Garai gozoan da Txilen Martin Lasarte (Montevideo, 1961). Liga irabazteko zorian dago Universidad Catolica Santiagoko taldearekin. Nazioko hirugarren taldea da, eta, liga bukatzeko jardunaldi bat falta dela, lehen postuan dago, O’Higginsekin berdinduta. Hala bukatuz gero, finala jokatuko lukete. Aurreko sasoian txapeldunorde izan zen, lehen sailkatuarekin berdinduta. "Gol aldearengatik izan ginen bigarren, eta orain, alde dugunean, arautegia aldatu dute". Umoreko dago, eta gustura hartu du euskal kazetarien bisita Catolicaren kirol hiri ponposoan.
Aspaldian zutaz ezer jakin gabe. Zer moduz zaude?
Zoriontsu, gustuko dudan hori egiten. Ogibide honetan eragozpen nagusia familiarengandik urrun egotea izaten da, eta txapelketa bakoitzak bere berezitasunak dituen arren, kasu honetan Gipuzkoako urteetan baino gertuago dut. Montevideorako bidaia bi ordu dira eta bi astean behin elkarrekin egoten gara.
Santiagoko eromenean bizitzeak izan behar zuen abantailaren bat...
Bai, hala da. Hiri hau... Ordu jakin batzuetan, autoan ibiltzeko eta, jasanezina da. Nik espresuki entrenamendu tokitik gertu dagoen etxe batean bizitzea aukeratu nuen, egoera horiek saihesteko.
Familia eta entrenatzaile lana bateratzea ez da erraza izango.
Adinarekin aldatu egin da. Gazteago nintzenean... Ez dakit hitza berekoiagoa, den, baina gehiago begiratzen nion profesional eta diru mailan hobetzeari, norberaren eta familiaren onerako, eta horiek lortzen zoazen heinean beste alor batzuk alboratzen dituzu. Familiaren hutsunea gero eta gehiago nabaritzen duzu. Futbolean gogorrena ez da irabaztea edo galtzea, etxera iristean isiltasuna egotea baizik. Telebista eta jarri dezakezu, musika... Baina askotan ez duzu zeinekin tristezia edo alaitasuna partekatu.
Ez da erraza izango entrenatzaile baten bikote izatea.
Ez, ezta futbolari batena ere. Beti kontatzen dut nire semea Donostiara joan zen aldietako batean gertaturikoa. Ia beti nire emaztearekin joaten zen baina aldi hartan bakarrik egin zuen bidaia. 16 bat urte izango zituen, eta hura saritzeko edo beharra sentitzen nuen eta zapatila batzuk erostera joan ginen, zapatila onak gainera. Dendariak zenbakia galdetu eta nik “37” esan nuen, eta semeak erantzun zuen: “Ez aita, 41 da nire zenbakia”. Lekuz kanpo gelditu nintzen, tarte horretan lau zenbaki handitu zen haren oina.
Ondo doazkizu gauzak.
Futbol munduan helburuak lortzeak markatzen zaitu, ez du hainbeste axola nola jokatzen duzun... Talde hau zentzu batzuetan Realaren antzekoa da, harrobiko jokalariei garrantzia handia ematen dielako. Azken partidetan erabili ditudan jokalarien %70-80a harrobian hazitakoak dira. Ona da, pozik nago eginiko lanarekin, bertakotasun hori lortu dut eta Santiago hiri polita da.
Garai gozoa, ezta?
Hala da, futbolak ematen diozuna baino gehiago bueltatzen dizu. Jokalari eta entrenatzaile bezala talde handietan egoteko aukera izan du. Normalean bizkarrekoak gehiago izan dira, baina pozak hain dira handiak... Sentsazio txar guztiak ezerezean uzten dituela.
Hobeto egiten al da lo liga irabazteko zorian zaudenean?
Nik oro har beti ondo egin izan dut lo. Nire buruarekin bakean nagoelako, nire onena ematen dudalako beti. Nik hala ulertzen dut futbola, ez dago inoiz hanka sartzen ez duen jokalari edo entrenatzailerik, kontua da ez dutela hutsa onartzen, lotsa emango balie bezala... Liga irabaziko dudala garbi dut, egoera hau bikaina da.
Liga irabazteko zorian egotearen presioa desberdina al da?
Beti dago presioa, eta ez egotea ez litzateke ona. Kontua da nola kudeatzen duzun eta horretarako dituzun erremintak. Presioa ona da, arazoa gainezka egiten dizunean da, hankak berunezko bilakatzen dituenean. Aldiz, motibazio iturri denean, ona da.
Baina Txilen modu oso beroan hartzen da futbola.
Toki guztietan da hala, futbola globalizatu egin da. Munduko txoko guztietan: futbola, futbola eta futbola... Azken urteetan modu geometrikoan biderkatu da kirol honekiko pasioa.
Jendearekin hitz egin eta beste taldeetako zaleen artean ez zara bereziki maitatua: Lasarteren estiloa, europar erara jokatzen duela... eta gero La Catolica ere, nolabait, aberatsen taldea da.
Klixeen kontua da, hemen, Txilen, klixe bat jartzen dizute, estereotipo bat, eta harekin bizitzen jakin behar duzu. Markatzen zaituzte eta agur. Puntu eta gol errekorra hobetu dugu, baina hala ere gauzak hala daude... Ni ez naiz On Kixote eta nekatu naiz erroten aurka lehian, uste hori badute, hala izan dadila, eta kito! Ez da hain garrantzitsua.
Zer moduz moldatzen zara hedabideekin? Kritikoak dira zurekin.
Asko kostatu zitzaidan, eta tartea jarri dut. Une jakin batean kritika sanoa intentzio txar eta esanahi bikoitzekin nahastu zen, hitz jokoekin, gauzak zortearekin lortzearekin edota nik behin esan nuen bezala “izpiritu santuaren nahiekin”. Futbolean, hori, behin edo bitan pasa daiteke. Futbolean norbaitek ikusten duenari buruz hitz egin dezake, ez ikusi ezin duenaz, eta ez dute ikusten talde bat nola osatzen den, nola bizi behar duen bikote, hirukote, hamaikako edo 23 pertsonako multzo batek zelai gainean. Hori ez da ikusten, eta ez da baloratzen.
Lan hori 4-2-3-1 erabiltzea edo aurre-denboraldia nonbaiten egitea baino garrantzitsuagoa da, hau talde kirolen erregea da eta talde jardunaren izateko ahalmen handia eskatzen dizu. Lan hori ez da ikusten, horregatik erraza da egoera zortearekin lotzea, baina jainkoari esker emaitzak onak izan dira eta denborak niri eman dit arrazoia. Erne, baina ez nik dudalako, baizik eta nik beste batzuengandik ikasi nuelako.
Hedabideak irakurri eta edozeinek esango luke hanka bat duzula Ekuadorren.
Hori publikatu da. Nik ez dut harremanik izan, eta ez nuke nahi Quitoko Liga bezalako talde batekiko mespretxu bezala hartzerik nahi, baina nik ez nuke Santiago Quitorengatik aldatuko. Eskaintza hobea izangatik.
Jarraituko al duzu karguan?
Ez dakit. Ekainera arteko kontratua dut. Taldeak berrituko didan edo ez darabilte kazetariek, eta nik esaten diet, «zergatik ez didazue niri galdetzen?» Agian nik ez dut gelditu nahi, eta ez klubarengatik, agian nekatuta nago eta albo batera egin nahi dut, eta liga irabaziz gero bukaera puntu polita litzateke. Edo ez, inoiz ezin da jakin, gainera proiektua luzatzea agian ez litzateke erabat egokia, eta beste norbait baldin badator hau hobetzeko gai izan daiteke. Ni ez naiz berekoia eta halako gauzetan pentsatzen dut. Ni baino kapazagoak diren ehunaka entrenatzaile daude, eta agian une egokia izan daiteke nik emaniko jauzitxoa baliatu eta gauzak gehitzen joateko. Baina ez dakit, orain liga irabaztea baino ez dut buruan.
Jarraitzen ez baduzu, zer?
Agian lasaitasun aldi bat. Familiarekin egoteko, bateriak kargatzeko... Baina ezin jakin, futbolak hori du. Begira, atzo bertan zera esan zidaten: “talde handi jakin baten bulegoan agintariak bildu ziren eta irten ziren hiru izenetako bat zurea da.” Horrek esan nahi du eginikoak ez direla hain txarrak izan.
Tarte motzak egin izan dituzu beti taldeetan.
Ez dut nire burua postu berean luze ikusten. Ni futbolariaren gertuko entrenatzailea naiz, autoritarismoaren eta bertikaltasunaren etsaia. Niri futbolaria seduzitzea gustatzen zait, jokamoldea barneratu eta uler dezala... Harreman estu horrek eremu komun batera eramaten ditu futbolaria eta entrenatzailea, eta futbolariak askotan ez du ulertzen harreman hori nola garatzen den. Urtebete pasatzen da, hemezortzi hilabete... eta iristen da une bat marra jakin bat igarotzen dena, eta hor moztu behar da. Eta horregatik diot, nik ez dut Ingalaterrako ereduan sinesten, hogei urte postu berean, ezingo nuke. Asko jota kudeatzaile bezala, manager...
Noiz arte entrenatuko duzu?
Lehen ez nuen horretan pentsatzen eta orain bai. Ez dakit... baina segur aski ez urte askoz gehiago. Nire indarrak nire lana baldintzatzen du. Niri ez zait plantak egitea gustatzen, ni naizen bezalakoa naiz eta hala jokatu nahi dut, autentikoa izan behar duzu, eta horregatik diot ez dudala urte askoz entrenatuko.
Zuk esan da oraindik noizbehinka jokatzea gustatuko zitzaizula.
Ordu erdi! Ordu erdi baino ez... Nahiko nuke bai. Uruguaiko futboleko legenda batek esan zidan: “Nik 35 urterekin 20 urterekin nuen energia edukiko banu...” Hori pasatzen da. Niri aurrekoan pasa zitzaidan, Antofagastaren aurka 2-0 galdu genuen ligako partidan... Ordu erdi baino ez... une jakin batean taldeari nik dakidana transmititu ahal izateko. Tira, nik beti nahi izan dut hori, egondako ia talde guztietan kapitain izan nintzen.
Uruguain txapeldun, Real igo eta mantendu, Txilen txapeldunorde... Helburuak lortu dituzu ia beti.
AEBetako langileak bezalakoa naizela esaten didate, helburuak zehaztea gustatzen zaidala, eta hala da, beste guztia hitz hutsak direlako. Nik agian ez dakit nire burua ondo saltzen. Nik lehen eguneko bileran hitz egiten dut bakarrik. Hau egiteko ekarri nauzue eta egin dut, zer egin dut gaizki? Taldeetako buruei zera pasatzen zaie, asmoak urtea garatu hala aldatzen dituztela. Realean, agian, gerta zitzaigukeen gauzarik txarrena hain lehen itzuli ona egin izana da, eta bigarren hain txarra. Alderantziz izan balitz, agian, ezin hobe.
Aukerak izan zenituen Espainiako Ligan jarraitzeko.
Bai, Racingekin hitzartuta nuen, Lehen Mailan zegoen, baina azken unean Cuper aukeratu zuten. Zorionez ez zen irten. Lanik gabe egondako lehen sei hilabeteetan joan etorri asko egin nituen Espainiara, eta bi bilera izan nituen sei talde garrantzitsuenetako birekin. Egun ez daude sei onenen artean, ez da zaila asmatzen. Zuriz janzten dute biek.
Eta bietako hiri batean bero asko egiten du?
Bai [Sevilla dela uler daiteke]. Kasuetako batean presidentearena izan zen nire aldeko iritzi onena. Ez ziren irten eta kito, Montevideon harrapatu ninduen hark, agian Madrilen egon banintz... Denborak dena sendatzen du.
Europara itzuliko al zara?
Ez dakit. Ikusiko dugu, gustatuko litzaidake. Ez da helburu bat. Bere garaian bazen helburua, baina ikusi dut Hego Amerikan edo Europan entrenatzea gauza bera dela, trajea eta gorbata.
Aspirazio edo ametsik ba al duzu?
Bai, noski, zure jaioterriko selekzioa zuzentzea, lorpen handia litzateke. Baina Uruguai une oso onean dago eta ez da aldaketarako garaia. Nik gainera ahal izan dudanean lagundu izan diet, txostenen bat edo besterekin eta lagun onak ditut orain selekzioa zuzentzen ari den multzoan.
“Ohiko besarkada eman beharrean bostekoa eman zidaten egunean sumatu nuen: hemen zerbait arraro dago”
Nola gogoratzen duzu Reala?
Zoragarria izan zen hura. Gauzak bere unean esan behar dira, eta orain esatean agian badirudi koipea ematen ari naizela, baina jendeak badaki. Nire aita Andoaingoa zen, lehengusuak han bizi dira... Nik memoria dudanetik Realeko elastikoa izan dut etxean,1980ko taldeak buruz ezagutzen nituen, Gorrizekin argazki atera nuen eta oraindik gordea dut, hura ikusgarria zen niretzat. Asko pozten naiz Reala egiten ari denarekin. Realak jende bikaina du. Nik ez dut ezer esateko, guztiz kontrakoa, dena diet eskertzeko jokalariei, eskatu genien guztia egin zuten, askotan zergatik egin zuten ulertu gabe ere, baina berdin egin zuten. Agian nire gabezia izan zen ondo azaltzeko nahikoa argi hitz ezin hitz egitea. Mezua ulertu zuten, eta urteekin hazten jarraitu dute.
Zurea lotura pertsonala zen.
Ni Donostiara joan nintzenean dena ezagutzen nuen. Dena den, niretzat ere erraza zen, giro ezkorretik kanpo iritsi nintzelako, libre nintzen. Beste guztia ezagutzen nuen, gipuzkoarra nola zen banekien: xumetasuna, perfil baxua esaten dena... eta guk horren kontra borroka egiten genuen. Aro bikaina izan zen, eta eskertuta nago, ez dakit, jaungoikoari, patuari... eta pozik nago jarritako helburuak lortu genituelako.
Realaren historia liburuan tokia izango duzu, zuk igo zenuen taldea?
Polita da hori. Noizbait Ormaetxearekin ematzearekin hitz egin izan dut eta hari berdina pasatzen zitzaion. Jendeak maitasun hori adierazten dizu. Azken bi urteetan hainbatetan joan naiz Donostiara, eta jendeak kalean gelditu izan nau, zerbait hartzera joan eta gonbidatu egiten zaituzte, "zu ez al zinen taldea igo zuen entrenatzailea?", ez dut ia inon ordaintzen, eta ez da kontu ekonomikoa baizik eta jendearen arreta da.
Reala mailaz igotzea zure lorpen handiena izan al zen?
Tira, lorpen bakoitzak bere gauza du. Uruguaiko liga irabaztea eta horietako batean Peñarol egoera txarrean uztea ere ez da gauza txikia. Realarena lorpen handia izan zen ni zirkuitu horretatik kanpo nengoelako, kutsatu gabe, eta ni eraman baninduten, uste dut, izaera lehiakorra txertatu nezakeelako izan zela. Taldeak gauza on asko zituen eta nik beste hori atxiki niezaiokeen, eta helburuak lortu genituen. Agian denborak beste lorpen batzuen atea ireki ahal izango zidan... baina tira, zalantza hor hor geldituko da.
Min eman zizun ez jarraitzeak?
Bai, noski, min eman zidan. Moduak eman zidan min, bihotzez diot. Aste batzuk lehenago norbaitek komentarioren bat egin zidan, nik Loreni esan nion. Pixka bat inuzentea naiz alde horretatik, aurrez-aurre joan nintzaion, eta baloia bizilagunaren patiora botatzen duenaren antzeko erantzuna eman zidaten. Ez nuen ezer ulertu, Deportivori buruz hitz egin zidaten eta nik ez nuen inolako loturarik inorekin. Nik zerbaiten susmoa banuen ordurako. Partidak bukatzean taldeko kide batzuekin besarkatu egiten nintzen, eta Bartzelonari irabazi genion egunean (2-1, 2010-11 denboraldiko 33. jardunaldian), eskua eman zidaten. Egun horretan ikusi nuen, hemen zerbait arraroa dago [barrez], baina tira, ez dio axola. Baina tira, nik ulertzen dut, agian euren beldurra izango zen aurretik esan balidate ez nuela jarraituko igual lasaitu egingo nintzela. Horiek ez ninduten ezagutzen. Nire lehen obligazioa taldearekin zen, jokalariekin, jendearekin, hiriarekin, Gipuzkoarekin... eta gero, zuzendariekin, kontratua sinatuta badago hura ere bete behar da. Ez diot ezinikusirik inori, guztiz kontrakoa.
Zer moduzkoa da zure harreman zuzendaritzako kideekin?
Ona. Deitu izan diet zoriontzeko eta noizean behin animoak emateko. Harreman ona dut presidenteordearekin, eta Jokin Aperribairekin ere ona dudala uste dut. Nik hala sentitzen dut, bere aita ezagutu nuen, bere familia... Hau ez da egun batean bai eta hurrengoan ez, gauzak betirako dira, batez ere zintzotasuna eta maitasuna dagoenean. Oroitzapen ona dut, eta orain ona jende horrekin.
Eta jokalariekin?
Harreman zuzenagoa dut eurekin. Duela gutxi Bravorekin hitz egin nuen, Antoinerekin [Griezmann] ere bai. Mezuak tartekatzen ditut Mikel Gonzalezekin, Labakarekin, Roberto Navajasekin maiz hitz egiten dut, Zurutuzari modu onean errieta egiten diot, jokalari bikaina da, Ifranekin, Castrorekin... Aurrekoan autobuseko argazki bat bidali zidaten. Polita da, ongi sentitzen naiz.
Egungo Real honetan zure eskua ikusten al duzu?
Tira, norbaitek beti uzten du zerbait, batez ere hazten ari den talde bat denean. Nik hartu nuen aurrekoen lana nabaritzen zen, Lillorena... eta litekeena da nire gauzak izatea, baina Montanierrenak era bai, eta orain Arrasaterenak, eta bihar beste batenak.
Realaren bilakaerak harritu al zaitu?
Ez. Baina egia da ere mugara iristen ari dela. Talde handien ahal ekonomikoa ezingo du pasa, tira, agian egoera jakin batean, Xabi Alonso itzuliko balitz...
Zurrumurruak hor daude.
Bai, entzun ditut. Nik amesten nuen, zein polita izango zen Alonso eta Illarramendi elkarrekin jokatzen zuzendu ahal izatea. Paregabea... eta begira non elkartu diren, ez nuen inoiz usteko.
Talde berezia al da Reala?
Ez dut uste. Realean pasatzen ziren gauza on eta txarrak toki guztietan pasatzen dira. Ulertzen dut sentimendu hori, atxikimendu hori, eta jendeak zioen: "Hau bakarrik Realean pasatzen da", ez, ez da hala, toki guztietan gertatzen da. Talde asko daude zaleen babes itsua dutenak. Esaterako, duela aste batzuk Ekuadorrera joan ginen Emelec-en aurka jokatzera. Etxean 4-0 irabazi genuen eta han 2-3 gero. Partida bukatu eta estadio guztia zutik txaloka, guztia! Hori Uruguain ezinekoa da, eta hemen, Santiagon, ere bai. Realean alde horretatik itxuraldaketa bat egon zela iruditzen zait, iristean jendea hotz ikusten nuen... Garai zaila zen, baina nik beti nioen, jendeari ez zaio eskatu behar, eman egin behar zaio lehenbizi, eta sarituko gaitu. Azken partida hura, estadioa beteta, 10.000 lagun kanpoan... ez da kasualitatea. Horregatik esan nuen hura: "Ez zaitezte banandu".
