Dislexiaren diagnostikoa lortzeko luze borrokatu ondoren, eta Dislegik ume dislexiadunen gurasoekin antolatutako bilera batean beste familiekin esperientziak partekatu ostean, errealitate hori ezagutzera eman behar zuela pentsatu zuen Nekane Lazkanok, Ner Group-eko Tolosa Arretxe lantegiko langileak. “Ikusi nuen ezezagutza handia dela dislexiaz ari garenean, jendeak ez dakiela zer den, zer zailtasun dakartzan, edota zein zaila den arazoarentzako erantzun egoki bat topatzea”, pentsatu zuen.
Eskura zuen norabide horretan pauso bat emateko tresna. Ner Group osatzen duten enpresetako langileek lan orduen %2 helburu sozialetarako proiektuetarako erabili behar dute, eta ikastetxeek dislexiaren lanketan sakontzeko proiektu bat gauzatzea proposatu zuen. Onartu egin zioten proposamena, eta Dislegi Dislexiaren Gipuzkoako Elkartearekin harremanetan jarri ostean, anbizio handiko proiektu bat jarri zuten martxan: Dislexia ON.
Britainia Handiko Dislexya Friendly Schools eredua du abiapuntu. Ikastetxe horietan protokoloak, detekzio azkarrerako tresnak, egokitutako eskola materialak… dituzte, eta horrek guztiak kalitate marka bat eskuratzea ahalbidetzen die. “Hemen antzeko zerbait egin zitekeela pentsatu genuen”, dio Miren Urkijo Dislegiko lehendakari eta dislexia duen batxilergoko ume baten amak. “Gure hezkuntza sistema, askotan, ez da nahikoa izaten ume hauen beharrei behar bezala erantzuteko”. Dislexia ON egitasmoan partaide izango diren ikastetxeek “dislexiaren ISO moduko bat” lortuko dute.
Dislegik urteak daramatza ikastetxeekin elkarlanean. Izan ere, haren lanaren zati handi bat dislexia duten umeen gurasoentzat da, baina ikastetxeekin, irakasle eskolekin eta irakasleekin ere aritzen da, bai formakuntzak eskainiz, bai behar duten laguntza eta aholkularitza emanez. Dislexia duten umeen gurasoek sortutako elkartea da Dislegi, eta familiei laguntzea du helburu. “Baina, argi dago ikastetxeei laguntzea, irakasleei formakuntza eskaintzea, eta baliabideak, estrategiak eta erremintak ematea dela dislexia duten umeei laguntzeko modurik onena”.
Egitasmoa martxan jartzea erabaki zutenean, proiektu pilotua Tolosaldeko ikastetxeetan abiatzea pentsatu zuten. Lazkanoren lankideak inplikatu dira batez ere egitasmo honetan, eta enpresa Tolosan egonda, bazuen zentzua eskualdean egiteak.
43 ikastetxetara joan ziren proiektua aurkeztera, eta hamabik eman dute baiezkoa. 6.000 ikasleri eta 400 irakasleri eragingo die. “Harrera oso ona izan da; zoratzen gaude”, dio Lazkanok. “Ikastetxeek proiektu asko dituzte, eta nahiz eta oso interesgarri eta beharrezkoa iruditu zitzaien, batzuk aurten ezin izan dira sartu, lan kargarengatik”. Hori saihesteko, prozedura malgua proposatu diete partaide izango diren ikastetxeei; bakoitzaren erritmora egokituko da proiektua.
Pozik daude, halaber, ikastetxe horietan hezkuntza ziklo osoa betetzen dutelako: HH, LH, DBH, Batxilergoa eta Lanbide Heziketako zentroak daude zerrendan. Eusko Jaurlaritzaren 2019-2022ko aldirako Eskola Inklusiboa Garatzeko Esparru Planari egokituta dago egitasmoa,baita hark proposatzen duen DUA Ikaspenerako Diseinu Unibertsalari ere.
Herritarren %10ek dute
Mundu mailako datuen arabera, herritarren %10ek dislexia dute. “Hizkuntza guztietan agertzen da, baina prebalentzia aldatu egiten da hizkuntzaren eta alfabetoaren arabera. Ingeles hiztunen artean, %15era igotzen da, ahozkoa eta idatzizkoa elkarrengandik urrunago daudelako”, azaldu du Urkijok. “Horregatik, gure umeei, dislexikoak direnean, askoz gehiago kostatzen zaie ingelesa idatziz lantzea, nahiz eta agian ahozkotasun ona eta ulermen ona duten”, gaineratu du Arantza Elgezabal Dislegiko orientatzaile eta logopedak. “Hizkuntza latinoen kasuan, berriz, %4 eta %6 artekoa da batezbestekoa”.
Erreportajea osorik irakurri nahi baduzu, jo Gipuzkoako Hitza-ra.
