Talka egin dute batzuetan, eta adostasuna erakutsi besteetan. Mundu eta ideologia ezberdinetatik eztabaidatu dute egungo munduak duen erronka nagusietako bati buruz: trantsizio ekologikoa. Erritmoetan eta moduetan ñabardurak dituzte egitekoetan, baina bat datoz iritsi beharreko helmuga zehazteko garaian.
COVID-19ak gogor jo du. Zer irakaspen atera dituzue?
JUAN LOPEZ DE URALDE: Lehenengoa: pandemia gehienak zoonosietatik datozela. Gainera, lotura dago, zientifikoki frogatuta, koronabirus honen eta Asia hego-ekialdeko oihanen degradazioaren artean. Natura da gure lehen defentsa harresia, eta, suntsitzen dugun neurrian, arriskua handitu egingo da. Bestalde, esango nuke murriztu daitekeela ingurumenean dugun inpaktua. 2020an, isuriak asko gutxitu dira; beraz, posible da. Tamalez, energiaren prezioen gorakadak zerikusia du petrolioaren eta gasaren eskaerarekin, eta horrek erakusten du jarduerarako itzulera erabat izan dela aurrekora itzultzea.
NURIA LOPEZ DE GUEREÑU: Trantsizio ekologikoa egiteko, denbora behar da, eta ez dugu ahaztu behar jarduera eteten denean sozialki sufritu egiten dugula. Egokitzea kostatzen ari zaigu, eta egia da normaltasun berrira baino gehiago normaltasun zaharrera itzuli garela: bidaiatzeko gogoz dago jendea, kontsumitzeko gogoz... Gure bizimodua aldatzeko, denbora gutxi pasatu da, eta are gutxiago ekoizpen sistema oso bat eraldatzeko... Agerian uzten du beharrezkoa dela aldaketa hori, baina denborak epe ertain-luzerako direla.
LOPEZ DE URALDE: Baina ez daukagu denborarik.
LOPEZ DE GUEREÑU: Bestalde, asko aurreratu dugu teknologien erabileran. Ikasi dugu egiten ez genituen gauza batzuk egitea posible dela, eta giza harremanetan garrantzia eman izan ez diegun gauza batzuk oso garrantzitsuak direla. Lan arloan, adibidez, bilera asko egin ditugu online, eta jarraitu behar da hori egiten, baina giza harremanak galdu gabe.
Nazioarteko Energia Agentziak (IEA) aipatuak ditu karbono neutraltasunerako urratsak: ikatza erabiltzeari 2030erako utzi behar zaio, eta errekuntza autoak erabiltzeari, 2035erako. Posible da?
LOPEZ DE GUEREÑU: Petrolioa urte gutxiren buruan erabiltzeari utziko zaiola pentsatzea ez da errealista. Halako gaiak ateratzen direnean, badirudi honen guztiaren alde industriala ahazten zaigula. Garrantzitsua da teknologia guztiei erreparatzea, eta askotan elektrifikazioa bakarrik hartzen da aintzat. Horrekin bakarrik hankamotz ibiliko gara. Horregatik, sektore batzuek uzkur ikusten dute deskarbonizazio prozesua.
LOPEZ DE URALDE: Komunitate zientifikoari entzun egin behar zaio: hamarkada hau dugu hondamendizko klima aldaketa bat galarazteko. Zer da hori? Zantzuak ditugu: Kanadako muturreko beroaldiek erakusten digute norabidea. Denbora pila bat galdu dugu. 1992an, Rioko goi bileran, estatu eta gobernuburuek akordio bat egin zuten, baina isurketak handitu baino ez dira egin. Txosten baten arabera, energia berriztagarrien hazkunde global bat dagoen arren, energiaren eskaeraren hazkunde bat dagoenez, berriztagarriek ez dute lortzen erregai fosilak gutxitzea. Mezua garbia da: energiaren kontsumoa gutxitu beharko da.
LOPEZ DE GUEREÑU: 2016tik 2018ra gai izan gara BPGa %10 handitzeko isurketak handitu gabe. Fedea dut teknologian, ez bakarrik isurketak eteteko, baizik eta hazkundea bermatzen jarraitzeko ere bai. Munduan gero eta jende gehiago ari da energia kontsumitzeko eskubidea gauzatzen. Eskubidea dute horretarako, eta ezin diegu esan ez egiteko, guk mendeak daramatzagu-eta isurketak egiten. Energia gakoa da herrialdeak garatzeko... Baina energia berriztagarrien bidez egin behar dugu hori.
LOPEZ DE URALDE: Ñabardura bat: energia berriztagarriak euren lana egiten ari dira, baina, beste zenbait lekutan energia fosilen kontsumoa handituz gero, munduko datuak ez dira aldatuko.
LOPEZ DE GUEREÑU: Eta beste kontu bat: energia berriztagarriak erabiltzean, haiek ekoizteko altzairutegietan-eta, meategi sistema oso intentsiboetan ekoitzitako materialak erabiltzen ditugu askotan, batere demokratikoak ez diren herrialdeetan. Menpekotasun energetikoaz gogoeta egin behar dugu, zeren handia dugu petrolioarekin eta gasarekin, eta, orain, gauza bera gerta daiteke bestelako materialekin ere.
Berriztagarrien azpiegitura handiek kalte egiten diete, sarri, naturguneei. Non dago oreka?
LOPEZ DE URALDE: Arazo handi bat dugu klima aldaketarekin, eta toki eta ekosistema guztietan eragiten ari da. Bestalde, badaude energia iturri gehienbat garbiak, berriztagarriak... Beste kontu bat da energia iturri horiek ondo kokatu behar direla eta inguruan bizi diren herritarrekiko lotura ondo egin behar direla, bioaniztasunari kalte egin gabe. Babesguneetan ez da jarri behar halakorik. Horrek ez du zalantzan jartzen azpiegitura, baizik eta kokapena. Badago eremu oso bat, urbanoa eta industriala, oraindik eguzki plakaz horni daitekeena.
LOPEZ DE GUEREÑU: Energia iturri batzuk deabrutzeko joera dugu, baina alternatibak egokiagoak diren sakon aztertu gabe. Aldaketa batean gaude, eta ohitura batzuk, kontsumo batzuk, aldatu egingo dira, eta lehen ez zeuden instalazio batzuk ikustera ohitu beharko dugu. Hori ongi pentsatzea komeni zaigu haiek gaitzesten hasi baino lehen.
"Deskarbonizazioa ez da elektrifikazioa bakarrik. Badira funtzionatzen jarraitu behar duten industriaren eta garraioaren sektoreak, eta, haiek deskarbonizatzeko, elektrifikazioa ez da nahikoa"
Nuria Lopez de Guereñu
Zein dira zure ustez deabrutzen diren instalazioak?
LOPEZ DE GUEREÑU: Adibidez, instalazio eolikoak... Eta ez bakarrik naturguneetan daudenak. Ados nago naturgune babestuak halakoak direla eta halakoak izan behar dutela. Baina badira beste toki batzuk, eta, askotan, ezetz esatea izaten da gure erreakzioa. Neurtu egin behar dugu hori, zeren bestela ez baitago alternatibarik. Herri txikia gara, eta, ez badugu nahi energia mendekotasunean bizi, bada, zerbait egin beharko dugu.
LOPEZ DE URALDE: Zenbat eta hedadura eta interkonexio handiagoa izan lurralde batean, orduan eta errazagoa da eredu berriztagarri batekin moldatzea. Euskal Herrian leku gutxi badago, eta babesguneak badaude, ez dago zertan tematu bertan instalazioak jartzeko. Igual independentzia energetikoaren paradigma horretaz ahaztu behar dugu eredu berriztagarri batekin, zeren eraginkorragoa da plaka fotovoltaikoak egotea eguzki gehien dagoen tokietan. Babesguneak sakrifikatzea akatsa litzateke.
LOPEZ DE GUEREÑU: Berriztagarrien arazoetako bat da ez dizutela bermatzen hornidura, eta egoera meteorologikoak baldintzatuta egoten direla. Eguzki energia interesgarria da ekoizpen zentro bat jar dezakezulako eskura ez dagoen toki batean. Bestalde, garrantzitsua iruditzen zait ez ahaztea Euskal Herria inguru industriala dela, eta gure eredu ekonomiko eta sozial garatu eta orekatuaren zati handi bat horren araberakoa dela. Industriak bere beharrak dauzka, eta daukaguna aintzat hartuta bideratu behar dugu gure garapen iraunkorra.
Nola elektrifika daiteke industriaren energia hori?
LOPEZ DE GUEREÑU: Deskarbonizazioa ez da elektrifikazioa bakarrik. Badira funtzionatzen jarraitu behar duten industriaren eta garraioaren sektoreak. Haiek deskarbonizatzeko, ez da nahikoa elektrifikazioa... Beste teknologia batzuei ere erreparatu behar diegu, deskarbonizazioan laguntzeari ez ezik gure garapen teknologikoari, BPGari eta ongizatea sortzeko ahalmenari eusteko.
LOPEZ DE URALDE: Deskarbonizazio-elektrifikazio binomio hori uste dut batez ere errepideko garraiorako erabiltzen dela. Energia kontsumo intentsiboa duen industriak bestelako formulazio batzuk eskatzen ditu. Herrialde nordikoetan, badira kontsumo handiko plantak hidrogenoa erabiltzen hasi direnak. Toyotako ordezkariekin egin nuen bilera batean, atentzioa eman zidan haien etorkizuneko apustua hidrogenoa izateak. Teknologia azkar garatzen ari da. Hala ere, esan behar da arrautza guztiak ezin direla jarri teknologiaren saskian. Aldaketa sozialak ere egin behar dira, kontsumoa gutxitu, eta erabilera batzuk aldatu eta ordezkatu; esaterako, hegazkin bidaia batzuk.
LOPEZ DE GUEREÑU: Badira proiektu interesgarriak hemen. Europako diru laguntzak ere bide horretatik doaz, hidrogeno berdearen alorrean, CO2 sarbegiak garatzeko... Epeak estuak direla badakigu, eta jendeak sinestezintzat dauzkala. Agian azaldu behar da ze ahalmen daukaten teknologiek eta zabalik dauden ikerketek horretara iristeko.
LOPEZ DE URALDE: Kontuz ibili behar dugu hidrogeno berdearen kontu honekin. Hidrogeno berdea iturri berriztagarrietatik sortutakoa da. Eta garrantzitsua da gogoratzea, zeren petrolio industria hura erabiltzen saiatzen ari da bere produktuarekin jarraitzeko.
LOPEZ DE GUEREÑU: Bioerregai batzuk ere badaude, eta erabil daitezke. Altzairugintzan ere badira balia daitezkeen erdibideko gas batzuk. Bada elektrifikazioa baino askoz teknologia gehiago.
Hidrogenoak, baina, eraginkortasun txikia du oraindik.
LOPEZ DE GUEREÑU: Ez dago hasieratik eraginkorra izan den energia berriztagarririk. Fotovoltaikoa gaur egun errentagarria da Saharaz hegoaldeko Afrikan ere, hain zuzen aurrerapen teknologiko oso garrantzitsua izan delako. Urte gutxian aldaketa handiak eragiteko gai da teknologia.
LOPEZ DE URALDE: Duela urte batzuk, ikerketek zioten eguzki plaka batek energia gehiago kontsumitzen zuela bere bizitza baliagarrian ekoizteko gai zena baino. Egun, hilabete bakar batzuk soilik behar ditu horretarako. Eta energia ekoizten du 30 urtean ere.
Espainiako Klima Aldaketaren Legeari egin dioten kritiketako bat izan da anbizio gutxi izatea.
LOPEZ DE URALDE: Bidenen iragarpenak txalotzen dituzten batzuek —%55 gutxitzea gas isurketak 2005ekoen aldean— Espainiakoak kritikatzen dituzte —%23 1990ekoen aldean—, antzeko murrizketak badira ere. Horrez gain, badira neurri gehiago: erregai fosilen ustiaketaren, fracking-aren eta uranio meatzeen debekua ezartzen du, isuri gutxiko eremuak martxan jartzen ditu hirietan, kargaleku sarea eratzea planteatzen du, eta %100 berriztagarria izango den eredu batera iristeko helburua aipatzen du... Proiektu handinahia da. Ezin dugu ahaztu zein den herrialdearen errealitatea. 2030erako gai bagara isurketak erdira gutxitzeko, uste dut pozik egon gaitezkeela
LOPEZ DE GUEREÑU: Atentzioa ematen dit esateak produktibitatea hobetu behar dela baina ez zehazteak hori nola egin nahi den. Industria ezberdina bai, baina industria lehiakorra behar dugu. Bide horretan, industriak energia hornidura egokia behar du, eta hori nola bermatuko den ez du esaten legeak. Iraunkortasuna aipatzen dugu, baina iraunkortasun sozial eta ekonomikoa ere oso garrantzitsua da. Enpresek trantsizio hori egiteko neurri egokiak eskura izatea lortu behar dugu.
Arabako gas ustiaketak bertan behera utzi ditu legeak. Jaurlaritzak ez du batere ongi hartu.
LOPEZ DE GUEREÑU: Ez dugu nahi izaten gurean gauza batzuk egitea, baina gero itsasontzi erraldoiak ekartzen ditugu gasez beteta honaino. Eta hori inporta zaigu bakarrik argindarraren faktura garestitzen denean. Ikuspegi orokorra behar da. Eta CO2 isurketak mundu osoan gertatzen dira, ez bakarrik hemen. Uko egiten badiegu zero kilometroko jarduerei, kontziente izan behar dugu horren ondorioez. Gutxienez ona izango zen esploratzea eta jakitea zer dagoen, eta gero erabaki
LOPEZ DE URALDE: Subillan gasa erauzteko plana albiste txarra zen ingurumenarentzat. Gainera, inbertsioa hobeto erabilia egongo da beste teknologia batzuetan. Aldaketa prozesua bizkortu egin behar da, eta ez dauka zentzurik ikatzean edo gasean inbertitzen jarraitzeak. Apustu energetikoak ez dira epe laburrekoak. Gaur apustu bat egiten duzu 25 urte barrurako. Energia berriztagarrien alde apustu egiten bada, %100 berriztagarria izango den eredu batera jo behar da. Gainera, erregai fosil gutxi dugu, mendekotasun handia —%75 ingurukoa—, eta, aldiz, haize eta eguzki ugari
LOPEZ DE GUEREÑU: Imajinatu Saharaz hegoaldeko Afrikan... Baina kontua da gaur-gaurkoz munduko berogailuen eskaeraren %75 petrolioan eta ikatzean oinarrituta dagoela oraindik. Hori aldatzeko, inbertsioak behar dira. Uste dut, oraingoz, asko ari dela jotzen inbertsio pribatura... Utzi egin behar zaio ahalegin hori deabrutzeari.
LOPEZ DE URALDE: Nik esango nuke hemen inbertsio publikoa deabrutzen dela. Energiaren enpresa publiko bat nahi dugula esaten dugunean, komunistak izatea egozten digute. Trantsizio energetikoa bultzatzeko, ezinbestekoa da ekinbide publikoa.
LOPEZ DE GUEREÑU: Elkarlan publiko-pribatuan sinesten dut. Lege esparruak eta administrazioaren bultzada garrantzitsuak izango dira, baina benetako aldaketa dakarten ekinbideak, asko eta asko, arlo pribatukoak dira. Guk Afrikan ikusten dugu hori, non instalazio asko ezartzen ari diren, formakuntza sustatuz, gainera... Askotan begiratzen diogu gure zilborrari, baina pentsatu beharko genuke Saharaz hegoaldeko Afrikan 600 milioi lagun bizi direla energia eskuratu ezinik.
Parisko Akordioak 100.000 milioi dolarreko funts bat sortzea aurreikusi du herrialde pobretuei emateko. Beti dago aitzakiaren bat diru hori ez lortzeko.
LOPEZ DE URALDE: Ez dago borondate politikorik. Uste dut Biden heldu izana esanguratsua izan daitekeela gai honetan ere, zeren egia da finantzaketa hori ez badago zaila izango dela herrialde batzuek trantsizio hau egitea.
LOPEZ DE GUEREÑU: Garrantzitsua iruditzen zait begiratzea ikusten ez ditugun horiek nola garatzen ari diren... Kontuan hartu behar dugu mundu mailako helburua ezin dugula lortu ez badugu hor indar handiagoa egiten. Hori, azken finean, sektore berriztagarri indartsu bat lortzen laguntzea da.
NBEk dio 30 urteren buruan hamar bider gehiago izango direla klima errefuxiatuak.
LOPEZ DE URALDE: Unidas Podemosen badugu diputatu bat Madrilgo Asanblean, Serigne Mbaye, ingurumen errefuxiatua dena, berez... Arrantzalea zen Senegalen, eta alde egin behar izan zuen arrainik ez zegoelako, arrantza industriak desagerrarazita. NBEk dio jadanik lehen migrazio arrazoia dela ingurumena eta klima, baina ez dago onartuta ingurumen errefuxiatuaren estatutua, eta hori normalizatu egin behar da. Jendeak uste du gradu bat berotzea ez dela hainbeste, baina tokian tokiko ondorioak askoz larriagoak izaten dira, eta horrek denak erasaten die pertsonei. Saharaz hegoaldean, adibidez, milaka lagunek alde egin behar dute basamortua zabaltzen ari delako. Pandemia baino larriagoa da hau.
LOPEZ DE GUEREÑU: Egoerak migrazio joan-etorriak eragingo ditu, baina ezinezkoa iruditzen zait denei harrera egitea. Premiazkoa da modu ziur eta iraunkor batean garatzeko behar dituzten baliabideak lortzen laguntzea.
Uste duzue posible dela kapitalismoaren eraldatze berde bat?
LOPEZ DE URALDE: Kapitalismoa eta Lurreko bizitza kontraesanean daude. Muga biofisikoak dituen planeta batean hazkunde mugagabea bilatzen baduzu, noizbait horma batekin egingo duzu topo, baliabideen kolapso batekin. Badira komunitate zientifikoak mahai gainean jarri dituen bederatzi adierazle —nitrato kutsadura itsasoetan, lurzoru galera, oihan tropikalen galera, elikadura baliabideak...—, eta batzuetan marra gorritik gertu edo gaindituta gaude. Pertsonen bizitza hazkunde ekonomikoaren aurretik jarriko duen eredu bat behar dugu.
LOPEZ DE GUEREÑU: Ez dut uste Txina iraunkortasun sozial eta ingurumenekoaren eredutzat har daitekeenik.
LOPEZ DE URALDE: Txina ere kapitalista da.
LOPEZ DE GUEREÑU: Agian ez zaie gustatuko hori, baina, tira, eztabaida ideologikoak dira... Badakigu aldatu behar dugula, baina beste kontu bat da zenbat kostatzen zaigun bakoitzari zerbait aldatzea. Gogoeta martxan da, goi mailako erakundeetan ere, eta onartu da: zoritxarrez, mugara iritsi gara. Kapitalismoaren izaera aldatzen ari da, eta gogoetagai da Nazioarteko Diru Funtsean, Munduko Ekonomia Foroan... Uste dut baietz, eraldatze bat behar dela, ulertu behar dugula bizitzak beste era batekoa izan behar duela.
Garraioa da klima krisiaren eragile nagusietako bat. Hazkunde handia izan du, eta gehiago hazteko aurreikuspena dago.
LOPEZ DE GUEREÑU: Garraioa egoteak esan nahi du kontsumoa eta ekoizpena dagoela. Industria sistemaren zati bat da. Lanpostuei eta jarduerari eutsi nahi diegunez, garraioa egotea komeni zaigu. Kontua da ez izatea horren kutsagarria. Elektrifikazioarena ongi dago, baina garraio astunean beste teknologia batzuetan jarri behar da indarra. Eta badira betikoak ez diren garraio sistemak bidegabeki kritikatu direnak.
LOPEZ DE URALDE: Nire ustez, elektrifikazioa da oinarria. Askotan ez dira gauza berriak asmatu behar. Adibidez, Espainian salgaien trenbide garraioa penagarria da. Salgaien %96 errepidez eramaten dira. AHTaren aldeko apustua huts egite bat izan da. Azkenik, autoarena aipatu behar da. Auto elektrikoa alternatiba bat da, eta legeak sustatu nahi du autogintzaren industriak etorkizuna izateko. Zorionez, industriak mezua entzun du, eta aldatzen hasi da. Azkenik, hirietako egoera dago. Hiriek utzi egin behar diote autoentzako izateari, eta pertsonentzako hiri bihurtu.
LOPEZ DE GUEREÑU: XXI. mendean esaten aritzea ez dela behar beste garatu salgaien trenbidea, Garraio Sailean bizi izan nuenaren ostean, bada, ez dakit zer pentsatu... AHTari buruzko eztabaida bat badago, baina Europak eskatu du trenbideak izatea salgaiak garraiatzeko alternatiba bat. Urteak dira, aitzakia bat dela edo bestea dela, eta ez dugu azpiegitura bukatzen. Euskal Y-a lehentasunezko eta estrategikoa da Europarentzat, hain zuzen ere kamioiak errepidetik ateratzeko. Hainbeste urteren ostean, ikusten dugu kamioiek errepidean jarraitzen dutela.
Uste duzu amaituta ikusiko dugula euskal Y-a?
LOPEZ DE GUEREÑU: Bai, baina horrenbeste urte eztabaida honekin, eta ze eztabaida, hildakoak ere izan dira tartean.... Eta bagenuen azpiegitura bat, aukera ematen ziguna salgaiak eramateko Portotik Europa iparralderaino, ez bailuke arazorik izango zabaleraren kontuarekin.
Adituek zalantzan jartzen dute euskal Y-a salgaientzako azpiegitura bat dela.
LOPEZ DE GUEREÑU: Zer aditutaz ari zara? Zeren diseinu ezaugarriek —pendizek, bihurguneek eta lurperatze mailak— erantzuten diote, hain zuzen ere, salgaiak garraiatu ahal izateari.
LOPEZ DE URALDE: Euskal Y-a bidaiaren garraiorako apustu bat zen bereziki.
LOPEZ DE GUEREÑU: Hori ez da egia. Euskal Y-aren Gipuzkoako adarra Europaren trenbide estrategikoen zati bat da. Europako trenbide zabalera berera egokitzea da gakoa. Beste kontu bat dira dena nahastu duten eztabaida ideologikoak.
LOPEZ DE URALDE: Kontu ekonomikoa da. Hasieran inor gutxik jartzen zuen zalantzan, baina gero txostenak etorri dira: kontu auzitegiarena, Gizarte Segurantzako Ministerioarena, Europako Batasunarena, esanez AHTaren azpiegituren planteamendu estrategikoa eskasa dela...
LOPEZ DE GUEREÑU: Ni ez naiz ari AHTaz, ni euskal Y-az ari naiz, eta beste garraio eredu bat izateko tresna bat izateaz, kamioiak errepidetik kentzeaz, eta salgaiak oztoporik gabe eramateaz penintsulatik Europara.
Europan, 2035erako, ez da errekuntza autorik salduko. Ez al goaz polikiegi horra heltzeko?
LOPEZ DE URALDE: Horretara iristeko oinarria jarri dugu legearen bidez, eta auto elektrikorako aldaketa berehalakoa da. 2040a esaten dugu guk, baina Erresuma Batuak 2030a aipatu du. Aldaketa Europa osoan gertatuko da. Tema gaitezke gauza bera egiten, edo ekoizpen prozesuak aldatu... Noiz gertatuko da jauzi kualitatiboa? Diesel autoen salmenta asko apaldu da. Hurrengo urtean, autoen %20 elektrikoak izango dira Txinan. Joera hori da.
LOPEZ DE GUEREÑU: Pozten naiz esan izanak saihestu behar dela gure enpresak ixtea. Zeren errealistak izan behar dugu, eta ikusi non dagoen gure BPGa eta enpleguak. Beraz, gure gaitasun teknologiko eta produktiboari eutsiz egin behar da eraldaketa.
Nola egin aldaketak gutxien dutenen egoera okertu gabe?
LOPEZ DE URALDE: Ekologismo sozialarentzat, garrantzitsua da ikuspegi soziala ez galtzea, baina etorkizuneko ikuspegia izan behar dugu. Errazena da egoerari aurre ez egitea, eskuinak eta eskuin muturrak egiten duten moduan. Egoerari ez badiogu aurre egiten, berandu helduko gara. Kezkatzen gaitu eraldatze ekologikoaren zama zaurgarrienen gainean erortzeak. Baina hori ez dadila aitzakia izan aldaketa eragozteko. Fiskalitate berdeak progresiboa izan behar du: ordain dezatela gehien dutenek eta gehien kutsatzen dutenek.
LOPEZ DE GUEREÑU: Faktura nork ordainduko duen ez dakit. Argindar fakturari dagokionez, gasa ez da osagai bakarra. Zergak daude, eta eredu energetiko zahar batetik datozen bestelako kontu batzuk ere bai. Horiei heldu egin behar zaie, eta ez bakarrik herritarrentzat garrantzitsua delako, baizik eta baita jarduera ekonomikorako ere, hornidura energetikoa garrantzitsua baita denentzat.
"Apustu energetikoak ez dira epe laburrekoak. Gaur egiten dugun apustua 25 urterako da. Energia berriztagarrien alde egiten bada, %100 berriztagarria izango den eredu batera jo behar da"
Juan Lopez de Uralde
Enpresa elektriko handiek diote CO2 eskubideengatik garestitu dela argindarraren faktura.
LOPEZ DE URALDE: CO2-a hor da, baina, orain, handizkako merkatuan prezioa ezartzeko dagoen eragatik ari da prezioa igotzen. Sartzen den azken erregaiak ezartzen du kontsumo prezioa, hau da, gasak. Hori dela-eta, kilowatt hidrauliko eta nuklearra gasaren pare ordaintzen da. Gasaren prezioa garesti dagoenez, faktura garesti dago. Neurriak har daitezke, BEZa jaistea adibidez, baina epe laburrean askoz gehiago ezin da egin. Epe luzera, iraunkortasun funtsak tarifan dauden kostu batzuk kenduko ditu, eta enpresa elektrikoek eta petrolio enpresek ordaindu beharko dituzte... Horrek %16 merkatuko du faktura.
LOPEZ DE GUEREÑU: Mendekotasun energetikoak halakoak ere badakartza. Eduki genezakeen gasa gurean, baina erabaki dugu nahiago dugula urrutitik ekarri, eta, hornidura arazoak daudenean, prezioak igotzen dira. Bestalde, faktura elektrikoaren arazo hauek aspaldikoak dira, eta igual konpontzen hasi behar da.
LOPEZ DE URALDE: Bai, urteak daramatzagu Espainiako argindar merkatua oligopolio batek kontrolatzen duelako, eta horrek jartzen dituelako arauak. Horregatik diogu energia enpresa publiko bat beharrezkoa dela, oligopolio horri aurre egiteko. Hor daude ate birakariak ere. Interes batuketa bat egon da boterean izan diren alderdi handien eta sektoreko enpresen artean, eta horregatik daude gauzak dauden moduan. Hori aldatzea ez da erraza.
LOPEZ DE GUEREÑU: Eta zer esan duela urte asko egin den energia berriztagarrien kudeaketa kaotikoaz. Diru laguntzen bidez puztu zen, eta gero egin utzi ziren, eta enpresa askok alde egin zuten hemen ezinezkoa zelako berriztagarriei eustea. Ez dakit errua norena den, baina gauzak ez dira ongi egin.
Karbonoan intentsiboak diren sektoreetan jarduera eta enplegu galera gertatu beharko litzateke. Protestek eta eskuin muturraren harrotzeak kezka sortzen dizuete?
LOPEZ DE URALDE: Guk trantsizio bidezkoaren alde egiten dugu, hau da, ez dezatela ordaindu ez lurraldeek, ez langileek. Horrek esan nahi du diru laguntzak jarri behar direla, adibidez, ikatzean oinarritu diren lekuetan alternatibak bilatzeko. Esparru globalari ere erreparatu behar zaio, eta trantsizio ekologikoaren enplegu sorrera askoz handiagoa da suntsiketa baino.
LOPEZ DE GUEREÑU: Denok barneratu beharko dugu enpresak eta teknologiak ezberdinak izango direla eta lan profilak ere bai. Ahalmen eta ezagutza berriak beharko dira, eta giza faktore hori ez dakit aintzat hartzen ari ote garen. Pertsona batzuen formakuntza ez da nahikoa izango, eta etengabeko ikasketa oso garrantzitsua da. Horrek ere inbertsioa eta ahalegin bat eskatzen du.
Energia nuklearrak zer eginkizun du trantsizio energetikoan?
LOPEZ DE URALDE: Pixkanaka hiltzen joatea. Eginkizun bat du epe laburrean, baina berebizikoa da horiek ere ordezkatzen joatea, zeren energia nuklearrak, segurtasunaren eta hondakinen arazoa konpondu gabe izateaz gain, kostu handiak dauzka.
LOPEZ DE GUEREÑU: Berriztagarriei tokia uzten joan behar dute energia batzuek, baina oraingoz beharrezkoak dira.
Eta gasak?
LOPEZ DE URALDE: Erregai fosilak, oro har, bukatzen joan behar dira.
LOPEZ DE GUEREÑU: Elektrifikazioaren osagarri moduan denbora luzean beharko dugu gasa, nire ustez. Helburuetara iritsi nahi badugu, iraunkortasuna bermatzeko, iraunkortasun ekonomikoa ere garrantzitsua izango da.
