«Zirkulu bat itxi da»: 85 urteren ostean, ekarri dituzte Galdakaora (Bizkaia) Pedro Asua milizianoaren gorpuzkiak. Espainiako gerran fusilatu zuten galdakoztarra, 1938ko otsailaren 7an. 21 urte zituen. Urte luzez ezer gutxi zekien familiak Asuari buruz, baina haren iloba txiki Josu Larreak senidea non zen ikertzeari ekin zion, Jakan exekutatu zutela jakitean.
Beste asko bezala, hobi komun baten lurperatu zuten Asua, izenik gabe. Galdakaoko Udala 2019. urtean hasi zen Larreari eta haren familiari laguntzen. Azkenean, iazko urrian topatu zituzten milizianoaren gorpuzkoak. Hobitik ateratzeko lanak Aranzadi zientzia elkarteak egin zituen, Lourdes Errastiren zuzendaritzapean. Bertan izan ziren Asuaren senideak, Ander Aperribai historialaria, Gogora institutuaren ordezkaritza, Galdakaoko alkate Iñigo Hernando eta Jakako Juan Manuel Ramon.
Os quisieron borrar de la faz de la tierra, pero no lo consiguieron. Gaur Pedro Asua bere etxera itzuli da, bere jendeaz inguratuta. Ongi etorri zure herrira Pedro! @GaldakaoGogora Circulo Republicano de Jaca @GDKOUdala@aranzadipic.twitter.com/J5F0NtRPOq
— Javier Buces (@JavierBuces) March 19, 2023
Gorpuzkiak entregatzeko ekitaldia egin dute gaur eguerdian, Elexalde auzoan den hilerri inguruan. Asuaren familiarenak ziren orain Elexaldeko hilerria dagoen lurrak. Bertan izan dira Aranzadiko, Jakako Circulo Republicanoko eta Galdakaoko Gogora-ko kideak, Eusko Jaurlaritzako ordezkaritza eta Iñigo Hernando alkatea.
Kolunbario bat
Ekitaldiko iragarpen nagusia Hernandok eta Jaurlaritzako Antonio Rodriguezek egin dute: Galdakaon «duintasunaren kolunbario bat» egingo dute, ekitaldia egin den hilerriaren inguruan. Azaldu dutenez, beharra sortu da Urduñako eta Begoñako hilerriak hustu direlako, eta gaur egun Elgoibarren eta Urduñan daudenak ia beteak daudelako.
Rodriguez sailburuordearen arabera, Elgoibarrek, Urduñak eta Galdakaok «triangelu sinboliko bat» osatuko dute, «duintasunaren triangelua, herri honen memoria bizia islatuko duena». Gainontzean, Asua «etxera ekartzeko» lan egin duten guztiei eskerrak eman dizkie.
Lehen desobiratzea
Izquierda Republicanari atxikitako Zabalbide batailoian aritu zen Asua. Tropa frankistek 1937ko ekainean Bilbo hartu zutenean atxilotu zuten, eta Langileen Batailoietan lan behartuak eginarazi zizkioten, lehenik Asturiasen, eta gero Jakan. Salaketa batzuen ondorioz, Gerra Kontseilu batek epaitu eta heriotza zigorra ezarri zion, 1938ko otsailaren 7an.
Asuarena Jakako lehen desobiratzea izan da, eta bidea ireki diezaieke hilerriko hobi komunetan lurperatuta dauden gainontzeko fusilatuen senideei. Laurehun pertsonatik gora daude Jakan hobi komunetan lurperatuta.
