kontrakotasuna agertzeaz gain, ez dakit zer gehiago planteatzen duzun egin zitekeenik.

Gernikako Akordioan hitz egin duzue horri buruz?

Ez. Ez da hitz egin horretaz, nik dakidanez, behintzat. Uste dut beraiek ere, Bildukoek, ez dutela hipotesi hori kontuan hartzen. Alderdi sozialistak egin behar du antzerki hau PPren aurrean. Ez dakit. Agian, hemendik astebetera beste kontrako gauza batzuk ikusten ariko gara. Baina nire susmoa ez da hori.

Aralarrek inoiz baino zerrenda gehiago aurkeztu ditu. Zailtasunak izaten ari zarete zuen diskurtsorako lekua topatzen, ilegalizazioaren zurrunbiloa dela eta?

Ez nuke esango, bestela jendea ez litzatekeelako animatuko inoiz baino gehiago. Jendeak Aralarren ezkerreko alderdi bat bilatzen du, erakunde guztietan erakutsi duena erreforma antisozial hauei guztiei aurre egiteaz gain —eta egin behar da— alternatibak proposatzen dituena. Herri mailan ere, lanean ari gara eguneroko arazoei aurre egiteko. Bestalde, eragile abertzale bat bilatzen du, alderdi abertzaleekin hitz egiteko eta baita akordioak egiteko ere arazorik ez duena. Ezker abertzaleko erreferente ireki bat bilatzen du, berdin pentsatzen ez dutenekin akordioak egiteko gaitasuna duena. Hainbat herritan, tokian tokiko akordioak egin ditugu, ez garelako geure buruaren barnean ezkutatzen. Jendeak Aralarren ezker abertzale politikoki eraginkor bat ikusten du, eta irekiagoa. Hauteskunde autonomikoetatik hona jende asko hurbildu zaigu, gero eta ezagunagoak egin gara. Horrek berak eragin du zerrendak egiteko ez dugula eduki arazo berezirik. Duela zortzi urte, Gipuzkoan bertan, zortzi herritan aurkeztu ginen, eta, orain, 106 herritan aurkeztu gara EAEn. Saltoa nahiko esanguratsua da. Saltoak berak esaten du gure mezua heltzen ari dela.

Diputazioei begira, Aralarrek nola kokatzen du bere burua? Oposizioan gehiago? Ikusten du Gipuzkoan egon daitekeela gobernu akordioren batean?

Gipuzkoa oso irekita dagoen herrialde bat da, eta gobernu ezberdinak egin daitezke. Bilduk gobernuan ikusten du bere burua esaten duenean lehen indarra izan daitekeela? Gipuzkoan oso panorama irekia dago, eta Aralarrek oso programa argia du, ezkerrekoa, abertzalea... Garbi daukagu ez dugula onartuko PP-PSEren estrategia hori diputaziora hedatzea, baina horrek inondik inora ez du esan nahi EAJren gobernu batean sartuko garenik inondik inora. Besteak beste, diputazioan erabakitzen diren gaietan desadostasun handiak ditugu: zerga politika, krisiari erantzuna emateko orduan nora bideratu behar diren sosak. Hor desadostasun handiak ditugu. Printzipioz, ez daukagu asmorik inolako gobernutan sartzeko, baina ezin da esan gobernuetan ez garela sartuko.

Programa aldetik, errazago ikusten duzu Bildurekin akordioak egitea?

Bilduren programa ez dugu ezagutzen, baina esaten duenarekin, egiten duen planteamenduekin, ideologia aldetik hurbilago gaude. Azkenean, bakoitzak dituen emaitzak ikusita, programa mahai gainean jarriko dugu, eta horren arabera posible diren akordioak egin. PP-PSOEren estrategia baztertzailea ez dugu babestuko inondik inora. Ikusi dugu esperientzia hori zein modu lotsagabean jokatzen ari den Jaurlaritzan.

Nafarroan, EAJrekin dauzkazuen harremanetan, planteamenduak ez dira Gipuzkoan dauzkazuen berdinak, eta AHTaren inguruan ere jarrera pixka bat desberdina da, ezta?

Gipuzkoan, EAJ hegemonikoa da eta, gainera, 30 urte darama agintzen. Nafarroan, indar gutxiago dauka, eta, gainera, NaBairen barruan onartua du denok adostu genuen programa, eta %90ean Aralarrek idatzitako programa bat, EAk onartua zuena. Ezkerreko programa bat da. Galdera, igual, EAJri egin behar zaio, ea zergatik babesten duen besteak beste Nafarroa Baik Madrilen erreforma sozial horien kontra bozkatzea. NaBairen programa eta jarduera ezkerrekoa izan da azkeneko urteetan, eta hala izango da aurrerantzean ere. EAJ, bere txikitasunean, NaBain sartu da, eta beste batzuek indar handiagoa daukagula onartu du. Gipuzkoan ere antzeko programa bat onartuko baligute, hitz egingo genuke. AHTari buruz, nik jakin nahiko nuke zer esaten duen Bilduk AHTri buruz. Guk EAEn eta Nafarroan hauxe esan dugu: beste tren eredu baten alde gaude eta beste ibilbide baten alde. Beraz, NaBaik Nafarroan ezkerreko programa bat dauka, eta AHTaren lotura Altsasun egitea eskatzen du. Ez dago kontraesanik. Programa adostua zegoen, gainera, Nafarroa Bairen barruan, EArekin eta Batzarrerekin ere bai. Gero, beste batzuk joan egin dira beste koalizio batzuetan parte hartzera. Ez da gure arazoa.

Nafarroan NaBai lehen indarra izan daitekeela esatea sinesgarria dela uste duzu?

Hori zen apustua bere garaian, lehen indarraren lehian sartzea, eskuina banatuta dagoelako. Nik ez dut zalantzan jartzen bigarren indarra izango dela gutxienez, PSNren gainetik gaudelako. Momentu honetan, Batasunak ordezkatzen duen ezker abertzaleak bere erreferentea izateak, eta Nafarroa Baik bestea, horrek eragin dezake boto abertzale gehiago egotea eta gero elkarlanarekin aldaketa politikoa —noski, PSNren elkarlanarekin— egikaritzea. Uste dut posible izango dela. Inoiz baino zatituago dagoen eskuin baten aurrean, hala izan beharko luke. Egia da lehen indarra izatea zaila izango dela. Baina bai posible da Nafarroa Bai bigarren indarra izatea eta gero, elkarlanaren bidez, aldaketa politikoa sustatzea.