Libertateari neurria hartzen

Itxi da sarraila. Atetzarraren kanpoan da presoa. Giltzapetik aske. Lasai egon nahi du, baina ezin. Euforia. Familiakoak, lagunak, ongietorriak, afariak, pozak. Egunak aurrera, bakoitza bere zereginetara bildu da. «Eta orain, zer?». Preso ohiak ez du lanik. Ez du dirurik. Ez du etxerik. Lagunak eta familia. Ondo dago, baina besteen mende dago. Burujabe izan nahi du, eta jendeak bihotz onez ordaintzen dizkion tragoak berak ere ordaindu nahi dizkie alboan izan dituenei eta dituenei.

Kartzelatik atera denak badaki zer den hori. Guztiek edo ia guztiek pasatzen dituzten faseak dira. Laguntza behar dute, eta horretarako sortu da Harrera Taldea Elkarte Asistentziala. «Preso ohiak egoera zailei aurre egin behar die, eta ez dugu nahi hori bakarrik egitea», dio Jon Ugartek. Preso ohia da Ugarte, eta elkarteko kidea. «Gatazka politikoaren ondorio diren preso eta iheslariei herriratzen direnean laguntzeko sortu dugu elkartea».

Preso ohiek beti babestu izan dituzte beraien ondoren atera direnak. Urteetan modu inprobisatuan eta desordenatuan egindako lana modu antolatuago batean egiteko sortu dute elkartea. Egoera politiko honetan presoak askatzen joatea espero dute, eta iheslariak ere bueltan izatea.

Haiei guztiei, laguntzeko prest eta xedez dago elkartea, batez ere, administrazioarekin egin beharreko tramiteetan —diru laguntza jasotzeko, nortasun agiriak eta gidabaimenak arautzeko...—, lana eta etxebizitza topatzen, osasun arazoei buelta ematen —Jaiki Hadi elkartearen laguntza dute horretarako—, eta gizarterako itzulera eta egokitzea ahalik eta erosoen egiten.

Horretarako, hiru alor nagusitan antolatu dira, Fernando Etxegarai preso ohiak azaldu duenez: Batetik, herrietako sarea antolatzen ari dira—Ugarte da sarearen koordinatzailea—; bigarrenik, laguntza administratibo juridikoa emateko lantaldea osatu dute —Fernando Etxegaraik dauka ardura—; eta hirugarrenik, formakuntzaz eta lanaz arduratzen den taldea dago—Juan Karlos Ioldik koordinatzen ditu—. Legeztatu egin dute elkartea, eta izendatu dituzte legez behar diren hiru figurak: Andoni Iturriotz da lehendakaria, enpresaria da, Anai Artean elkartekoa, enpresa munduan kudeaketan ibilitakoa eta euskaltzalea. Diruzaina Sabino Barinagarrementeria da, enpresa munduan eskarmentu handikoa. Eta idazkaria, Ainhoa Erkizia abokatua.

Gizarte osoari zabalduta

Elkarteko gehienak preso ohiak dira, baina gizarte osoari irekitako elkartea izan nahi dute: «Azkenean, gatazka politikoaren ondorioa dira preso eta iheslariak, eta hori gizartearen arazoa da, denon artean konpondu beharreko zerbait», dio Ugartek. Elkarte zabala izatea nahi dute, irekia, edozeinek edozer ekarpen egiteko elkartea. Dirua emanez, arreta jarri eta lanpostuen berri izaten lagunduz... bakoitzak ahal duenean laguntzea nahi dute. Horretarako, sarea ehundu nahi dute herriz herri, eta sare hori izango da elkartearen oinarria.

Sare hori bazkidetza bidez eratu nahi dute, besteak beste. Izan ere, beharrei aurre egiteko dirua behar dute. Bost euroko kuoten bidezko bazkideak lortu nahi dituzte. Hori izango da elkartearen diru sarreren oinarria, baina ez da sarrera bakarra izango. Elkartea sendotzen denean, diru laguntzak-eta eskatuko dituzte, eta bestelako ditu ekarpenak ere bilatuko dituzte.

Laguntza beharko dute zeregin horietarako. Kontaktuak egin dituzteenpresa munduko jendearekin, eragile politikoekin eta gizarte eragileekin. Haiek errespetua azaldu diete, eta ahal dutenean laguntzeko prestasuna ere bai. Eskertuta daude haiei guztiei.

Dena beharko dute, kasuistika oso zabala baita preso ohiena. 197/2006 doktrina aplikatu dieten presoena, esaterako. Espetxean urte asko egondako jendea da, eta adinean aurrera joanda dagoena.«Horiei irtenbidea, mimoa, babesa eta maitasuna adierazi asmo diegu. Egoera zailean aterako dira: gehienek ez dute erretirorik izango, ez dutelako kotizatu. Berrehun eta piko euro geratuko zaizkie, eta horrekin bizi beharko dute». Etxegaraik gogora ekarri du haietako asko etxerik gabe egongo direla, eta gaitz fisiko eta psikikoekin.

Gaixotasun larriekin eta kontrol telematikoarekin aske ateratzen direnak ere badaude. Lanik ezin dute egin, baina dirua behar dute bizitzeko eta gaixotasunari aurre egiteko. Josu Uribetxeberriaren egoera ekarri du gogora Ugartek, eta elkartearen partetik «animoak eta adorea» erakutsi nahi izan dizkio. Hura eta gaixo larri dauden gainerako 13 presoak laster libratzea espero dute.

Behin-behinean preso egon eta epaiketaren zain dauden gazteen auzia da beste bat. Egoera zaila dute, ez dakitelako noiz epaituko dituzten, epaitu ostean preso sartuko dituzten...

Hala dio Ugartek: «Egoera oso gogorrak daude, eta premia benetakoa da».