Albistea entzun

Arrantza

Kalteak minimizatzea helburu

Aztik arrainak metatzeko gailu biodegradagarriak sortu ditu, atun tropikalaren arrantzak eragin ditzakeen kalteak ahalik eta txikienak izan daitezen; esperimentu fasean daude
Gailuek banbuz egindako parrila moduko bat dute, ur azalean gelditzen dena; ur azpian, hainbat luzeratako sokak izan ditzakete, edo sarea.
Gailuek banbuz egindako parrila moduko bat dute, ur azalean gelditzen dena; ur azpian, hainbat luzeratako sokak izan ditzakete, edo sarea. AZTI Tamaina handiagoan ikusi

Maialen Unanue Irureta -

2018ko ekainak 9

Arrain espezie batzuek objektuen azpian metatzeko joera dute: horretaz konturatu ziren arrantzaleak duela zenbait urte. Ez dakite zergatik —hipotesi desberdinak daude—, baina gertatu, gertatzen da; arrainak metatu egiten dira, esaterako, erreketatik itsasora iritsitako egur edo enbor zatien azpian. Hori ikusita, arrantzaleak eurak hasi ziren objektuak sortzen, uretara bota, eta arrainak horien azpian meta zitezen; 1990eko hamarkadan hasi ziren horretan, gutxi gorabehera, Azti zentroko Iker Zudaire ikerlariaren arabera.

Arrainak metatzeko gailuak; hala deitzen zaie: «Teknologia desberdinak erabili izan dira: gaur egun, GPS eta satelite bitartez konektatu daitezke gailu horiekin: non dauden kontrola dezakete, eta, are, jakin dezakete zenbaterainoko arrain multzoa egon daitekeen gailuon azpian metatuta». Arrainak metatzeko gailuok material sintetikoz egin izan dituzte orain arte, eta, ez desegiteaz gain, arriskutsuak izan daitezke zenbait espezie kalteberentzat, besteak beste dortoka edo marrazoentzat, Zudaireren esanetan.

Atun tropikalaren arrantzan erabili ohi dira gailuok, batik bat; horregatik, jarduera horrek itsasoan ahalik eta kalterik txikiena eragin dezan, Azti gailu biodegradagarriak sortu eta erabiltzeko proiektu batean murgilduta dago. Europa osokoa da proiektua, eta Biofad izena du: arrainak metatzeko gailuen ingelesezko akronimoa da FAD, eta bio- aurrizkia gehitu diote proiektua izendatzeko. «Arrantzaleekin bildu ginen, eta haiekin prototipo batzuk diseinatu genituen. Materiala enpresei eman, eta haiek sortu dituzte gailuok, lehendik adostutako diseinuaren arabera».

Zudaireren esanetan, gailuok egitura «oso sinplea» dute: «Banbuz egindako parrila moduko bat dute, ur-azalean gelditzen dena; ur azpian, hainbat luzeratako sokak izan ditzake, edo sarea». Azaldu duenez, sarea erabiltzekotan, neurri jakin batzuk errespetatu behar dituzte legeak aginduta, espezie kalteberak horietan harrapatuta geldi ez daitezen.

Ikertzen jarraituko dute

Sortu dituzten gailuak ez dira guztiz biodegradagarriak, Zudairek onartu duenez. «Ez dugu topatu jatorri naturala duen edo biodegradagarria den lehengairik horiek modu fidagarrian ordezkatzeko». Bi urteko proiektua izanik, ez du uste ordezkatzea lortuko dutenik, baina Zudairek baieztatu du ikertzen jarraituko dutela, jada identifikatu dituztelako zenbait lehengai hautagai potentzial moduan.

2017ko abuztuan hasi ziren proiektuarekin, eta apirilean hasi ziren gailuok Indiako ozeanoan jartzen: guztira 1.000 jarri nahi dituzte. 2018an, datuak bilduz joango dira, arrantzaleen bidez. «Gailuon inguruan arrantzatzen duten bakoitzeko eskatzen zaie informazio bat jasotzea, bereziki, zer kondiziotan topatu duten gailua». Gailuok urtebete irautea da ikertzaileen helburua. «Guk proposatu dugun materiala kotoia da: ez dakigu zehazki zenbat iraungo duen, baina badakigu beste material sintetikoak baino askoz azkarrago desegingo dela, eta, material sintetikoek ez bezala, ez dutela aztarnarik utziko itsasoan».

Sareko BERRIAzalea:

Irakurri berri duzun edukia eta antzekoak zure interesekoak badira, eskari bat egin nahi dizugu: Berria diruz babestea.

Zuk eta zure gisako sareko milaka irakurlek egindako ekarpenarekin, eduki gehiago eta hobeak sortuko ditugu. Eta, zuekin osatutako komunitateari esker, publizitateak eta erakundeen laguntzek bermatzen ez diguten bideragarritasuna lortuko dugu.

Euskarazko kazetaritza libre, ireki eta konprometitua eskaini nahi dizugu egunero; bizi zaren munduaren eta garaiaren berri ematen segitu.

Albiste gehiago

Miren Agur Meabe idazlea, Bilboko Arriaga antzokian ©Oskar Matxin Edesa / Foku

Literatura, azal eta mami

Amaia Igartua Aristondo

Miren Agur Meaberen ‘Kristalezko begi bat’ irakurtzen ari dira ahots goran Bilboko Arriaga antzokian, Bilbo Zaharra euskaltegiak antolatutako Irakurraldi Jarraituan. Meaberen berbak gorpuztuko dituzte irakurleek 14:00ak arte.

Pantailak Euskaraz 2. urteurrena

Pantailak Euskaraz: bi urte eta aurrera

Urtzi Urkizu

Gaur bete dira bi urte Pantailak Euskaraz mugimenduak argia ikusi zuenetik. Mugimenduak bideo bat egin du bi urteotako lorpenak azaleratzeko. 'Jakin'-ek eta Gazte Euskaltzaleen Sareak bat egin dute Euskarazko Ikus-entzunezkoen Aldeko Manifestuarekin.

 ©GORKA RUBIO / FOKU

«Objektuek emozioak sortu behar dituzte»

Ane Insausti Barandiaran

Diseinatzaile freelancea da Sanchez, eta diseinatzen dituen objektuek «ilusioa» sortzea izaten du helburu. Uste du zerbait jasangarria izan dadin iraun egin behar duela eta konpontzeko modukoa izan behar duela.
Egitasmoaren parte hartzailetako batzuk. ©MUNDUKO ARROZAK

Arroza: mundua batzen duen elikagaia

Amaia Jimenez Larrea

Arroza elikagai unibertsala da. Herrialde askotan garrantzi handia du, bai sukaldaritzan eta baita kulturan ere. Horretaz baliatuta, larunbatean Munduko Arrozak egitasmoa egingo dute Bilbon

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...

Izan BERRIAlaguna

Zure babes ekonomikoa ezinbestekoa zaigu euskarazko kazetaritza independente eta kalitatezkoa egiten segitzeko.