«Publikoa, edozein adinetakoa, oso kontserbadorea da»

Ez dirudi mitomanoa. Musikarien irudiak ditu zintzilik bulegoan, «baina ez dira musikari ezagunak». Ilusioz hitz egiten du Patrick Alfayak (Madril, 1971). Ilusioz ekingo dio aurtengo Hamabostaldiari, eta ilusioz jarraitu nahi luke aurrerantzean. «Ni oso gustura nago. Jendeak nahi duen artean jarraituko dut. Hamabostaldia ez dago ezbaian. Hiru erakundeek beren sostengua adierazi didate. Donostiako Udal berriak eta Gipuzkoako Diputazio berriak ere erakutsi didate benetako interesa dutela».

Jaialdia hasi aurreko azken une hauetan nola zaude? Urduri?

Aurtengoaren eta iazkoaren aldean badago desberdintasunik. Iaz, artean oso arduratua nengoen kontu ekonomikoekin. Aurten ere banago, baina ez horrenbeste. Sarrera salmentetan daukat burua, baina batez ere lehen eguneko operan. Sevillako bizargina-rekin hasiko dugu jaialdia, eta hori berezia da.

Nahiago duzuhorrelako kezka artistikoak izan?

Bai; neurri batean, bai. Edonola ere, kudeaketa lana asko gustatzen zait. Beti egon naiz oso sartuta operaren munduan, baina azken urteetan ez dut izan aukerarik. Sevillako bizargina hau neurri batean niregandik erditu da, kontratazioei-eta dagokienez, eta arra barruraino sartu zait. Lan ederra da, nahiz eta tentsioa eta nekea ere eragiten duen, operaren munduan ego asko baitago.

Oraindik ere bai?

Jendea geroz eta umilago dabil operaren munduan, baina errepertorioaren araberakoa izaten da. Esaterako, Verdiren kantari handiek oraindik ere ego izugarria izaten dute. Besteek ere badute, baina beste neurri batean. Donostian izango ditugunak oso ondo konpontzen ari dira.

Krisi garaian nola lortu duzue opera ekartzea?Ggarestiena izaten baita.

Tira, faktore zenbait izan dira. Batetik, Madrilgo antzoki zenbaitekin izandako kolaborazioari esker, asko aurreztu ahal izan dugu, gutxi gorabehera 60.000 eta 70.000 euro artean. Horri esker, muntaia on samarra egin ahal izan dugu. Baina, batez ere, ahotsetan maila aparta lortu dugula ukaezina da. Spagnolik, Raggazok eta Zapatak rol horiek jokatu dituzte Metropolitanen, Scalan eta munduko antzoki handienetan... eta ez duela hamar urte, duela gutxi baizik. Beraiek ere konturatu dira euren ordainsarian izan den luxuzko burbuila hori lehertu egin dela. Batzuetan jarraituko dute dirutza horiek eskatzen, baina guk argi esan genien, hori zela zegoena, eta, bestela, beste zerbaiten bila joko genuela. Eta badirudi pixkanaka gehiago entzuten dutela.

Hungariako eskola, eta bereziki, Franz Liszt aukeratu duzue jaialdiaren ardatz izateko. Zergatik?

Liszt da konpositore handienetako bat, hala aitortzen dute aditu gehienek, baina bitxia da, ez baita entzuten horrenbeste. Beraz, pentsatu nuen aukera polita izan zitekeela, esaterako, Liszten Fausto sinfonia entzuteko. Ziur asko, Donostian ez zen aspaldi entzungo. Atonalismoarekin esperimentatzen hasi zen konpositorea dugu, eta berak asmatu zuen egungo poema sinfonikoa ere. Erraldoi bat da, baina kasu handirik egin ez zaiona. Egin diezaiogun bada!

Ohikoa den moduan, euskal konpositoreei ere egin diezue lekua, eta aurten Guridiri batez ere. Jendeak estimatzen al du bertako konpositoreen lanak programatzea?

Egia esanda, ez dira izaten emanaldi jendetsuenak. Zenbakiek hori erakusten dute. Kontzerturik ahulenak izaten dira, sarreren salmentei dagokienez. Ez da, ordea, hemengo kontu soil bat. Katalunian izan nintzenean ere antzeko gauza bat gertatzen zen.Guridi konpositore sendoa da, obra interesgarriak egin zituen, baina jendeari asko kostatzen zaio haren lanen emanaldietara joatea. Nik gustura programatuko nuke Guridiren Amaya, baina gaur egun ia ezinezkoa da, guk geuk, gizarte guztiak bezala bestalde, izan ditugun murrizketekin galerak izango genituelako, baina noizbait egin beharko da...

Xabier Leteri egindako omenaldiak izango du herritarraren babesa, ezta?

Bai, horrek bai, dudarik gabe. Xabier Lete oso bizirik dago jendearengan. Nik apur bat ezagutu nuen, ez beste zenbaitek bezainbeste, baina oso pertsona atsegina eta distiratsua zen. Jendeak estimu berezia dio.

Musika garaikidea al da erronka nagusia. Zergatik kostatzen zaio jendeari gehiago musika garaikideko emanaldietara joatea?

Arrazoi bat baino gehiago egongo da, baina bat oinarrizkoa da: ez dago hezkuntza musikalik. Irakurtzen ikasi berria den batek errazago irakurriko du Salgariren abenturazko nobela bat Thomas Mannen Mendi magikoa baino, Salgari gutxietsi gabe. Musikarekin gertatzen dena antzeko zerbait da. Jaso dugun musika hezkuntzak ez digu bidea errazten mendi magiko horretara iristeko. Era berean, Alemanian musika hezkuntza eta kultura handia izanagatik, antzeko arazoak dituzte; beraz... nire tesia ez da erabat zuzena. Gero, egia da, musika garaikideko konpositore batzuek publikoarengandik aldentzeko jarrera hartu dutela, eta horixe lortu dute: aldentzea. Oro har, arte adierazpide gehienetan dago berria denarekiko arbuio moduko bat. Zinemak eta pinturak gainditu dute, akaso, arbuio hori, baina gainerakoek... nahikoa lan.

Kontraesan moduko bat sortzen da horren inguruan. Batetik, jendeari kosta egiten zaio proposamen garaikideetara hurbiltzea, eta, bestetik, jendeak badu halako sentipen batjaialdi zaharkitua dela...

Bai, egia da hori. Adibide garbi bat jarriko dut. Koloniako Irratiko Orkestra Sinfonikoak Arnold Schonberg austriar musikagilearen Pelleas eta Melisenda eta Bela Bartoken Bizar Urdinen gaztelua interpretatuko ditu. Oso obra entzungarriak dira, oso ongi egituratuak eta ukitu klasikoa dutenak, bada jendeari kostatzen ari zaio erostea. Aurreko mendeko lehen erdian izan zuten eragin handiena bi egile horiek, eta, hala ere, jendearentzat «oso modernoak» dira. Publikoa, edozein adinetakoa, oso kontserbadorea da.

Orkestrak izaten dira Hamabostaldiko eskaintzarik sendoenetakoak eta arrakasta gehien izaten dutenak. Zer-nolako maila dute Rotterdam, Frankfurt eta Koloniakoek?

Alemaniako irratietako orkestrek oso maila altua dute. Ez dira Berlingo Orkestra Sinfonikoaren mailara iritsiko agian, baina oso orkestra sendoak dira, eta eskuragarriak. Rotterdamek oso estatus garrantzitsua dauka. Orain dela gutxi arte Valery Gergiev zuzendariaren orkestra izan da, eta oraindik ere jarraitzen du izaten gonbidatu nagusia. Orain Yannick Nezet-Seguin da zuzendaria. Azken bi urteetan oso gora egin duen orkestra zuzendaria da. Jendeak pentsatzen du dirutza ordainduko genuela, baina ez da hala izan. Gorakada hori jo aurretik egin genuen kontratazioa eta orkestrak errespetatu egin du.Gure asmoetako bat da zuzendari gazte on denak hemendik pasatzea, behin oso ezagun egindakoan zailagoa izaten da eta.