«Oposizioaren urduritasunak erakusten du ondo ari garela»

Bazuen susmoa, eta berretsi egin du. «Behin hemen barruan egonda ikusten duzu zein joko zikina dagoen ohiko politikan». Hori ez duela ondo eramaten dio Juan Karlos Izagirre Donostiako alkateak (Igeldo, Donostia, 1963). Hala ere, gustura dago udalean egiten ari diren lanarekin. Elkarrizketa osoan oso gutxitan erabili du lehenengo pertsona. Talde lana, parte hartzea eta gertutasuna. Hitz horien bueltan, hitz horiek eta beste batzuk konbinatuz aritu da BERRIAk eginiko galderak erantzuten.

Urtebete luze egin du Bilduk Donostiako Udalean. Zertan nabari da alkatetza hartzerakoan iragarri zenuen aldaketa?

Gu etorri ginenean gure mezua izan zen aldaketarena, eta esan genuen politika egiteko beste modu bat bazegoela. Horretan saiatzen ari gara. Gertutasuna lantzen eta parte hartzea gehitzen; horiek dira ezaugarri nagusiak. Baina zaila da. Behin barruan zaudenean, konturatzen zara energia asko gastatu behar duzula makineria hau funtzionamenduan mantentzen, dauden bizioak detektatzen, eta horiek zuzentzen. Baina egia da transmititzen ari garela aldaketa. Edo saiatzen ari garela politika egiten behetik gora, eta ez goitik behera.

Autokritikarako garaia ere izango da, ezta?

Bai. Ilusio eta gogo handiarekin sartzen zara, baina gero konturatzen zara gauzak uste baino politikoago doazela. Jende batek berehala bistaratu nahi du aldaketa hori, eta, ez badu bistaratzen, urduri jartzen da. Baina ikusten dugu ohiko politika egiten dutenak ere oso urduri jartzen direla, eta horrek esan nahi du politika beste modu batean egiten ari garela. Batzuentzat, seinale txarra izaten da oposizioa horren urduri ikustea. Guk diogu zerbaitengatik dela hori. Konturatzen ari dira politika egiteko modua aldatzen ari garela, ondo ari garela. Baina autokritika egiten dut, batez ere, erritmoen kontuan. Nahiko genuke euskararen gaian askoz ere aurreratuagoa egon, kulturan ere bai... gai askotan. Krisi ekonomiko larri batean iritsi gara, eta horrek eragin handia izan du diru kontuetan. Esperientzia ez daukagu hainbesterainokoa, eta kosta egiten da. Baina nahiz eta esfortzu askoz handiagoa egin, demostratzen ari gara kudeatzeko gai garela eta ondo kudeatzen ari garela.

Oposizioak dio Bildu gobernatzen ari dela gehiengoa izango balu bezala. Hain itxia al da zuen jarrera?

Egunerokotasunak demostratzen du lehen unetik saiatu garela haiekin negoziatzen, gauza txikiak eta gauza handiak. Eta partekatzen informazioa, karguen banaketa... Dena saiatu gara haiekin egiten. Baina haiek tematuta daude jarrera horrekin, eta oso ondo egiten dute, gainera. Beste kontu bat da gero eta gehiago kostatzen zaigula haiengana iristea, baina hori gertatzen zaigu haiek ixten dituztelako ateak, ez ateak jotzen ez ditugulako.

Zuk, aldiz, diozu haiek akordio bat dutela gobernatzen ez uzteko. Zein helbururekin?

Guk uste dugu oposizioak zilegitasun osoa duela bat egiteko. Eta hori egiten ari dira. Hor daude egiten dituzten ekarpenak eta egiteko moduak. Blokeo egoera batera eramaten ari dira udala. Hainbeste interpelazio, hainbeste mozio aurkezten dituzte, non udaleko administrazio zerbitzuek lan izugarria egin behar izaten duten. Eta gero konturatzen zara alferrikakoak direla, lan batzuk eginak daudelako edo badakitelako eginak daudela. Gauza horiek ez ditugu ulertzen. Oposizioa egitea oso ondo dago, baina inpresioa da bloke bat dugula parez pare eta bloke horren helburu bakarra dela gobernuaren asmoak oztopatzea. Gero, esaten dute gobernu honek ez duela ezer egiten edo blokeatzen ari dela hiria. Hori gezurra da. Erantzukizun handiagoa dute haiek guk baino.

Gipuzkoako Batzar Nagusietan ere salatu duzue bat egite hori. Datozen hauteskundeei begira EH Bildu gastatzeko estrategia bat dela uste duzu?

Bai. Politika hori gero eta nabarmenagoa da Eusko Jaurlaritzako ituna hautsi zenetik. Hauteskundeek zerikusi handia dauka honekin. Haiek ezetz esango dute, baina denboran bat egiten duten gertakariak dira. Ez dakit herritarrak horretaz konturatzen diren. Edo alderdi horiek transmititu nahi duten sentsazioa txertatua dagoen gizartean. Nire inguruan ikusten dut jendea konturatzen dela gobernua kudeatzen ari dela. Eta konturatzen dela askotan oposizioaren lana dela islatzea ez dakigula hori egiten. Baina, alde horretatik, demostratzen ari gara egiten ari garela.

Hauteskundeen ostean sor daitezkeen aliantzak kontuan hartuta, arriskuan ikusten duzu alkatetza?

Guk ez diogu garrantzirik ematen horri, eta ez gaude baldintzatuak horrekin. Aukera bat izan daiteke, baina guk lan egiten dugu aukera hori existituko ez balitz bezala. Hala ere, hori eginez gero, jende askok azalpen asko eman beharko lituzke. Haien boto-emaileei oso zaila izango litzaieke ulertzea horrelako aliantza bat. Eta, bereziki, EAJz ari naiz.

Urrian, urtebete Aieteko Konferentzia egin zela. Hauteskunde giroa dela tarteko, badirudi alderdien arteko giroa gaiztotu egin dela, gehiago hitz egiten zenutela ETAren erabakiaren aurretik. Hala al da?

Bai. Baina ez dut uste hauteskundeengatik bakarrik denik. Batzuk ez direla eroso sentitzen jokaleku berri honetan eta, agian, hamabost urte atzera egiteko ahaleginetan ari direla. Erosoago sentitzen ziren konfrontazio giro batean. Ez dute erabili nahi mahai gainean jartzen ari garen hizkuntza berria. Ez dute hitz egin nahi enpatiaz, bat egiteaz, gertutasunaz. Hor ez dira eroso sentitzen, eta iraganeko keinuak eta politika egiteko moduak errepikatzen dituzte. Gu saiatzen ari gara egunero beste alderdiekin normaltasunez lan egiten eta jendeari erakusten hori posible dela. Hori gaur baino errazagoa zen duela hamar hilabete. Eta ez da gu aldatu garelako. Batzuk konturatzen ari dira gatazkarik gabe indarra galtzen dutela, eta guk ez dugu gatazkarik nahi.

Konponbide prozesuari begira, zerk kezkatzen zaitu gehien oraintxe?

Aieteko Konferentziako lehen puntuak berehalako erantzuna izan zuen ETAren partetik. Baina bigarren puntua geldi dago. Eta horrek kezka sortzen digu guri, eta euskal gizarteari, oro har. Pena bat da. Hor markatzen ziren pausoak babes handia eduki zuten, bai hemen eta bai nazioartean. Arduragabekeria bat iruditzen zaigu Espainiako eta Frantziako gobernuek pauso gehiago ez emateak. Baina itxaropena ez da galdu behar. Bidea zehaztuta dago, eta onartuta dago bide egokia dela. Nazioartearen babesa dauka, eta, lehenago edo geroago, pausoak emango dira.

Presoei buruz ari zara?

Presoez ari naiz, bai. Baina baita Bateragune auziaz, Auzitegi Nazionalaz... eta anztekoez ere. Kontu asko daude hor. Salbuespen egoera asko. Normalizazioari buruz ari naiz, azken finean.

Presoen inguruan aste honetan izandako gertaerak nola baloratzen dituzu?

Batzuek zer pentsatua eman beharko lukete; oraindik ere, gaur egun, pertsona batek bere eskubideak errespeta diezazkioten gose greba egin behar badu. Agerikoa da larritasun handiko egoera bat dugula aurrez aurre. Zer esanik ez, beste senide batzuek oso istripu larria izan duten honetan, berriki, sakabanaketari erabaki politiko baten ondotik eusten diotelako oraindik.

Konponbide prozesuaren barruan kokatzen duzu Uribetxeberriaren kasua?

Kasu hori koka dezakegu prozesuaren barruan. Baina nik uste dut justizia eta etika kontu bat izan beharko litzatekeela aske uztea. Prozesutik kanpo ere uler daitekeena edo ulertu behar dena. Askotan identifikatzen da presoekin egiten den guztia prozesuarekin, eta nik uste dut hori ez dela egokia. Hor lege batzuk daude. Gaixo dauden presoak askatzea, hiru laurdenak bete dituztenak askatzea, Parot doktrina ez ezartzea, presoak gerturatzea. Hori ez dugu prozesuaren parametroetan neurtu behar. Nik uste dut ez dela asko eskatzea salbuespen neurriak kentzea eta espetxe politika normal bat egitea. Baina eragina neurtzen jarrita, argi dago preso horiekin normal ez jokatzeak ez diola inolako ekarpenik egiten prozesuari. Alderantziz, prozesuari kalte egitend io.

Denbora honetan aurrerapauso batzuk ere ikusi dira. Sorturen legeztatzea, adibidez. Nola uztartzen duzu hori lehen aipatutako beste gertaerekin?

Presoen aferan interpretazio ezkorra egin dut; kasu honetan, balorazio ona egiten dut. Baina iruditzen zait ez dela nahikoa. Salbuespen egoerak ez dira amaitu. Ezin dugu diskurtso konformista bat eduki, pauso batzuk eman dituztelako. Ez da nahikoa, gehiago behar dira. ETAk su-etena eman zuenean, ez zuen balio izan. ETAk armak utzi ditu, eta horrek ere ez du balio. Baina gobernuek ez dute pausorik eman ia. Ezin gara horrekin konformatu.

Aurreko astean, Espainiako Auzitegi Nazionalean deklaratu zuen zure idazkari izandakoak, Josetxo Ibazeta. Zer sentitu zenuen hori ikustean?

Gertatu zena gertatu zenean, guk erabaki batzuk hartu genituen, azkarrak eta sendoak. Esan genuen jarrera hori onartezina dela. Erabakia gogorra izan zen, baina hartu beharrekoa. Gero ikusten duzunean deitzen diotela deklaratzera Auzitegi Nazionalera, planteatzen duzu horrek zer ekarpen egiten dion normalizazio prozesuari. Ez dio ezer onik ekartzen. Sentsazioa da hara joatearekin ez dugula aurrera egiten.

Euskal gatazkak gogorren jo dituen hirietako bat Donostia. Zein neurri edo egitasmo jakin bultzatu nahi ditu udalak bizikidetza sendotzeko?

Bakearen Etxea hor dugu. Bizitza handia eman nahi diogu, eta lau ardatz nagusi zehaztu ditugu horren barruan: nazioarteko gatazkak, giza eskubide guztien urraketak, memoria historikoa eta hemengo normalizazio prozesua. Guk diogu bakea eraikiz joan behar dugula, oraindik gauza asko daudelako egiteko, eta prozesu horretan oso garrantzitsua izango delako elkarbizitza eta biktimen gaia. Eta hor uste dut diskurtsoa nahiko landua daukala Bilduk. Guk diogu biktimak era guztietakoak izan direla, eta behar dutela beraien egia, aitorpena eta errekonozimendua. Horretan gabiltza. Batzuekin eta besteekin harremanak izan ditugu. Kritikatzen digute ez garela batzuekin egon, edo leku batzuetan ez garela egon. Baina egia da gonbidapen batzuk egin ditugula eta harremanak izan ditugula. Hala ere, uste dugu gauza horiek jakinarazteak ez duela ezer ekartzen. Guk biktima guztiei diegu errespetu osoa, eta argi dugu elkarbizitzaren alde egin behar dugula eta egiten ari garela egunero-egunero. Gaia oso delikatua da. Hemen askotan eskatzen da urrats guztien berri jakinaraztea, baina guk uste dugu ekarpen handiagoa egin daitekeela diskrezioz lan eginda.

Udalak oso zorpetuta zaudete, eta zor horiek oso azkar itzultzera behartuko zaituztete orain. Zein da Donostiako Udalaren egoera?

Neurri hori esku sartze handi bat da udal politikan, eta, perspektiba nazional batetik, esango nuke Euskal Herria berriz ere geratzen dela Madrilen menpe. Ezartzen zaigu formula bat Euskal Herriko udalen egoerarekin bat egiten ez duena. Guk daukagun zorra ez da hain handia, konparatuta Espainiako udalen eta beste instituzioen egoerarekin. Eta exijitzen dizkiguten erritmoak eta epeak zorrotzegiak dira. Hau da, guk 2020rako zorra kita dezakegu erritmo lasai batekin eta kalte handirik egin gabe zerbitzu publikoetan. Baina exijitzen digute oso laburrera begira neurri oso sakonak hartzeko, eta horrek behartuko gaitu zerbitzu batzuk murriztera murriztu behar ez zirenak 2020ra iritsi nahi bagenuen zorrik gabe. Guk polikiago egin genezake, baina gu kaltetuak ateratzen gara, beste batzuek oso gaizki egin dutelako. Donostiak ez dauka zor handi bat. Bakoitzari berea eman behar zaio. Beraz, Odon Elorzari txalo egin behar bazaio;nik ez daukat arazorik hori egiteko.

Zein lehentasun izango ditu udalaren lehentasunak inbertsioak egiteko orduan?

Sartu ginenetik beti esan dugu pertsonek dutela lehentasuna. Beraz , Madrildik etortzen diren neurriek eragina badute, eragina izango dute, batez ere, inbertsio handietan. Horrela ikusten dute administrazio guztiek, baita PPrenak ere. Baina, gero, diskurtso hori ezartzerakoan, lehentasunak ezartzerakoan, esaten dute metroa egin behar dela Donostian, Abiadura Handiko Trena ezin dela ukitu... Gauza horiek ez ditugu ulertzen. Guk esaten dugu inbertsio handiak egin behar badirela, horietan ere lehentasunak zehaztu behar direla, eta, guretzat, bi egitasmok dute lehentasuna: Tabakalerak eta autobus geltokiak.

Azkenean, Atotxan egingo duzue autobus geltokia, oposizioak nahi bezala.

Adibide horrek oso ondo islatzen du oposizioaren jarrera. Politika zer den, eta zer gertatzen ari den Bildurekin. Kasu honetan, oposizioko batzuek (PPkoek) onartu dute leku hoberena Loiolako erribera dela. Beren programan hala jaso zuten, eta erabakia hartu bezperan ere onartu zuten hori. Baina, gero, debekatzen diete Bildurekin batera bozkatzera, eta hori onartzen dute jakinda hori ez dela gauza hoberena hiriarentzat. Guk esaten dugunean politika egiteko beste modu bat behar dela, horretaz ere hitz egiten dugu. Hori ez dugu onartzen. Guri berdin zaigu PPrekin bozkatzea, hala egin dugu Gasteizko autobus geltokiaren kasuan. Ez da arazorik izan behar gauza batzuetan bat egiteko, eta, are gutxiago, hiriarentzako aukerarik egokiena dela uste badugu. Beste interes batzuk gainetik jartzea ez dugu onartzen, eta salatu egiten dugu. Azkenean, Atotxan egingo da. Gu gara lehenengo interesatuak 2016rako geltoki bat izateko. Baina ez da geltokirik onena izango Donostiarentzat, eta arazo asko emango ditu obra horrek. Baina ondo kudeatuko dugu, guk kudeatuko dugulako.

Hondakinen gaiari dagokionez, udal araubideak dio %60ko birziklatze tasara iritsi nahi duzuela 2014an. Helburu horretara iritsiko zaretela uste duzu? Ausartago joka daiteke?

Beti esan dut egutegi bat egin behar dugula, %60ra eta, ahal badugu, %80ra iristeko. Horretarako,denon artean hitz egin behar dugu. Araubideak dio herritarrak behartuta daudela birziklatzera. Eta printzipio hori erabiltzeko unea dela uste dugu. Horrek aukera ematen digu zero zabor filosofiaren barruan oinarrizko aldaketak egiteko. Oraingo portzentajeak %30 ingurukoak dira, baina demostratuta dago hortik gorako tasak lortzea ezinezkoa dela ez bada derrigortzen. Gogorra da inor derrigortu behar izatea, eta ematen du ezkerreko filosofia batetik ez dela hori egin behar, baina hor daude emaitzak.

Atez ateko sistemara derrigortzea esan nahi duzu?

Ez. Derrigortzeak ez du esan nahi atez atekoa ezarri behar denik. Ez da egia Donostian atez atekoaren alde definitu garenik. Hori da gezur bat askotan errepikatu dena eta jende askok sinistu duena. Egia da atez atekoak oso ondo funtzionatu duela hemen inguruan eta Europako leku askotan. Ez dugu ulertzen, ordea, zergatik baztertu behar den sistema hori birziklatze tasek gora egiteko zein sistema erabili behar den eztabaidatzean. Beste gauza bat da Donostia guztian atez atekoa egin beharrean beste formula batzuk bila daitezkeela, guk defendatzen dugun moduan. Nik blokez bloke deitzen dudana, adibidez. Derrigortasuna ematea, baina etxe guztiari. Oposizioaren arazoa da atez atekoa ez duela nahi, eta gaurko sistemari eutsi nahi diola. Baina horrek ez du balio, ez du gehiago ematen. Beste sistema batzuk jarri behar dituzte mahai gainean.