Juanjo Mena: «Parean dudan taldea ulertzean datza arrakastaren %60»

Carnegie Halleko agertokia musikari gaztez beteta dago. Juanjo Mena zuzendari gasteiztarra sartu da txalo zaparrada handi baten ondoren. Zuzendari makila altxatu, eta bere eskuaren lehendabiziko mugimenduarekin biolinak hasi dira hizketan.

Emanaldiaren aurretik nekatuta azaldu da zuzendaria. Oso egun gutxiren barruan Chicagon, Baltimoren eta Filadelfian izan da lanean, lorik egiten ez duen hirira iritsi aurretik. Baina nekeak ahaztu egiten dira Curtis Orkestra Sinfonikoa edo horrelako gazte orkestra bat aurrean duzunean. Carnegie Hallen «ez du edonork zuzentzen», dio Menak, «musikaren munduan kontuan hartzen direnek bakarrik lortzen dute hemen zuzentzea». Bilboko Orkestra Filarmonikoaren aretoan bezala sentitzen da: «Han dauden zuzendari handien koadroak ikusita beldurra ematen dizu agertokira ateratzeak». Horregatik, beti bezala, daukan guztia ematera atera da.

Hilary Hahn biolin jotzaile bakarlaria sartu da agertokian hori koloreko soineko bat jantzita. Jennifer Higdonen biolinerako kontzertuajo du orkestrak lagunduta, zergatik bilakatu den izar argi erakutsiz.

Arrakastaren gozoa dastatu berri iritsi da Mena New Yorkera. Chicagoko Orkestra Sinfonikoa, munduko onenetakoa, zuzendu berri du. «Oraingoz, zuzendu ditudan hiru handietatik onena» izan dela azaldu du. «Programa oso ederra zen. Musikariekin bat egin nuen, eta bigarren egunean zein gustura zeuden esatera etorri zitzaizkidan. Berriro beraiekin nahi zaituztela entzutea oso atsegina da».

Atlanta, Houston, Norvegia eta Denver dira zuzendariaren hurrengo geltokietako batzuk, irailean BBCren Orkestra Filarmonikoko zuzendari titularraren lanari heldu aurretik. «Mundu honetan zerbait esateko badudalabaieztatzeko» balio izan dio Menari izendapenak. «Ikasi egingo dut asko, arlo guztietan oso prestatua dagoen jendea aurkituko dut, eta esparru artistikoan nik ere hala eman beharko dut». Aukera momentu «izugarri egoki eta aproposean» iritsi zaiola gaineratu du.

«Ez dakit non nagoen»

Isilik dago jendea, adi, zuzendariaren aginduetara musikariak sortzen ari direnarekin gozatzen. Mugimenduetako batean batutak ihes egin dio eta jende artera erori da. Makilarik gabeko eskuak, ordea, ez dira geratu.Ezta zuzendariaren keinu, begirada eta espresio esanguratsuak ere.Denen arteko konbinazioa beharrezkoa du taldea nahi duena sortzera eramateko.

Zalantzarik gabe, lanik ez zaio falta zuzendari arabarrari. «Momentu honetan ez dakit ondo non nagoen. Ikusiko dugu zer lordezakegun», dio, baina orain sekretua «oreka bilatzea» izango dela argi dauka.«Abesten zuen bakarlari batek behin esan zuen bere ibilbidea proiektuei ezetz esanez egin zuela». Izan ere, orain eskaintza ugari ditu Menak, orkestra askotatik jaso du gonbita, «baina gauza guztien gainetik, familia dago; niretzat oso garrantzitsua da».

Hamaseiurte zituela esperimentatu zuen lehen aldiz Menak talde bat zuzentzea zer den. «8 eta 14 urte arteko neskatxen eskolania bat» zela ondo gogoan du. Orduz geroztik zenbatetan jarri den zuzendariaren batuta hartuta ez daki, baina hainbeste orkestra zuzentzeko sekretua zein den galdetuta, «aurrean duzun taldea ulertzen jakin behar da, energia trukatzen jakin, noiz askatu eta noiz lotu jakin…», erantzun du. «Uste dut nire arrakastaren %60 parean dudan taldea ulertzean datzala». Edozein zuzendarik behar duen psikologia da, beraz, arrakastaren giltza.

Xostakovitxen 5. Sinfonia-rekin amaitu da kontzertua. Lau bider atera da zuzendaria jendearen txalo artean agertokira, eta musikari gazteak egin ditu protagonista; kasik denak banaka altxarazi ditu eta aretoan oihu eta txalo zartada ozenagoak eragin.