Egiturazko desoreka(k)

Durangoko Udalaren ekimenez, emakumeentzako botoi bat atera dute. Eraso matxista bat jasateko arriskua duela sentituz gero, botoiari birritan klik eman ostean, udaltzainen bulegoan alarmak jotzendu.

Udalak komunikabide batean aipatu duenez, gailu honen helburua emakumeak ahaldundu eta erasotzaileei erasoak gauzatzeko asmoa deuseztatzea litzateke; eta hortxe amaitzen da erasoen arazoa. Behin-behinean erresolutiboa, agian; eraginkorra ote den, beste kontu bat da.

Maila instituzionalean, gailu honek hainbat ondorio dakartza era inplizitu baina argian. Onartzen da, bai, badagoela jendartearen sektore bat, zeinak erasoak jasaten dituen; onartzen da, bestalde, jendartearen beste sektoreko kide bakan batzuek (askotan «ero» edo «desekilibratu» edo «perbertsotzat» joak, era interesatu samarrean) erasoak eragiten dituztela; baina, horren atzean dagoen kausen inguruan ez da, orobat, arakatzen, eta are gutxiago eragiten.

Aipatu beharra dago, instituzioez ari garenean, jendarte egitura jakin batek bere buruari ematen dizkion kudeaketa, biziraupen eta erreprodukziorako espazio zilegituez ari garela. Gure kasuan, jendarte egitura patriarkal, kolonial eta kapitalista batez ari gara, hau da, egitura matxista, arrazista eta klasista batez, eta, hortaz, argiki, instituzio hauek ere badira indarkeria hauek guztiak eragin eta sostengatzen dituztenak. Instituzioetatik erantzun integral, erradikal eta eraldatzaileak ematea espero duenak jai dauka.

Gailua baliagarria izan daiteke erabiltzeko beharra sentitzen duen edozein emakumerentzat, ez dago zalantzarik, baina sakoneko planteamenduak egiten ez diren bitartean, partxe batean besterik ez da geratzen.

Mugimendu feministak aspaldidanik emanak ditu honen inguruko hainbat gako: egiturazko indarkeria patriarkalaren aurrean autodefentsa da bidea, hau da, emakumeak* ahaldundu eta subjektu oso izate horretatik bizitzako esparru guztietan agentzia hartzea: esparru publikoa, lan mundua, politika, nork bere bizitzaren gaineko erabakiak hartzea...

Aldiz, gizonoi dagokiguna, motzean esanda, orain arte izan dugun gizon kokapen honen oinarrian zer dagoen galdetu eta parekidetasuna eta justizia soziala zentzu sakonenean bilatzeko bidea urratzen hastea da. Oinarrian zer dagoen, hemen eta orain esango dizuet: jendarteratze prozesu biolento baten ondorioz sortzen den botere kokapen hegemoniko pribilegiatua (bat baino gehiagok, jada, tripak dantzan hasiak izango ditu). Eta hemendik eratortzen da genero biolentzia sinboliko zein material guztia, jendarteratze prozesu bitar honek sortzen dituen identitate itxi eta hegemonikoetatik. Eraso matxisten atzean, ez dago bat-batekotasunak jota erasotzen duen gizonezko bat; jendarte egitura sinboliko eta material oso batek sortu eta sostengatzen duen identitate erasotzaile bat baizik. Eta horrek gizon kategoriaren pean kokatzen garen guztioi interpelatzen gaitu.

Askok pentsa dezakete pribilegioak ez dutela zertan txarrak izan, indarkeriarik eragiten ez duten bitartean; baina kontuan izan pribilegioak egoera desorekatuetan goiko posizioan egotearen ondorio direla, eta ez kokapen neutroetan egotearen ondorio.

Egiturazko desoreka bati egiturazko eraldaketa batekin egiten zaio borroka. Eta batzuk (emakumeak*, transak, pertsona arrazializatuak, marikak...) hasiak gara bizitza bizigarriak sortu eta jendarte eredua iraultzeko estrategiak sortzen.