Omar Menjivarren hitzetan, «bukatzear» dago Berta Caceres giza eskubideen eta indigenen eskubideen aldeko ekintzailearen hilketaren epaiketa. 2016ko martxoaren 3an hil zuten, eta, hainbat atzerapenen ondoren, urriaren amaiera aldera abiatu zuten berriz ustezko zortzi errudunen kontrako epaiketa —horietako bost kartzelan daude, behin-behinean—, Hondurasko Auzitegi Gorenean. Amaitzear dagoela dio akusazioaren abokatuak, baina orain arte prozesutik «ondorio bat» atera dutela dio: «Hilketaren egileak zigortuko dituzte, baina haiei norbaitek eman zien tiro egiteko agindua, eta horiek dira benetako erantzuleak». Abokatuaren ustez, prozesua «irregulartasunez eta arbitrariotasunez betea» egon da. «Abokatuoi informazioa ukatu zaigu. Sekretismoz aritu dira hasieratik bukaerara, eta ez dugu behar bezalako epaiketa bat egiteko baldintzarik izan».
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=UOq-osShS6k[/youtube]
Berta Caceres zenaren alaba da Berta Zuñiga Caceres, eta amaren lekukoa hartu du Copinh Indigenen Herri Erakundeetako Kontseiluko koordinatzaile gisa. Lenca indigenen eskubideak babestea du xede erakunde horrek.
Epaileek izandako jarrera kritikatu du Zuñiga Caceresek: «Epaileek ez dute biktimekin hitz egin nahi izan. Lenca herriari ez dio ahotsik eman epaiketan. Gure borroka deslegitimatu nahi dute. Lenca komunitateen lurrak defendatzen ari gara, eta orain esaten dute erakunde kriminal bat garela».
Ebazpenari dagokionez, ezkorra da Menjivar, iruditzen baitzaio epaia «aurretik» dagoela erabakita: «Benetako erantzuleak akusatu gabe ari dira egiten epaiketa. Agua Zarcas-eko proiektuarekin lotura duten pertsonak dira erantzuleak». Eta Caceres, hain zuzen, proiektuaren aurka altxatu zen. «Horregatik hil zuten». Abokatuarentzat, erantzuleak «identifikatuta» daude, baina Ministerio Publikoak babestu egiten ditu. Kartzelan daudenak «militarrak eta sikarioak» dira. «Egile intelektualak», ordea, beste batzuk dira. «Boterearekin harreman zuzena duten enpresariak dira erantzuleak, eta libre daude. Hondurasko familia boteretsuenetako bat dago inplikatuta».
Zuñiga Caceresek ondo gogoan dauka bere amak sufritu zuena: «Sistematikoki eraso zioten. Bi urtez aritu ziren bera mehatxatzen eta sabotatzen, eta bera isilarazteko helburua zuten. Eraso kate baten azken ekintza izan zen hilketa». Abokatuak azaldu du «legez kontrako elkarte bat» egin zutela militarrek, poliziek eta politikariek, «azpiegitura kriminal bat» egituratzeko asmoarekin.«Politikari sare hori alkateetatik hasi eta presidentetzako ordezkarietaraino iristen da. Berta hil aurretik ere bi urtez egon zen aktibo azpiegitura hori».
Nazioartean izan du oihartzuna Caceresen auziak, eta, Menjivarren irudiko, «berme hori» dute. «Gobernuak nolabaiteko presioa sentitzen du, eta, beste indigena askoren hilketekin gertatzen ez den bezala, Caceresenarekin, behintzat, prozesu judizial bat jarri da abian. Gehienetan ez da horrela gertatzen».
Inpunitatea
Latinoamerikan gisa horretako hilketetan dagoen «inpunitatea» du hizpide Copinh-eko koordinatzaileek. «Erantzuleek badakite ez dituztela prozesatuko, inoiz ez dela zigorrik egongo». Abokatuaren iritziz, «epaiketa justu bat» egiteko borondate falta dago. «Atzerapen ugari egon dira, eta guk aurkeztutako helegiteei leporatu diete atzerapena».
Ez dira fio Hondurasko justiziaz, eta epaiaren ondoren ere borrokan jarraituko dute, beste instantzia batzuetara joko dute, nahiz eta, ikusitakoak ikusita, Zuñiga Caceresek ondotxo dakien arren «normalena» litzatekeela «amore ematea». «Epaiketa honen epaiaren ondoren ez da ezer bukatuko, justizia bila jarraituko dugu». Amaren borroka, gainera, bere egin du alabak, eta «komunitate indigenen ibai, mendi eta lur libreak defendatzen» jarraituko du: amak zituen itxaropenekiko «betebehar moral eta etiko bat» duelako, baina baita bere uste osoagatik ere.
