Zukugailua elkarteko koordinatzailea da Aña Errotabehere (Arrosa, Nafarroa Beherea, 1992). Azken urteetan zinema mundutik hurbildua, Ipar Euskal Herriko profesionalekin ari da joan den azarotik geroz. Zinema arloko eragileen arteko harremanak indartu nahi ditu elkarteak, sorkuntza gehiago egin dadin, eta proiektuak hastetik buru gauzatu daitezen Ipar Euskal Herrian.
Nola sartu zinen zu zinemaren mundura?
Lizeotik landa Tolosako [Okzitania] Mirail fakultatean izan nintzen; bi urtez frantses letretan egon nintzen, eta zinema eta antzerki klase bat hautatu nuen. Ondotik, Bordelera joan nintzen komunikazio BTS bat egitera. Azken urtea alternantzian egin nuen, HAMEKAn, Errobi elkargoko proiektu kulturalean. Ondotik, pixka bat bidaiatu nuen, eta erabaki nuen ikasketak berriz hartzea. Kuriositatez, zinemara buruz abiatu nintzen berriz, bigarren urtera zuzenean, Tolosan, zinema eta ikus-entzunezko lizentzian. Biziki orokorra zen; batez ere film analisia egiten genuen, eta, ene gustuko, ikastaroak falta ziren, terrenoko lana ezagutzeko. Baina gustua izan dut zineman. Josu Martinezekin ere aritu nintzen. Azken hiru film laburretan parte hartu nuen: Ama, Anti eta Subandila filmetan. Espero dut fite ikusteko parada ukanen dugula. Hor, apainketan ari nintzen, bizki maitatu nuen; prestaketa lana, objektuen xerkatzea… Eta plazer hartu dut Izaskun Urkijo Alijo arte zuzendariarekin lan egitea, bere lanbideko ezagutza transmititzen baitzuen gogotik.
Lehen aldia zenuen?
Izan da Hiru uhinak proiektua, Kanaldudek eraman zuena. Hor ikasi dut gehienbat zer izaten ahal zen taldean lan egitea film labur baten muntatzeko. Nik ez dut sekula filmatu, ez dut sekula ene obrarik egin; beraz, hor zen hastapenetik bukaeraraino eraman dugun proiektua: gogoeta guzia, gidoiaren idazketa, filmaketa…
Josu Martinezekin ere ikusi duzu prozesu guzia.
Bai, filmaketa denbora bai. Baina aitzin den lana —pertsonaien hautaketak, prestaketa, alde administratiboa…— ez dut ikusi. Gidoia ukan dugularik azken bertsioa zen. Esperientzia ederrak izan dira enetako, eta enbeia eman dit horretan segitzeko.
Zukugailua nola sortu zen?
Joan den azaroan sortu zen elkartea, ofizialki. Euskal Herriko ikus-entzunezko eta zinemako sorkuntza garatzea du helburua. Mahai inguruan hamalau kide jarri ziren; zinemako sail guzia ordezkatua da elkartean, sorkuntzatik hedapenera lanbide guziak badira: sortzaileak, teknikariak, ekoizleak, banatzaileak eta zinema gelak. Hainbat arlotan lan egin nahi du elkarteak. Ohartu dira Ipar Euskal Herrian ez zela egitura azkarrik. Badira egiturak, baina zinemako saila ez da ontsa egituratua. Denen artean erabaki dute elkarte hori sortzea, egituratuta errazagoa baita gauzak sortzea molde eraginkorrean. Baliagarria da elkarlana errazteko, informazioak hobeki transmititzeko, eta material teknikoa ere saretzeko. Arlo nagusia da sorkuntza gazteari posibilitateak ematea horien obrak garatuak izateko.
Zein da irizpidea?
Euskarazko proiektuei lehentasuna emateko gogoa du Zukugailuak. Enbeia dugu ere eskolatik kanpo gazteak sentsibilizatzea zinemari. Tailerrak egin beharrak genituen apirileko bakantzetan, baina etxeratze aginduarekin zaila ikusten genuen. Ez dugu egoitzarik momentuko; etxetik ari gara, edo Kanalduderen egoitzatik. Tailerrak gibelatu ditugu, nahi genituzke uztailean egin beharbada. Gazteei irekia izanen zaie. Bi egin nahi genituzke urte honetan; uztailean bat eta urrian bestea. 18 eta 25 urte arteko gazteei zuzendua izanen den tailerra da. «Zinemako eszena mitiko bat berregin euskaraz» gaia izanen da ardatz.
Beste lan lerrorik ere baduzue.
Egin nahi dugu idazketa egonaldi bat, sortzaile gazteei zuzendua izanen dena. Ez dakigu oraino non izanen den, baina barnealdean izanen da. Nahi genuke leku horretan elkarrekin lan egin ahal izan, apairuak partekatu, lo egiteko aukera ukan, han berean dena partekatzeko. Ez da adin mugarik, baina film guti egin dutenendako izanen da, profesionalizatzen ari diren pertsonei zuzendua, adibidez. Hori ere aste bateko egonaldia izanen da uztail hastapenean. Bigarrena abenduan izanen da. Hori da urte honetako egitaraua. Zukugailuaren aurkezpen ofiziala Rencontre Sur les Docks festibalean eginen dugu, ekainean, normalki. Apiril erditsuetan luzatuko dugu deialdia egonaldi horietara jiteko, eta hautatuak izanen direnentzat lehen fasea izanen da proiektuak profesionalen aitzinean aurkeztea —pitch-ak deitzen dira—, eta hori Rencontre Sur les Docks festibalean eginen dugu. Lehen etapa izanen da, eta ondotik, egonaldia, uztailean. Festibal horretan antolatuak izanen dira topaketak profesionalekin, Akitania Berriko eta Hego Euskal Herriko profesionalekin ere; gomita egingo diegu, elkartze gune bat izateko.
Loturak indartu nahi dituzue, beraz.
Guk laguntzen ditugu topaketak egiten. Adibidez, momentu batean hainbat informazio ukanen ditugu, eta horrekin zerbait proposatzen ahalko dugu. Norbait jiten bazaigu bere proiektua aurkeztuz eta erranez ekoizle bat xerkatzen duela, ongi landua duela baina ez dela nehor horren diruztatzeko, lotura egiten ahalko dugu ekoizlearen eta sortzailearen artean. Elkartea horren errazteko sortu da, loturak egiteko. Jadanik sortuak diren egituren osagarri gisa posizionatzen gara. Hemen diren zinemako eragile eta instituzioen arteko solaskide izan nahi dugu.
Zertan sentitzen zen horren beharra?
Hemengo sorkuntza falta da; ez da aski garatua. Orain arte, zinema munduan ari ziren hemengo gazteek beti joan behar zuten Euskal Herritik beren proiektuak bururaino eraman nahi bazituzten; Parisera, adibidez. Falta zen lotura bat eragileen artean, eta azkenean batzuetan erraztasun gehiago atzematen zuten Bordelen edo beste hiri batzuetan, egituratuagoa baita han.
Beraz, garatzeaz mintzo zarelarik, erran nahi duzu egituratu nahi duzuela hemengo zinema mundua, gehiago sortu eta ekoitzi dadin.
Bai, nahi dugu hemengo proiektuak ontsa pentsatuak, prestatuak, landuak eta garatuak izan daitezen. Azkenean, filmaren etapa guztiak hemen egin daitezen nahi dugu.
