«Gurearen gisako ekoiztetxeek gero eta zailagoa daukate»

Izar Films ekoiztetxea sortu zuen 2010ean Izaskun Arandiak (Tolosa, Gipuzkoa, 1972). Sei dokumental ekoitzi ditu, tartean Muga deitzen da pausoa (Maider Oleaga, 2018) eta Non dago Mikel? (Miguel Angel Llamas eta Amaia Merino, 2020). Iaz, Ni naiz naizena websaila zuzendu zuen —hamar pertsona transen inguruko lana—. (H)emen elkarteko presidentea da.

Nola ezagutu zenuen Londresko The Way Out kluba?

Beste proiektu batean lanean ari nintzela, Yogurinha Borovak aipatu zidan leku hori. Londresera joan nintzen bidaia batean, Vicky Lee jabearekin harremanetan jarri nintzen, eta harrera egin zidan larunbat gau batean.

Zergatik erabaki zenuen dokumental bat egitea klubaren inguruan?

Lehen bisita hartan ikusi nuelako oso-oso leku berezia zela. Ikusi nuen Vicky Leek egindako lan izugarria ezagutarazi egin behar zela. Trans komunitateari hainbeste on egin dion toki magiko hori jendeak ezagutu behar zuela iruditu zitzaidan.

Nola joan zinen hangoekin harremana landuz?

Ez zen egun batetik bestera izan,denbora dezenteko kontua baizik. Dantzalekura bisitan joan nintzen hainbatetan, jakiteko potentzialki zer pertsonaia joan zitezkeen ondo dokumentalean. Horrela ezagutu nuen, adibidez, Geri Love kantaria. Vicky Leeren emaztea ere lehen bisita haietan ezagutu nuen. Filmeko beste protagonistetako bat Kam Angel da, eta bera denborarekin ezagutu nuen. Andie Hawkiss izan zen dantzalekuan konbentzitu nuen azkena filmean parte hartzeko. Prozesua pixkanakakoa izan zen.

Elkarrizketak oinarri dituen dokumental bat da. The Way Out klubeko protagonistek emandako lezioen artean zein dira zuretzat garrantzitsuenak?

Gehien hunkitu ninduena Vicky Leeren eta Lesley Wallsen arteko maitasun istorioa izan zen; Lesleyk emakume zis baten ikuspuntutik kontatzen du nola bizi izan zuen Vickyren trantsizioa, eta nola gainditu dituzten tartean izan dituzten oztopo eta arazo guztiak. Andieren istorioa oso hunkigarria da, aipatzen ditu osasun mentaleko arazoak. Denek dute zerbait.

Musikak nolako garrantzia du filmean?

Sekulakoa. Dantzaleku batean gaude, eta musikak garrantzi handia du. Filmean entzuten da klubeko musika, Geri Lovek abesten duena. Bestetik, Yogurinha Borovaren bost abesti agertzen dira dokumentalean, nahiz eta bera fisikoki ez den ageri. Arturo Gallok, berriz, Happiness abestia sortu du propio filmerako.

Lantalde txiki batekin egin duzu filma, ezta?

Bai, urte askotako lana izan da. Oso baldintza prekarioan egindugu filma, diru laguntzarik ez baitugu jaso. Duela urte batzuk, ez zen hitz egiten trans gaiei buruz. Baina erabaki nuen gaiak merezi zuela aurrera egitea. Finantzaketa kolektibo bat egin genuen 2016an, eta horrek laguntza eman zigun lehen bidaietarako eta grabaketak egiteko.

Nolako bultzada eman diezaioke filmari Donostiako Zinemaldian estreinatzeak?

Sekulakoa; hasiera ezin hobea ematen dio filmaren ibilbideari. Oso pozik gaude. Vicky Lee eta Lesley Walls protagonistak estreinaldian izango dira, gainera.

Ikusi al dute dokumentala?

Bai, Londresera joan nintzen filmarekin. Gustatu zitzaien. Haiek gustura eta ordezkatuak sentitu behar zuten. Asmoa da Ingalaterran banatzaile batekin filmak bere bidea egitea.

Zer desberdintasun daude Ni naiz naizena websailaren eta My way out filmaren artean?

My way out-ek dantzaleku bat hartzen du aitzakia moduan istorio bat kontatzeko, zer garrantziduen trans komunitatean. Gauza komun bakarra dute biek: trans pertsonak agertzen direla, besterik ez.

Transfobia eta homofobia eraso larriak gertatu izan dira azkeneko urteetan. Zinemak lagundu al dezake horrelakoen aurka?

Nire ibilbidean zinema erabili dut gizarte gaiak azaleratzeko eta ikusgarritasuna emateko. Zinema tresna indartsua da hori lortzeko. Kasu honetan, zoritxarrez, bizi garen gizartean, basakeriak gertatzen ari dira. Fisikoki transei eraso egiten diete, erail ere bai. Baina beste kontu kaltegarri bat sare sozialak dira, eta hor mota guztietako indarkeria jasotzen dute. Espero dut film honek balio izatea jendeak enpatizatzeko trans pertsonekin. Pose telesaila ere ikusgaitasuna ematen ari zaie transei: gaia gero eta gehiago azaltzen da ikus-entzunezko lanetan.

(H)emen elkarteko presidente gisa, bestetik, zer hausnarketa egiten duzu sektorean emakumeek duten egoeraz?

Pixkanaka-pixkanaka emakume gehiago ikusten dira. Maider Oleaga, Iratxe Fresneda eta Esti Urresola bezalako erreferenteak daude, eta neska gazteek badute ispiluan non begiratu. Baina asko falta zaigu berdintasuna lortzeko. Zuzendaritzan, emakumeen kopurua %7-10 inguru da, eta arrakala izugarria da oraindik. Zinemaldian, bestalde, emakume zuzendarien kopurua oso txikia da Sail Ofizialean.

Aurten, Kimuak-eko zazpi lanetatik sei emakumeek zuzendu dituzte. Zer balio ematen diozu?

Bai, oso berri pozgarria izan da hori. Itxaropena badaukagu, baina egiteko asko dago oraindik. Rol batzuetan emakume oso gutxi daude ikus-entzunezkoetan.

Izar Filmsen gisako ekoiztetxe txikientzat nolakoa da egoera?

Oso txarra. Nire ekoiztetxeak produkzio jakin batzuk egiten ditu. Giza eskubideen bueltan gabiltzanok oso zaila daukagu, eta gure lanak ez dira oso komertzialtzat hartzen. Euskal produkzio batzuk arrakasta lortzen ari dira, eta poza ematen dit, baina gurearen gisako ekoizle txikiek gero eta zailagoa daukate.