Ate birakarien auzia eta, oro har, Etika Publikorako Batzordearen jarduera eztabaidagai izan dira Eusko Legebiltzarreko kontrol saioan, eta oposizioko taldeek zenbait galdera egin dituzte horren inguruan. EH Bilduko legebiltzarkide Josu Estarronak batzordean izandako filtrazioen auzia eraman du saiora, eta horretaz galdetu dio Gobernantza Publiko eta Autogobernu sailburu Olatz Garamendiri. Sailburuak erantzun dio batzordeko kideek betebeharra dutela han jorratzen duten informazioa sekretupean gordetzeko eta, beraz, legeak galarazten diola jendaurrean horretaz hitz egitea. Edonola ere, Estarronari leporatu dio «gauzak nahastea» eta «funtzionario publikoen jarduera susmopean» jartzea.
Hain zuzen ere, informazioa sekretupean gordetzeko betebehar hori urratu izana leporatu zion EH Bilduk batzordeari joan den astean. Koalizioak esan zuenez, duela zenbait hilabete Unai Fernandez de Betoño legebiltzarkideak Garraio Plangintzako zuzendari Ivan Pedreiraren kasua eraman zuen Etika Batzordera, haren jokabidean «interes gatazka nabarmena» egon zela iritzita. Batzordeak kasua ebatzi ostean, legebiltzarkideak Pedreiraren abokatuaren mezu elektroniko bat jaso zuen, nahiz eta, teorian, batzordeko kideek baino ezin zuten jakin bera izan zela salatzailea. Mezu horretan, abokatuak auzitara eramatearekin egin zion mehatxu.
Bere hitzaldian, Estarronak esan du gertatutakoa «larria eta onartezina» dela, eta Garamendiri leporatu dio «ezer egin ez izana» mehatxuen aurrean, «lehen minututik horren jakitun egon arren»; izan ere, abokatuak Garamendiri ere igorri zion mezua kopian. Zenbait galdera egin dizkio: «Espero dut filtrazioa zeuk egin ez izana, baina batzordea osatzen duten gainerako lauretatik nor izan da? Lehenago ere filtraziorik egon da? Pentsatu duzu honen aurrean zerbait egitea? Eta gertatutakoaren ostean, nor ausartuko da ordezkari publiko baten jokabidea salatzera?».
Garamendik erantzun dio beti saiatu dela «zorroztasun juridikoz eta gardentasunez» jokatzen, eta Estarronak aipatutako gaiak jorratu dituztela batzordean, baina legeak galarazten diola horretaz adierazpenik egitea.
Ate birakariak
Oposizioko beste taldeek ere galdetu dute batzordearen jardueraz, bereziki ate birakarien auziari lotuta. Elkarrekin Podemos-IUko legebiltzarkide Miren Gorrotxategik gogorarazi du kode etikoa arautzen duen legea 2014an onartu zela, eta Etika Publikorako Batzordeari dagokiola hori betetzen dela bermatzea, baina orain arteko bere jardunean oso gutxitan egin dituela ordezkari publikoen jarduera txarretsi duten ebazpenak. «Hala ere, susmo arrazoituak daude ate birakariak zabalik ote dauden», erantsi du.
Gorrotxategiri Iñigo Urkullu lehendakariak erantzun dio. Haren ustez, Etika Publikorako Batzordeak bere eginkizuna betetzen du, «eta hala egingo du aurrerantzean ere». Esan duenez, kargudun publikoen interesen kontra hain ebazpen gutxi egin izanaren arrazoia da «ordezkari gehien-gehienak zintzotasun eta gobernantza onaren irizpideen arabera» aritzen direla.
Gorrotxategik ihardetsi du ezen, batzordearen jarduera gorabehera, «zalantzaren itzala» hor dagoela oraindik, eta Jaurlaritzaren goi mailako bost ordezkari ohien kasuak aipatu ditu: guztietan, esparru publikoan aritzen ziren jarduerarekin zerikusia duten enpresetan hasi dira lanean kargu publikoa utzi eta denbora laburrera: «Badirudi gobernuak ez duela desberdintzen ordezkari politikoek lanera itzultzeko duten zilegizko eskubidea eta karguaz edo alderdiaren txartelaz baliatzea».
Gorrotxategik zalantzan jarri du Etika Publikorako Batzordearen osaketa, kide zenbait «alderdi politiko bati lotuta» daudelakoan, eta lehendakariari eskatu dio «ardura hartzeko eta egoera aldatzeko». Horren aurrean, Urkulluk erantzun du EAEk arlo honetan duen legezko esparrua «aitzindaria, zorrotza eta gardena» dela, eta «munduko demokraziarik aurreratuenen artean» dagoela: «Susmoa dut ate birakarien auzi honetan batzuk nahita ari direla nahasmena eragiten».
"Harreman zuzena"
PP-Ciudadanos taldeko Jose Manuel Gilek ere ate birakarien auziaz galdetu du, eta «eskandalutzat» jo du enpresa pribatuetan lanean hasi diren bost kargudun ohien auzia: «Gizartean kezka dago gai honen inguruan, eta badirudi zuk ez beste guztiok ikusten dugula arazoa». Urkulluk erantzun dio ordezkari publikoek badutela lanean aritzeko eskubidea kargua utzi ondoren, eta horri legeak eragozpen bakarra jartzen diola: ardura utzi eta hurrengo bi urteetan ezin izatea aritu ordezkari publiko izandako garaian «harreman zuzena» edukitako enpresetan. «Legeak ondo zehazten du zer den eta zer ez den harreman zuzena», erantsi du.
