Usaiak aldatuko dituen aldia

Egoera ezberdinak dituzte hiru hautagaiek bi itzulien artean. Isabelle Pargade da mantentzen dena, lehen aterarik Vincent Bru (UDI) bikotekidearekin joan den igandean Baigura Mondarrain kantonamenduan, eta milako bat bozen abantzuarekin Frantxa Etxeberri-Cachau eta Beñat Intxauspe (Eskuineko Batasuna) parekoekin. Juliette Bergouignan hirugarren atera zen kantonamendu berean, EH Bairen izenean, Jean Paul Larrerekin, baina bigarren itzulirako aukerarik gabe. Julie Bergara sozialistak, berriz, bosgarren bukatu zuen Jean Henri Agerretxerekin Donibane Lohizuneko kantonamenduan.

Lehenitzuliaz duten ikusmoldea ematerakoan, ohargarri da denetan abstentzioa azkarra izan bada ere Baigura Mondarraineko boz eremuan mendreagoa izan dela (%42,59). «Erran nahi du hurbileko hauteskunde horietan, herritarrek hautagaiak ezagutzen dituztelarik, bozkatzera joaten direla», dio Isabelle Pargadek; «halere, ezin da bozkariatu hein horretako abstentzioarekin». Hautagai gisa egin dituzten emaitzekin kontent da Pargade, aitzina ederra dutelakoan, eta «hamar herritarik zortzitan lehen atera» baitira.

EH Baikoak ere satisfos dira duten emaitzarekin: «Ez da gaizki, baina gure ametsa zen bigarren itzulian izatea, akuilua izateko», dio Juliette Bergouignanek, «pentsatzen baitugu akuilua behar dutela gure jauntto horiek». Gardentasun eskasa salatu du orain arteko hautetsiengandik, azpimarratuz ez Beñat Intxauspek ez Vincent Bruk ez dutela sekula agertu urtean egin gauzen bildumarik. Abstentzioa eta Fronte Nazionaleko bozak ere aztertu ditu: «Erran nahi du oraingo politikariak ez direla sinesgarriak; mesfidantza bat bada haiei buruz. Langabezian direnak, zergaz beteak diren ofizialeak, bezerorik gehiago ez duten saltzaileak aspertuak dira, eta bozkatzen dute edonoren alde edo ez dute sinesten politikan eta ez bozkatzen». EH Baik alternatiba bat izan nahi duela dioenez, zertan ez duten oraino kausitzen galdegiterakoan, «mugimendu berri-berria» dela esplikatu du makearrak: «Ari gara eraikitzen gure proiektua; indartzen ari gara».

Lehen itzuliko emaitza erlatibizatu du Julie Bergarak, Donibaneko kantonamenduan alderdi sozialistaren barneko zatiketaren ondorioa azpimarratuz, Dominique Duguet eta Jean Marc Olaizola (ezkerreko independenteak) aurkeztu baitira parean.«Bihautagaitza horien bozak gehituz, bigarren izanen ginen EH Bairen aitzinean hiru puntu gehiagorekin. Beraz, zatiketak argiki EH Bairen alde egin du». Abstentzioa gora izan da leku horretan (%50,24), baina 2008an baino ttipiagoa izan dela oroitarazi du Bergarak. %60 ingurukoa izan zen orduan, eta hobetze baten gisan ikusten du aldi honetako parte hartze doi bat handiagoa, boz zerrendetakoen erdiak ez badira joan ere bozkatzera joan den igandean. «Egia da bozkatzeko molde berria zela, dudak badirela eskumen berrientzat».

Bigarren itzuliko menturak
Bigarren itzuliari begira, egin duten emaitza mantentzeaz gain, beste hautagaitzen bozak nora joanen diren ikustekoa dela dio Pargadek. «FNkoak nora joanen diren ezin da erran. Berdin EH Baikoentzat, askoz goragoak direnak. Guk lurralde hautagaitza bat dugu, tokiko auzapezekin egin den programa batekin». Elkarrizketaren egiteko mementoan elkarren artean mintzatu berriak ziren EH Baikoekin; bizkitartean, hautagai abertzaleek erabakia dute ez zutela boz gomendiorik emanen bigarren itzulirako.

Keinu bat egin nahi izan dio halere Pargadek, errepikatuz Bru eta biak Ipar Euskal Herriko herri elkargo bakarraren alde direla eta berak pertsonalki bake prozesuaren alde egiten duela Bake Bidean parte hartuz. Bergouignanek berehala iharduki dio bikotekide duen Kanboko auzapeza ez dela beti argi jokatzen lurralde egitura bakarrari buruz: «Auzapezen sostengua badu, beilari lana eginen ote du auzapez guzien biltzeko gai honetan eta partikularki bere kontseiluko hautetsiek alde egin dezaten?».

Donibane Lohizuneko hautagai sozialistek, haatik, dei egin dute eskuinaren kontrako bozaren alde, hots, EH Bairen alde. «Ditugun ezkerreko balioek bultzatu gaituzte dei horren egitera. Ziburuko herrian jada lan egiten dugu elkarrekin arras ongi Ziburu Bizi zerrendakoekin. Gu bezala ezkerreko jendeak dira». Irabaztea guziz zaila izanen dela argi du Bergarak: «Historikoki arras eskuinean errotua den kantonamendua da».

Ezagutza eskasa jomugan
Kanpaina nola iragan zaien ere aztertu dute hiru hautagaiek. «Biziki kanpaina laburra izan da», dio Pargadek, «bozkatzeko molde berria da, kantonamendu berria, eta politikaz etsituak diren jendeak ez dira jakinean. Beraz, pedagogia anitz egin behar izan dugu, kantonamendu handiegia izanik, etxez etxe ibiltzea ezin zelarik». Bilkura publikoetan ere uste baino jende gutiago agertu dela aitortu du hazpandarrak. «Horiek horrela, beti edukiaz hitz egin dugu; izan ditugun galderetan jendeak nahi zuen jakin zer pentsatzen genuen prefetaren proposamenaz lurralde antolaketa berriaren gaian, eskualde berri handien aitzinean nola buru egin; Internet banda zabalarekin lurraldean diren gabeziak aipatu dizkigute, eta anitzen arrangura da ere auto metatzeen arazoa Baionako hiriguneko sartzean».

Bergouignan ados da kanpaina denbora motzegia izan dela. Dioenez, lurralde elkargoaren gaia ongi esplikatzeko astirik aski ez dute izan. «Gehiago dena, besteek izan ez duten traba bat pairatu dugu, beste bi hautagaiek ez baitute onartu euskal hedabideen eztabaidan parte hartzea, eta France3k zentsuratu gaitu. Beraz, zinez gaztigatuak izan gara, jendeak ez baikintuen eremu guzietan ezagutzen». Sud Ouest egunkaria ere begitan du abertzaleak: «Horra arte kontseilari orokor eta auzapez ziren kargudunak kasik egun guziz agertu dira, dela elkarte baten biltzar nagusi, dela estreinatze; pareko hautagaiak ez garelarik kasik agertu».

Baieztatu du, bestalde, bilkura publikoek ez dutela gehiago tirarik: «Lehen, bilkura guzietara joaten ginen iritzi baten osatzeko, baina bukatua da hori. Hurbilekoak ez badira, nehor ez da heldu. Moldez aldatu behar da». Erran du haiek ere jendeengana joanez egin dutela kanpaina: «On da jendeek dituzten beharrez ohartzeko. Adinetako jendeetan badira etxea berotzen ez dutenak, geroaz arrangura direnak. Ohartu gara ere jendeek TF1ez eta nazional mailako politikaz buruz gaindi dutela. Tokikoaz gutiago».

Bergarak, besteek bezala, erran du tokian tokiko hurbiltasunezko kanpaina egin dutela. «Lehenbiziko asteetan lehenak izan gara etxez etxe, merkatuetan eta bakarrik ginen. Buru berriak ginen jendearentzat, eta eskertu du. Gu ere entseatu gara esplikatzen zer zen departamendu kontseilu berria. Gure proposamenak departamenduaren eskumenei zuzenki lotuak ziren zinez, egingarriak».

Emazte gisa, kanpaina horretan Pargadek ez du diferentziarik sentitu bikotekidearekiko elkarlanean: «Programaren egiteko mementoan elkarlana izan da, eta parekotasun osoa. Ezberdintasun bat sentitu dut haatik jendeen buruetan, anitzek uste baitzuten Bruren ordezkoa nintzela».

Bergarak saihetsetik berehala: «Harrigarri da, enetzat ere hala izan da!».

Pargadek jarraituz: «Anitzek ez dute oraindik ulertu bikoteka dela, eta hobendunak, ene ustez, komunikabideak dira. Ezagunenak baitira, kargutik ateratzen ziren hautetsiak dituzte beti nahi eztabaidetan. Ondorioz, hautagai bikotekideari arras leku guti utzi zaio. Egun berean bada beste eztabaida bat, eta bikotekideak ez gara gomitatuak: Bru-Intxauspe buruz buruko bat izanen da. Beraz, komunikabideek ere ez dute buruan sartua hautaketa berria».

«Zure irakurketarekin ados naiz», gehitu du Bergarak, «zenbait kantonamendutan gizon hautagaiak baizik ez zituzten deitzen mintzatzeko».

Bergouignanek dio EH Bain ez dela arazorik gizon/emazte parekotasunean. Programa taldean egin dela «eta emazteak biziki presente ziren, menturaz gizonak baino gehiago ere».

27 emazte, 27 gizon
Hirurak pozik dira, parekotasun osoa izanen baita heldu den astetik goiti departamendu kontseiluan.

«Parekotasun gutien zuen erakundea zen departamendua, eta tokiko giro politikoa aldatuko du. Jendea hobeki ordezkatua izanen da, eta eraginkortasun handiagoarekin», xehatu du Bergarak. «Eta beste sentsibilitate bat dugu emazteek», gehitu du saihetsetik Bergouignanek, «adineko jendeak aipatzen nituen, nor dira familietan adinekoez arduratzen, haurrez, gizonek zerbait laguntzen badute ere. Errealitate bat da; kolore politikoa edozein izanik ere emazteak sentikorragoak izan daitezke gai horietan, hurbileko zerbitzu gehiagoren plantan emateko gizonen aldean». Pargade ados da: «Anitz aldatuko ditu gauzak, ibilmoldean berean. Hautetsi izanez ikusi dut. Osagarri da parekotasuna. Emazteek zuzen dena maite dute. Erabakitzea, eztabaidatu ondoan. Gizonek baino aise politikari jarrera gutiago dute».

Bergouignanek, zehaztuz: «Zenbait salbuespenez aparte, kargu gose gutiago bada emazteen artean». Denbora arazo bat ere aipu du EH Baikoak. Zailtasun handiak izan direla emazte hautagai gazteen atzemateko: «Emazte gazteek haurrak, lana, ikastolako bilkurak badituzte. Nik nahiagoko nuen gazte bat izan balitz ene lekuan».

Olde berean mintzatu da Bergara: «Hori egia da, baina erakutsiko dugu gai garela denei buru egiteko; ez da arrazoirik».