Ikasleen artean lagunarteko euskara sustatzeko ikerketa ekintza bat aurkeztu dute Ikastolen Elkarteak, Huhezi Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta Hezkuntza Fakultateak eta Euskaltzaindiak: Arikala egitasmoa. Gazteen hizkuntz ohiturak aztertzea eta hizkera informalak euskaraz garatzeko tresnak sortzea du helburu.
Euskaltzaindiko Iker sailburu Miriam Urkiak azaldu duenez, gazteen ahozko komunikazioaren %80 inguru hartzen du hizkera informalak, baina orain arte gutxi ikertu da haren inguruan. Hala, Arikala proiektuarekin hura aztertu, eta ikasleei hizkera informalak euskaraz garatzeko tresnak eta estrategiak eman nahi dizkiete.
Ikastetxeetako eremu formalean zein aisialdian «esku hartze sistematizatu eta iraunkorrak» gauzatzeko material didaktikoak diseinatuko dituzte. Huheziko dekano Nagore Ipiñak adierazi du horretarako euskarak egunerokoan hartzen duen espazioa eta moduak aztertuko dituztela. Era berean, material horiek inplementatuko dituzte, ikasleen hizkuntza ohituretan zer eragin izan dezaketen aztertzeko. Emaitza horietatik abiatuta, etorkizunean material horiek beste testuinguru batzuetan ere garatzeko moldaketak egingo dituzte, esku hartzeen eragin esparruak handituta.
Izan ere, Ipiñak azaldu du ikerketaren xedeetako bat dela etorkizuneko espazio eta testuinguru berrietan martxan jartzeko diseinuak egitea: «Datuak jaso, aztertu, eraiki, eta esku-hartze proposamen horietatik aukera berriak irekiko dira».
Iritzi berekoa da Ikastolen Elkarteko zuzendari orokor Jose Luis Sukia. Haren esanetan, egitasmoak gizartearentzat «oso garrantzitsuak» izan daitezkeen ekarpenak egin ditzake. Azaldu du aurrez ere tratatu dituztela euskara formalaren eta ez-formalaren arteko ezberdintasunak, baina gehitu du lan honek oinarri zientifikoa emango diela aurrez «intuizioz» sumatutakoei.
Ikasturte honetako lehen hiruhilekoa baliatu zuten egitasmoa planifikatzeko, eta urtarriletik martxan da eguneroko dinamika, Sukiak esan duenez. Gerora, hurrengo bi ikasturteetan ere garatuko dute. Arabako, Bizkaiko, Gipuzkoako, Nafarroako eta Ipar Euskal Herriko bina ikastolatan jarri dute abian, eta egun Lehen Hezkuntzako 4. mailan dauden ikasleek parte hartuko dute.
Adinaren aukeraketa justifikatzeko, Ipiñak azaldu du harreman sozialetan aldaketak ematen diren epea dela Lehen Hezkuntzako azken zikloa: «Hizkuntza ohiturak zainduz eta indartuz joateko etapa interesgarria da, etorkizunean eragina izango baitute orain eraikiko dituzten harreman horiek».
Hala, Huheziko dekanoak adierazi du urtez urte gertatzen diren aldaketak jaso eta plazaratzea dela asmoa, emaitzak komunitateari helarazteko. Halere, gogoratu du luzera begira pentsatuta dagoela ikerketa egitasmo hori.
Proiektua Mintzola egitasmoaren parte izango da. Euskaltzaindiak zuzendutako hizkeraren lantegia da hori: euskarazko ahozko jarduna ikertzen du, eta, bereziki, eguneroko hizkera.
