Frantziarrak ez du lema hartzeko abagunerik onena izango. Merkataritza gerrekin, brexit-arekin, tentsio geopolitikoekin eta beste hainbat mehatxurekin betetako agertokia, atzeraldian sartzear dagoen Alemania... Dena den, Lagardek bizkar zorro arinarekin hasiko du bere ibilbidea, Draghik hartuko duelako bere gain berriz EBZren makineria bizkortzeko, euroguneko ekonomia suspertzeko, neurriak ezartzeko ardura. Hori esan zuen, behintzat, italiarrak uztailean.
Gauzak horrela, Draghiri areagotu zaio presioa azken asteetan, eta gero eta ahots gehiago entzun dira, politika hedakorregien kontra. Austeritatearen eta zorroztasunaren belatzen eta jarrera bigunagoko usoen arteko lehia piztu da beste behin ere. Oraingoz, Mario Draghi usoa da EBZko presidentea.
DRAGHIK EGIN NAHI DUENA
Euroguneko ekonomiarentzako bultzagarriak aipatzeaz gain, EBZko presidenteak ez zuen zehaztasun askorik eskaini oporren aurretik uztailean egindako bileraren osteko agerraldian. Dena den, aditu eta analista gehienek espero dute bizpahiru neurri jakin iragarriko dituela.
Batetik, Draghik gordailuentzako bere tasak jaitsi nahi ditu: bankuek euroguneko banku zentralean gordea duten diruaren gaineko interes tasak negatiboak (-%0,4) dira gaur egun (hots, bankuek ordaindu egin behar dute dirua EBZn gordetzeagatik). Tasa hori are gehiago apaldu nahi omen du Draghik (-%0,5 era). Eta posible da urtea amaitu aurretik Christine Lagardek beste koska bat jaistea (-%0,6ra).
Jaitsiera horien helburua da finantza entitateek dirua EBZn ez, baizik eta hiritarren eta enpresen eskura (mailegu bidez) izatea, horrek, besteak beste, kontsumoa eta inbertsioa bultzatzen dituelakoan. Dena den, Draghiren aukera izan daiteke zigor hori nolabait pertsonalizatua izatea, eta banku batzuek gutxiago ordaintzea, betiere egiazko ekonomiara bideratzen duten diru kopuruaren arabera, edo maileguak ematen dituztenak saritzea.
Aktiboen -eta batez ere zor publikoen- erosketarako programa da Draghik ia seguru iragarriko duen beste neurria, QE quantitative easing delakoa. Dirua egiteko makina piztea dakarren mekanismo hori erabili izan du EBZk lehenago ere, euroguneko hegoaldeko herrialdeetako —Grezia, Italia, Portugal, Espainia— bonuak erosi eta zor subiranoen krisiari aurre egiteko. Lau urte iraun zuen programak eta 2019 hasieran itxi zen. Orain, urrian beste programa bat abiatuko luke EBZk, eta hilero 30.000 milioi euroren erosketak egingo lituzke (45.000 milioi euroko kopurua aipatu duen analistarik ere). Zalantzan dagoena da programak zenbat iraungo duen, urtebetera iritsiko den edo gutxiago.
DRAGHIK EGINGO EZ DUENA
Erreferentziazko interes tasak %0an ditu EBZk 2016ko martxoaz geroztik. Eta zantzu guztien arabera, horrela jarraituko dute biharko bileraren ostean ere. Azken hilabeteetan tasa horiek igotzeko unea atzeratzen joan da EBZko kontseilua, hastapenetan 2019 hasieran iritsi behar zen, gero bukaeran... Draghik agertoki hori 2020. urtearen erdialdean irits daitekeela esan lezake biharko bilkuraren ostean.
ZERGATIK NEURRIOK?
Draghik berak pisuzko arrazoi batzuk eman zituen uztailean, eta haren hitzen oinarri ziren datuek okerrera egin dute geroztik. Orduko hartan, esaterako, inflazioarekin oso kezkatuta agertu zen EBZko presidentea. «Inflazioa aztertzen dugunean ikusten ari garena ez zaigu batere gustatzen, ezta inflazioari buruz ditugun aurreikuspenak ere».
Kontsumo gaien prezioen hazkunde ideala %2 da, EBZrentzat; hori dauka ezarrita helburutzat, %2tik oso behera edo oso gora ez egotea. Baina euroguneko inflazioa gaur egun hurbilago dago %1etik %2tik baino (%%1,1 uztailean). Eta hurrengo urteetarako inflazio aurreikuspenak ez dira askoz handiagoak. Inflazioa suspertzeko (betiere, %2 horretara), kontsumoa areagotu nahi du EBZk, dirua merkatura bultzatuz.
Zenbait herrialdetako ekonomiaren bilakaerak ere bultzatzen du Draghi neurriak hartzera. Alemania atzeraldian sartzear da, eta AEBn eta Txinaren arteko merkataritza gerraren ondorioak hasiak dira nabaritzen beste hainbat ekonomietan ere. Ziurgabetasunak ez ditu gauzak errazten hazkunderako.
EZKUTUKO ARRAZOIA
EBZk izan lezake beste motibo on bat aktiboen QE erosketa programa bat abiatzeko, nahiz eta Draghik publikoki ez aipatu. Azken hilabeteetatik jokoan dago euroaren balioa bera. Suitzako frankoarekiko eta Japoniako yenarekiko aspaldiko ahulen dago euroa; baina aldiz, indartu egin da libera esterlinarekiko, eta, batez ere Txinako yuanarekiko, eta horrek kalte egin die euroguneko esportazioei. Dolarrarekiko, oraingoz pixkana ahuldu egin da euroa, baina horren atzean, batez ere, dolarra bera erakusten ari den sendotasuna dago.
Dolarraren truke balioak behera egingo balu —adibidez, Erreserba Federalak interes tasak jaitsi dituelako eta EBZk ez—, euro garesti batek ez lioke mesederik egingo euroguneko hazkundeari. Aldiz, EBZren neurrien ondorioz (beste diruekiko) ahuldutako euroak esportazioak lehiakorrago bihurtzen ditu.
BELATZAK
Baina aktiboen erosketa programa berri batek ez lituzke guztiak lagun eurogunean. Nola ez, Alemaniako Bundesbanketik dator jarrera gogorrena, haren presidente Jens Weidmannek «zuhurtzia berezia» eskatu dio EBZri zorraren erosketan. EBZko ordezkari alemaniarrak, Sabine Lautenschlaegerrek, adierazi du QE programa deflazioa saihesteko erabili beharko litzatekeela soilik, eta eurogunean ez dagoela deflazio arriskurik. Austriako, Estoniako, Frantziako eta Herbehereetako gobernadoreek ere ez dute ikusten beharrezko aktiboak erosteko programa. Aldiz, Finlandiak eta Espainiak sostengua eman diete Draghiren asmoei.
Belatzek egiten diotenaz gain, EBZk badu beste presio indartsu bat gainean: iragarri, iradokitakoa betetzen ez badu, ez bada aktibo erosketarik abiatzen, zein litzateke EBZk horrekin emango lukeen mezua? Merkatuek pentsa lezakete EBZri agortu zaizkiola tresna eraginkorrak. Hori ere aintzat hartu beharko du Draghik.
ATLANTIKOAREN BESTE ALDEAN
Donald Trumpek ere ez lieke abegi onik egingo euro ahulago (eta ondorioz dolar indartsuagoa) ekarriko luketen neurriei. Ekainean, Draghik haiei aipamena egin zuen lehen aldian bertan, Trump jada muturtu zen Twitter sare sozialean. Abuztu amaieran, euroaren dolarrarekiko beherakada aipagai izan zuen berriz sare berean, nahi izan zuenean Erreserba Federala tasak jaistera bultzatu: «Euroa jaisten ari da dolarrekiko 'ero moduan', haiei esportazio handiak eta manufakturarako abantaila emanez... Eta Fed-ek ez du EZER egiten!», kexatu zen txio batean. Ez da baztertu behar Trumpek berriz ere aipamen zuzenen bat egitea Draghiri edo EBZari, espero zena baieztatu eta aktiboen erosketa programa abiatzen bada. Eta, aditu batzuen arabera, gerta liteke Trump hitzetatik harago joan, eta eurogunearen kontrako neurriak hartzen hastea.
BESTE BANKU ZENTRALAK
Hain zuzen, Erreserba Federalaren bilkura hurrengo astean izango da, irailaren 18an. Uztailean hasi zen Fed-eko presidentea, Jerome Powell, erreferentziazko interes tasak jaisten %2,5etik %2,25era. Orain beste jaitsiera bat egingo duela — %2,25etik %2ra—espero dute analistek, besteak beste, ekonomia estatubatuarrak errazago eutsi ahal diezaion Trumpek piztutako merkataritza gerren ondorioei.
Hurrengo egunean, irailaren 19an, dituzte euren bilkurak Japoniako Bankuak eta Suitzako Banku Nazionalak. Baina bi erakundeek jada negatiboan dituzte euren erreferentziazko tasak Japoniakoak -%0,1ean ditu, eta Suitzak, askoz beherago, -%0,75ean. Argi dago suitzarrek ez dutela e gerri handirik diru politika hedakorrago baten alde egiteko.
Suediak ere negatiboan izan zituen interes tasak, -%0,5ean, baina uztailean haiek igotzeari ekin zion, %0ra. Hala ere, joan den asteko bileran asmo horiek utzi eta tasak gehiago ez igotzeko erabakia hartu zuen. Haien tasei eutsi diete ere Kanadako Bankuak (%1,75) eta Australiakoak (%1).
