Arkaitz Santamaria (Ugao, 1978) kirolzale sutsua izan da betidanik, baina duela ia hamar urte mikosi fungoide izeneko azal linfoma diagnostikatu zioten; bizitza guztiz aldatu zitzaion. Anaiaren hezur-muin transplanteak eman zion bizitzeko aukera berria, eta harrezkero kirola eta aktibismoa bihurtu dira haren armarri. Txirrindulari amorratua izateaz gain, muin donazioaren mezua biziki eta indartsu zabaltzen du ikastetxeetan, martxa solidarioetan eta askotariko erronketan. Orain, buru-belarri ari da Almeriako (Espainia) Titan Desert basamortuko txirrindularitza lasterketa prestatzen.
Duela ia hamar urte mikosi fungoidea diagnostikatu zizuten. Nola gogoratzen duzu garai hura?
Hondartzan nengoela, azala gorritzen hasi zitzaidan; hasieran, uste nuen ur gaziaren edo eguzkitako kremaren ondorioa izango zela, baina areagotuz joan zen, eta medikuarenera joan nintzen. Galdakaoko ospitaleko Dermatologia Sailean larruazal biopsiak egin zizkidaten, baita gongoiletakoak ere. Azkenean, mikosi fungoidea nuela esan zidaten: azaleko minbizia, lehen fasean. Hasieran kontrolpean zegoen, baina odolean ere alterazioak nituen, linfozitoen baloreak ez baitziren normalak. Hainbat tratamendu hasi nituen: pastillak, bainu bereziak, solarium moduko tresna bat... Baina ez nuen hobekuntzarik izan, eta gaixotasunak okerrera egin zuen. Pandemiarekin batera, egoera larriagotu egin zen, eta, azkenik, muin transplantea behar nuela esan zidaten. Duela lau urte iritsi zen: horrek erabat aldatu zidan bizitza.
Gaixotasuna garaiz detektatzeko baheketarik al dago?
Nik uste dut ezetz, baina analitiketan agertzen da. Niri dagokidanez, linfozitoen eta globulu zurien kopuruak alteratuta zeuden. Dermatologiatik Hematologiara pasatu ninduten. Gaixotasuna ez da oso arraroa, baina Euskal Herrian ez zegoen beste kasurik, eta hori oso gogorra izan zen, ezin bainuen beste inorekin horretaz aritu. Azkenean, Espainiako lau pertsonarekin jarri nintzen kontaktuan Instagram bidez, eta gure kezkei buruz aritzeak asko lagundu zidan.
Jendeak nahikoa informazio dauka muina emateari buruz?
Informazio falta handia dago. Ni institutuetara joaten naiz hitzaldiak ematera, eta gazteek badute muina ematearen berri, baina ez dute informazio zehatzik. Ez dakit zergatik dagoen hain hutsune handia. Odola emateko kanpainak oso presente daude, baina muina ematekoak ez hainbeste, eta oso garrantzitsua da. Keinu txiki eta altruista bat da, baina bizitzak salbatzen ditu. Nire kasuan, anaia izan zen zelula emailea, eta betiko eskertuta nago.
«Gogorra da jakitea ez dizutela transplantea egingo hegazkinik ez dagoelako»
Zer prozesu egin behar da muina emateko?
18 eta 40 urte bitartean izan behar dituzu. Ospitalera joan, azalpenak entzun, analitika bat egin eta formulario bat bete behar duzu. Ondoren, mundu mailako erregistro batean sartzen zara. Nire lehen emailea alemaniar bat izan zen, baina, pandemia garaia zenez, ez zen heldu, hegaldiekin arazoak zeudelako. Gogorra da jakitea ez dizutela transplantea egingo hegazkinik ez dagoelako. Azkenean, anaiak eman zidan muina.
Uste duzu heziketa hori gaztetatik bermatu behar dela?
Bai, ezinbestekoa da. 18 urtetik gorakoek eman ahal dute muina, eta oso inportantea da gazteak kontzientziatzea. Eskoletara mediku batzuekin batera joaten naiz. Haiek alde teorikoa azaltzen dute; nik esperientzia pertsonala kontatzen dut, eta nire anaiak, bere prozesua. Oso pozik gaude, gazteek interes handia erakusten baitute. Asko emaile bihurtuko direla esanez ateratzen dira.
Kirolak nola lagundu dizu gaixotasunari aurre egiten?
10 urterekin hasi nintzen bizikletan. Gaixotasunaren berri izan nuenean, asimilatu behar izan nuen minbizia nuela eta Euskal Herrian ez zegoela beste kasurik. Gogorra izan zen. Txirrindularitzak lagundu zidan; mentalki, batez ere. Burua ez neukan ondo, eta psikologo batengana joan nintzen, baina ez nintzen gustura egon. Orduan, kirola egiten hasi nintzen berriz.
Indartsu sentitzen zinen?
Bai, dena ondo asimilatu nuen: kimioterapia, immunoterapia, gorputz osoko erradioterapia... Gogorra izan zen; bizitzan behin bakarrik har daiteke tratamendu hori. Liburu batean irakurri nuen kimioterapia baino lehen kirola egiten baduzu tratamendua hobeto asimilatzen dela. Eta horrela egin nuen: mendian edo bizikletan aritzen nintzen, eta tratamendu luzeei ekiten nien gero. Ondoren, Madrilgo ospitalera ere bizikleta eraman nuen, eta erradioterapia hartu aurretik ibiltzen nintzen. Azkenean, kirolak endorfinak botatzea eragiten du, eta, niretzat, hori izan da psikologorik onena.
«Niretzat, kirola izan da psikologorik onena»
Iaz, Marokoko Titan Desert lasterketan parte hartu zenuen. Nolakoa izan zen esperientzia?
Bikaina. Talde moduan joan ginen Gasteizko mutil bat, katalan bat, Cadizko bat [Espainia] eta laurok. Guztioi egin digute muin edo organo transplanteren bat. Murtziako [Espainia] ospitale batean sortu zen Marokoko proiektua. Hango mediku batek bizikletan ibiltzeko ohitura du, eta haren ideia izan zen transplantea egin digutenak elkartu eta Titan Desert proban parte hartzea. Oso talde polita osatu genuen, elkarrizketa asko egin genituen, ikusgaitasuna eman genuen eta aurrera jarrai daitekeela erakutsi genien beste transplante batzuk jaso dituztenei. Esperientzia aberasgarria izan zen.
Aktibistatzat daukazu zeure burua?
Bai, eta harro nago. Hau amets bat da niretzat. Kimioterapia ordu luzeetan, buruak buelta asko ematen zizkidan. Argi neukan tratamendua amaitzean zerbait egin behar nuela gaixotasunaren errealitatea ikusarazteko. Niretzat ikaragarria da jendeak ikustea hor gaudela; bizitza aldatu zaigula, baina berriz disfrutatzeko prest gaudela. Beste bizitza bat izatea posible da.
