Genomen merkatua

Izugarria izan da Giza Genoma Proiektuaren hasieratik hona teknologia genomikoek izan duten garapena. Hamahiru urte iraun zituen egitasmo aitzindari hartan sekuentziatutako genoma bakoitzeko 100 milioi dolar gastatu omen ziren. Urtea amaitu orduko genoma bakoitzeko ordubete eta 100 dolar nahiko izango direla aurreikusten da. Teknologiaren eskuragarritasunak ikerketa ugari ahalbidetu ditu unibertsitate eta zentro nagusietan. Batzuk giza talde desberdinen aniztasuna katalogatzen dute, gure espeziaren historia genetikaren ikuspegitik ulertzeko asmoz, eta asko gaixotasunen oinarri genetikoen bila dabiltza, sendabidea aurkitzeko xedez. Ehunka milaka pertsonen genomak aztertu dira ikerketa horietan, eta datuak erakunde desberdinetako biltegi erraldoietan gordeta daude, komunitate zientifikoaren esku, galdera berriak erantzuten laguntzeko. Datu bildumak erabiltzeko baina, batzorde etiko eta zientifikoen onespena behar da; burokratizazioaren oztopoak salatzen dituzte ikertzaile askok.

Kostuen merkatzeak Genomika demokratizatu duela ere esan ohi da, azterketa genomikoak zuzenean eta diruaren truke eskaintzen dituzten enpresen sorrera ekarri duelako. Ohiko eskaintza bezeroaren leinu genetikoa zehaztean datza, baina osasunarekin lotutako informazioa ere erauzi daiteke azterketa genomikoetatik. Kontrolik gabeko osasun azterketa oro eztabaidagarria bada ere, erabakia pertsonala da eta printzipioz, emaitzak konfidentzialak. Orain negozio berria aurkitu dute enpresa horiek, bildutako datuak osasun eta farmazia alorreko multinazionalei saltzearena, alegia. Sinatutako kontratuek horretarako baimena eman duten 650.000 pertsonaren datu genomikoak konpainia pribatuen esku utziko dituzte, haien intereseko egitasmoetan erabiltzeko. Informazio pertsonala negozio bilakatzearen arriskuak kezkatuta, zientzialari eta erabiltzaileak antolatzen hasi dira eta openSNP.org plataforma irekia abiarazi dute. Norberaren datu genomikoak eta osasun arloko informazioa musutruk partekatzeko aukera eskaintzen da bertan, edozeinek erabil ditzan, inolako mugarik gabe. Orain sei urte sortutako ekimenak bost milatik gora dohaintza jaso ditu dagoeneko, baina herri mugimenduen ezaugarriak dituen iniziatiba hau ez da guztien gogoko, eta zenbait tokitan datu genomikoen trukaketa askea galarazteko neurriak ezarri dituzte. Eredu eta interesen arteko lehiak Zientzian ere badaude, eta Genomikaren kasuan, autogestio, protekzionismo eta liberalismoaren arteko talkak gertatzen ari dira. Gizarte osora zabaldu behar da eztabaida hau, guztion ondarea dena guztion onerako nola erabili, guztion artean erabaki dezagun, berandu baino lehen.