Ji-ji-ji-jiii...!

Armand jauna pasierara joana zen. Besterik gabe eta betiko moduan: pixkanaka jo parkeraino, aireari utziz oskol gainean geratzen zitzaion amaraun apurra desegiten, eta pauso bakoitzean jarri arreta, ehun urtetik gorako dortoka baten mugimendu haietako bakoitzean, hartantxe bakar-bakarrik, eta ahaztu giltzaduren kirrinka zurruna, oi huts minberak, hezurrarte zeharrargietako haize lasterra. Ordubetetxo goizero. Eguzkia lagun.

Bankuraino iristea bera kalbario hutsa da. Hantxe esertzea, sekulako maniobra. Eseritakoan, ordea, suspertu egiten du aurrez aurre ageri zaion mundu puska horrek: han, Judasen arbolak, ilaran, palma lekak beherantz jausten zaizkiela, erritmo irregularrean, adar okerrak kraskaraziz, sorgor; barrenean, adelfa zuri pozoitsuak paretan; eta honantzago, bi palmondo tantai, haize apurrak zurrumurru gozoan darabiltzanak aldiro, hantxe habia egina duten papagaiei alde eginarazteko inolako asmorik gabe, lotsagabe eta zalapartari halakoak. Beti begitandu izan zaio hegazti horiek gizateriaren amaia iragartzen dutela. Are gehiago: atsegintasunez espero dutela.

Armand jauna bere bankuraino jaitsia zen, eta eguzkia hartzen ari zen, isilik, pentsamenduz eta oroz gabeturik. Eta hara non ziztada moduko bat sentitu duen, itolarri handi bat, eta esku lantzurdatuak birikei oratzen.

***

Erortzen ikusi aurretik ere, mutikoak begiz joa zuen agure alu hura, hantxe eztulka, bere makilan zurkaiztua, koadro patetiko bat antzo; berak, adina tarteko, ez ikusi egin ziezaiokeen munduko parte horren irudi. Besterik gabe adina tarteko, ez: izaera, zirkunstantziak, gauzak ikusmiratzeko talaia, bera eta beraren lagunak.

Lagunak edo direnak direlakoak.

Garrasika dabiltza. Elkarri bultzaka. Ateraldiak saiatzen, grazia egin nahian. Jaka urdin ilunak belarretan lagata. Denak alkandora zuriak soinean, eta praka luze gris berdin-berdinak, marra eta guzti plantxatuak. Ostiral eguerdia da, eta uniformearen zimurretan nabari dira hiruhileko honetako azken etsamina, hormona dantza, bizitza irensteko gosea, eta bizitzari erakutsi nahia haren oinordeko duinak direla. Haize alde dabiltza, badakite, eta ausardiak lainezatuta nabigatzen dute.

Neskei buruz ari dira. Jomugen piramidearen gain-gainean, mutikoaren arreba dago. Neba ahoberoak esan berri die ilehori titi-handiarekin egona dela. Barre egiten diote. Badakitelako asmatu egin duela, bai eta zera pentsatzen dutelako ere: nola demontre izan dezake halako nebarik jainkosa batek. Zatarki ematen du, baina hala esaten diote haiek: jainkosa. Dena den, arrebak ezin ukitu dira. Izenik ere ezin izan dute, baina batik bat ezin ukitu dira.

Eta, bat-batean, agureak, bigarren mailan egoteari utzi, eta agertoki osoa bete dio: ez zegokion zakarkeriaz, konbultsio moduko batek harturik, makila erori, eta gorputza ziplo segidan.

Seinalatu egin du.

—Mutilak, han.

Hatzari begiratu diote.

—Zer gertatzen da?

Eusten ahalegindu da.

—Ji-ji-ji-jiii...!

—Zer gertatzen den?

—Agure bat erori da.

***

Han zegoen papagai hura, txilioka. Oraintxe akordatu da: hantxe temati, lotsagabe, zoli. Nolatan ez zen konturatu? Hantxe zegoen papagai hura, txilioka; nola iragarriko zuen gauza onik?

Baina Armand jauna ez da superstiziozalea, eta, oraintxe gertatu zaiona gertatu izan ez balitzaio, ez zukeen berriro hartan pentsatuko, papagai madarikatu alaena.

Lurrean zabal-zabal geratu da, trapuzko panpina bat bezala. Ahuspez. Esku ahur bat zerurantz begira duela, eta bestea, banku ertzeko hartxintxarrekin perpendikularrean.

Negarrez ari da.

***

—Ezetz ausartu.

—Ezetz? —eta irriño erridikulu hori itzuri zaio, edozein imintzio zapuzten diona: ji-ji-ji-jiii...! Gogoz kontra izan arren, ezertxok ere graziarik egin ez arren, tentsio apur bat sentitzen duenean, dena delakoarengatik, neska baten aurrean, etsamina batean, etxekoek esaten diotenean ez dagoela autorik, ez dagoela bidaiarik, ez dagoela ezer, orduan bera ahalegintzen da hortzak estutzen, ezpainak zanpatzen marra fin bat marrazteraino, arnasari eusten, ukabilak uzkurtzen, baina alfer-alferrik: zotin bat bezala, madarikazio bat bezala, itxura ona eman beharko lukeen aldi oro, edo bere burua inposatu, isildu, hortxe irteten zaio, geldiezin, eramangaitz, sagu-barre bereizgarri hori.

Aldi oro, eta orain ere bai.

Besteak, gupidagabe, satisfazioz, bekain bat goratu du. Ez diola sinisten. Eta hala kikirriki eginda, are gutxiago, pinpilinpauxa.

—E?

—Ez diat sinisten —eta begiratu egin dio, begiak bildurik, berez grisak izanik ere orain bi perdigoi diruditela.

Probokazio bat da. Nahita egin du, denen aurrean, badakite, eta bera lau hankan jarriko da, braust.

Tira-tira, eta zer? Agure bat baino ez da. Egingo duela esan du, eta egin egingo du.

Alboan jarri zaio.

Higuingarria.

Zinez, hilda dirudi.

***

Ez du egin nahi inolako balantzerik. Ez kontzientziarenik ez beste ezerenik. Iritsia zaio ordua, eta ez du nahi halakoetan pasatu omen den moduan pasa dakion bizitza. Ez du nahi, ez du nahi eta ez du nahi. Begiak itxi ditu; hori bai, hori egin dezake. Betazalak kizkur-kizkur egin ditu. Ezin izan du geldiarazi malko jarioa.

Bereak egin du.

Mutiko bat ari zaio hurbiltzen, tentuz. Berak ezin ikusi du, baina estu eta larri dirudi. Besterik gabe, jolas batek dakar; baietz esan duelako, gai izango dela, eta bere direnak-direlako horiek adi-adi begira dituelako pauso oro, mugimendu oro.

Sekula ikusi gabea zen hildakorik benetan. Ikara moduko bat sentitu du urdailean. Ez: pena halako bat. Eta hori berria da.

Armand jaunaren burmuinean, ordea, oraintxe ere ez dago sentimendu ohoragarri izpirik: amorrua baino ez, ziztaka. Berriro ireki ditu begiak, baina ezin ikusi du mutikoak nola ukitzen duen, nola galdetzen dion ea ondo dagoen, eta nola esaka ari zaion anbulantziari deituko diola: begi-ninia bere baitara begira du, eta lehendik badakizkien kontuak dakarzkio atzera: iragaten utzi diola denborari, inork ez duela oroiminez gogoratuko, berak beti bete duela bere egitekoa.

Beti.

Estatu gizontzat dauka bere burua. Baliotsua, halakorik inork aintzat ez hartuagatik ere, eta eroapen handikoa. Grisa, hitsa eta hotza, arrain bat bezainbat, izugarri eraginkorra. Ikusezina.

Nor ote dago orain bere lekuan?

Ezinezkoa begitantzen zaio inork ez sumatzea bere hutsunerik, denak berdin funtzionatu izana, hainbeste urte. Bera gabe.

Horrexegatik, bada, negarrez ari da: halakoxe amorrua du, arantza zorrotz bat bezala iltzaturik.

Orain, mutikoak negar malkoak ikusi dizkio, eta hunkitu egin da. Makurtu, eta bere altzora ekarri dio burua. Akordura datozkio aitona-amonak, ezagutu ez zituen haiexek, eta garai batean izan zuen hamsterra, sukaldeko atean txirtxilatuta geratu zen huraxe. Eta bere burua aurkitu du gizagaixo horri esaka lasaitzeko, lasaitzeko, ji-ji-ji-jiii..., ez dela ezer gertatuko.

Urrutitik begiratuta, pietate baten itxura dute, norbaitek halaxe antzeratu nahi izan balitu bezala.

Eta hara non Armand jaunak, auskalo nongo azken txinpartak suturik, begiak zabal-zabal egin, eta zera bota dion gazteari: nor arraio haiz hi?

Itzulpena: BERRIAko euskara taldea