«Zinema ulertzeko modu bat daukagu, eta oso irekia, gainera»

Telefono hotsa etengabekoa da Zinemaldiak Donostian dituen bulegoetan. Langileen joan-etorri urduria oso agerikoa da. Lau egun baino ez dira falta jaialdia hasteko [atzo eginikoa da elkarrizketa]. Tentsio uneak dira hauek Jose Luis Rebordinos (Errenteria, 1961) Zinemaldiko zuzendariarentzat ere. «Gutxi gorabehera jaialdia osatua dago. Orain itxaronaldi luze baten modukoan gaude. Eta kezkatzen nauena da jada egina edo osatua dagoena desegitea edo pikutara joatea. Hau da, Donostia saridunen bat azken orduan ezin etorri izatea, edota film baten kopia galdu eta ez iristea. Halakoak dira orain gure kezkak. Gauzek hobera ezin dute egin jada. Orain soilik arazoak izan daitezke. Ahalik eta azkarren has dadila». Tentsioak tentsio, irribarretsu eta pasioz erantzun ditu galderok.

Behin baino gehiagotan aipatu izan duzu hautaketa irizpide bakarra zinema kalitateari dagokiona izaten dela. Oraintsu elkarrizketa batean esan duzu Barrura begiratzeko leihoak filma ez duzuela aukeratu badirelako beste film batzuk «hobeak» iruditu zaizkizuenak zuen ildo editorialari erreparatuta. Kontraesana ez al dago hor?

Esaten dudanean film bat aukeratzeko zinema kontuak hartzen ditugula kontuan ez dut esan nahi argazkiari edo arlo teknikoari erreparatzen diogula soilik. Forma eta edukia elkarrekin lotuta doaz. Jean Luc Godardek esaten zuen travelling batek berekin dakarrela kontu moral bat ere. «Arrazoi zinematografikoak» kontuan hartzen ditugula diodanean esan nahi dut film bat baloratzen dugula bere osotasunean, nola lantzen den gai bat bai formalki bai dialektikoki eta abar... Gainera, nik aipamen hori ez dut egin zuk diozun filmaren inguruan zehazki, baizik eta jaialdian ez dauden filmen inguruan. Nik ez dut film zehatzez hitz egiten. Presoen inguruko filma ez dela hautatua izan ekoiztetxeak esan du, eta Jesus Egigurenen inguruko filma ez dugula hautatu ere egileak esan du, ez guk.

Baina ildo editoriala aipatzea ez al doa arrazoi zinematografiko hutsetatik haratago?

Ez, ez, inondik ere ez. Guk zinema ulertzeko modu bat dugu, eta oso modu irekia da gainera, oso pertsona desberdinez osaturiko taldea baikara. Baina zinema ulertzeko modu bat izan behar dugu. Ez da gauza bera Cannesko zinema jaialdiak egiten duena edo Locarnokoak egiten duena. Kontua da halako aipamenak adibide zehatzekin lotzen direla, baina nik ez dut hitz egin adibide zehatzez. Arazoa sortzen da mahaiari bosgarren hanka atera nahi diozunean. Gauzak askoz ere errazagoak dira. Gai honekin ez dugu inolako presiorik izan, eta inork ez digu deitu ezer esateko. Film bat dago, eta erabaki dugu ez dela sartuko jaialdian; ez dago besterik. Jendea egon liteke ados edo ez , baina ezin liteke esan a priori film batek bai ala bai egon behar duela. Hori susmagarria da. Jende asko dago ikusi aurretik esan duena filmak egon behar duela. Badago zentsore deitu gaituenik filma ikusi aurretik, eta badago, era berean, filma debekatzeko saioak egiten ari denik, ikusi aurretik. Bi jarrerak iruditzen zaizkit absurdoak eta arbuiagarriak. Kezkatzen nauena da apriorismoa, eta presioak egon direla dioenak demostra dezala. Nik argi diot ez dela presiorik izan.

Film hori irlandarra edo argentinarra izanez gero, ez al litzateke Zinemaldian izango?

Ziur aski are aukera gutxiago izango luke jaialdian izateko. Ez dugu joera paternalistarik izaten, baina saiatzen gara euskal zinema pixka bat aldeko jarrerarekin balioesten.

Aurtengo berezitasun nabarienetakoa: bost Donostia saridun izango dira. Egoera ekonomikoa kontuan izanik, eta beste zenbait urtetan saridun bat edo pare bat lortzeko zailtasunak izan dituzuela jakinik, ez al zen hobea indarrak orekatzea?

Aurten ahalegin berezia egin dugu, 60. urtemuga delako. Duela hamar urte baino %24 gutxiago gasta genezake, nahiz eta aurrekontua pixka bat igo den. Garbi genuen ez genuela egin nahi 50. urtemugan bezala festa handi bat. Ezin dugulako eta ideia gustatzen ez zaigulako gainera. Zinemarekin loturiko gauzekin ospatu nahi genuen, eta hor sartzen da bost Donostia saridun hautatzea. Nahi genuen 60. urtemuga eta Donostia bera zinemako izen handiei loturik geratzea. Eta alaitasun eta ilusio pixka bat zabaldu nahi genion jaialdiko publikoari ere. Bestetik, garbi genuen ez genuela nahi erretiroa hartuta dagoen jende loriatsua, baizik eta lanean aktibo dirauena. Jaialdiko kartelarekin ere gauza bera saldu nahi izan dugu. Badugu historia, baina aurrera begiratu nahi dugu. Filma zekarten saridunak nahi genituen, eta lortu dugu. Bidean geratu dira oso izen garrantzitsuak filmik ez zeukatelako aurkezteko. Uste dut Ewan McGregorrek, Dustin Hoffmanek, Tommy Lee Jonesek, John Travoltak eta Oliver Stonek betetzen dituztela ezaugarri horiek.

Aurrekontu osoaren zein portzentaje daramate Donostia Sariek?

Oso portzentaje txikia. Gure aurrekontua 7.100.000 eurokoa da. Horietatik 350.000 euro baino ez dira erabiltzen bidaia guztietarako. Apur bat garestitzen dute jaialdiaren kostea Donostia saridunek, baina ezta horrenbeste ere, normalean haien bidaiak ez baititugu guk ordaintzen.

Pentsatzen dut emakumezkoren bat ekartzen saiatuko zinetela. Baina ez da posible izan?

Kasualitatea izan da bostak gizonezkoak izatea. Guk ez dugu kuotekin jokatzen. Saiatzen gara emakumeen presentzia garrantzitsua izan dadin, jakina. Azken bi urteetan emakumezkoak izan dira Donostia saridunak. Aurten horrela atera da; izan zitezkeen emakumezko saridunak bidean geratu dira. Iaz bezala aurten ere Sail Ofizialeko epaimahai burua, esaterako, emakumezkoa da [Christine Vachon].

Iaz 19.000 eurokoetekinak izan zituen jaialdiak. Zein aurreikuspen duzue aurtengorako, asteazkeneko greba orokorra eta BEZaren igoera kontuan izanik?

Aurrekontua oso kontrolatua genuen. Babesle pribatu dezente lortuak genituen eta nahiko lasai genbiltzan. Greba orokorrak eta BEZaren igoerak 90.000 euroko galera ekar dezake, eta, gainera, Television Española katearekin ere akordioa sinatu dugu, baina uste genuen baino %10 gutxiago izango da, hau da beste 60.000 euro gutxiago. Hala ere, uste dugu galerarik gabe bukatuko dugula.

Zuzendari lanetan egindako lehen urtean akatsak egin zenituela adierazi duzu, baina taldeko lanari esker aurrera egin ahal izan zenutela. Zein huts egin zenituen?

Hori ezin dut esan, barneko kontuak baitira. Baina iristen zara lehen urteko ilusioarekin eta pasioarekin, eta zenbait erabaki hartzen dituzu presa handiegiarekin. Eskerrak beti dagoen norbait zentzua eta pausa jartzen duena. Zorte handia dut daukadan lantaldearekin.

Zinemaren industriari denbora eta leku gehiago eskaintzea eta jaialdi alaiago bat egitea zenituen helburutzat iaz, lehen urtean. Zein duzu aurtengo erronka?

Bi erronka ditugu. Bat, antolakuntza aldetik denak behar bezala funtziona dezala. Aurtengoak zailtasun handiak baititu, gauza asko daudelako eta jendea tentsio handiarekin ari delako lanean. Lehen asteburua zoratzeko modukoa izango da, datorren jende guztiarengatik eta abar. Eta bigarrena da Donostiako jaialdia zirkuitu industrialean txertatzea; bestela, jaialdia izango da oso zinemazalea eta oso polita, baina nazioarteko gune garrantzitsuenetatik kanpo geratuko da.

Zer nabarmenduko zenuke aurtengo euskal ekoizpenetatik?

Zinemiran zortzi film egongo dira ikusgai, eta horietako asko dokumentalak dira. Guztiek dute interesgune garrantzitsurik. Badago Bernardo Atxagari buruzko bat, Jose Antonio Sistiagari buruzko beste bat... Euskal Herriko hiru filmi garrantzi berezia eman nahi izan diegu eta Zabaltegin txertatu ditugu. Bat da Fermin Muguruzaren Zuloak. Asko estimatzen dudan sortzailea da, musikaria eta jada baita zinemagilea ere. Musikal bat egin du eta ukitu femenino handia dauka. Interesgarria oso. Asko gustatzen zait Fermin Muguruzaren lana, musikaz hitz egiteaz gain, euskaldunon kezkak agertzen ditu zeharka bada ere. Oskar Alegriaren Emak Bakia oso film desberdina da. Jaialdi askotan aintzat hartu dute haren maila, eta horrek sorkuntzarako gaitasuna erakusten du. Euskal Herrian errealitate gordinaz hitz egiteko ez ezik, sorkuntzarako beta ere badagoela. Eta hirugarrena Aitor Mazo eta Patxo Telleriaren Bypass da, guztiz bestelako lana. Euskarazko film industriala da, komertziala, komedia erromantikoa. Zabaltegi Bereziak sailean sartu ditugu hiru horiek, Euskal Herrian egiten den zinemaren adierazle modura.