Nobel saria

Sistema konplexuen teorialariei eman diete Fisikako Nobel saria

Syukuro Manaberi, Klaus Hasselmanni eta Giorgio Parisiri eman diete garaikurra. Lurreko klimaren modelizazioari egindako ekarpena eta sistema konplexuei buruzko ikerkuntza saritu nahi izan dituzte, tartean, klima larrialdiaren inguruan egina.

Nobel Sarietako epaimahaia, gaur, Stockholmen, sarituen berri ematen. PONTUS LUNDAHL / EFE
2021eko urriaren 5a
12:15
Entzun

Lurreko klimaren modelizazioari egindako ekarpenengatik eman diete garaikurra Syukuro Manaberi eta Klaus Hasselmanni, aldakortasuna kuantifikatzeko eta berotze globala aurresateko aukera eman dutelako. Giorgio Parisiri, berriz, sistema konplexuen funtzionamenduari buruz egindako aurkikuntzengatik.

Hirurak dira sistema konplexuei buruzko teorialariak: Manaberi japoniarra da, Hasselmanni alemaniarra eta Parisiri italiarra. Fenomeno kaotikoen eta handien inguruan egindako ikerkuntzengatik eta azterketengatik saritu dituzte. Bereziki, klimaren eta gizakien arteko elkarrekintza ulertzeko oinarriak ezarri izan dituzte Syukuro Manaberi eta Klaus Hasselmanni teorikoek. Giorgio Parisi, bestalde, material desordenatuen eta ausazko prozesuen teoriari egindako ekarpenengatik aintzatetsi dute.

Joan den urtean zulo beltzei buruzko hainbat aurkikuntza egin dituzten hiru ikerlariri eman zieten; Roger Penroseri, Reinhard Genzeli eta Andrea Ghezi. Penros ikerlariak jaso zuen sariaren erdia, zulo beltzen eraketa erlatibitatearen teoria orokorraren «iragarpen sendoa» dela aurkitzeagatik. Beste bi ikerlariek sariaren beste erdia konpartitu zuten, «gure galaxiaren erdian» objektu trinko «ezin masiboago bat», zulo beltz bat, aurkitzeagatik.

Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Interesgarria izango zaizu
Nabarmenduak
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.