Hau ez da pandemia bakar bat

2020ko martxoaren 11n, Osasunaren Mundu Erakundeko (OME) zuzendari nagusiak, Tedros Adhanom Ghebreyesusek, 2019ko koronabirusaren gaixotasun berria (COVID-19) pandemia bezala definitu zuen. Orduz geroztik, herrialde guztiak etengabe ari dira birusari eta gaixotasunari egokitzen, eta hainbat estrategiaren bidez aurre egiten, nahiz eta guztiak eraginkorrak ez izan. Baina pandemia arazo sanitarioa baino zerbait gehiago azaleratzen ari da. Nabarmendu du gizarte bezala baditugula beste pandemia kezkagarri batzuk. Gure gizartearen josturak agerian uzten dituzten egiturazko arazoak.

Richard Horton The Lancet aldizkari zientifiko ospetsuko editore buruak iradokitzen zuen COVID-19a ez dela pandemia bat bakarrik. Hori baino gehiago da. Sindemia bat da, hau da, bi epidemiaren edo gaixotasun-agerraldiren edo gehiagoren batura. Ikuspegi zabalagoa izan behar du, birusari berari ez ezik, beste gaixotasun kronikoen agerpenarekin erlazionatzen diren arazoak: desberdintasun sozialak, prekaritatea eta etxebizitzaren kostua, lan-baldintzen ziurgabetasuna eta bermerik eza, pobrezia, hezkuntza-sistemako desberdintasunak, ingurumen- eta klima-aldaketako arazoak, zientzian eta osasunean inbertsio sendorik eta iraunkorrik ez izatea, eta etengabeko banaketa politikoa eta koordinazio-falta.

Baliabideak eta ahaleginak bideratu behar dira «beste pandemiak» konpontzeko ere. Birusak gizartean sartzen jakin du desberdintasunen poroen bidez, eta eragin larria izan du komorbilitateak dituzten pazienteengan, auzo ekonomiko eta sozialki behartsuenetan, langileak gaizki bizi diren espazio pilatuetan, inbertsiorik ezak kolapsatutako lehen mailako arretan, lan-baldintza prekarioetan eta aldi baterako lan-baldintzetan edo inguruko herrialdeekin alderatuta osasun- eta zientzia-gastuetara bideratutako gastu txikiagoan (Espainiak, 2018an, Europako Batasunarekin konparatuz, batezbestekoa baino %15 gutxiago bideratu zuen gastu sanitarioetara).

Baina birusari onura ekarri dio batasunik eta lankidetzarik ezak ere, egoismoak, etengabeko polarizazioak eta konfrontazio politikoak, negazionismoak eta gizarte gisa eragiten diguten beste gaitz batzuek. Iritsiko da eguna, laster espero dut, herritarrak immunizatzeko koronabirusaren aurkako txerto bat edo gehiago izango dituguna, baina egongo al da txerto edota tratamendu eraginkorrik «beste pandemientzat»?