Albistea entzun

Literatura

Leopoldo Maria Panero, poesia iturri agorrezina

Las Palmasko erietxe batean hil da Espainiako Novisimos taldeko poeta.

/ Elvira Urkijo/EFE

Juan Luis Zabala -

2014ko martxoak 6 09:06

Espainiako poesiagintzako enfant terrible edo poète maudit ikonoklastenetako bat izan da Leopoldo Maria Panero, Leopoldo Panero eta Juan Luis Panero poeten seme eta anaia hurrenez hurren. Gaur hil da, Las Palmasko Juan Carlos I erietxean (Kanaria Handia, Espainia).

1948ko ekainaren 16an jaio zen Leopoldo Maria Panero, Madrilen. Bere aita, Leopoldo Panero, frankismoaren poeta ofizialtzat joa zen, baina Leopoldo Mariak ezkerreko mugumenduekin izan zituen harremanak gaztetan. Kartzelan pasatu zuen denboraldi bat eta, handik irten ondoren, alkoholarekin eta heroinarekin arazoak izan zituen hurrengo urteetan. 1970ean sartu zuten lehen aldiz erietxe psikiatriko batean.

Panerotarren familiako giro nahasia ez zen inoiz sekretu bat izan, eta agerpen publiko nabarmena izan zuen Jaime Chavarriren El desencanto film dokumentalean (1976). Espainierazko zinemagintzaren historian leku garrantzitsua dagokio film horri aditu askoren iritziz.

Poesia idazteko sen eta erraztasun handia izan zuen gaztetatik. Poesia iturri agorrezina izan zen beti. Jose Maria Castellet kritikariak Novisimos izeneko taldean sartu zuen 1971n argitaratutako antologia batean.

Ez zion inoiz utzi poesia idazteari. 80ko hamarkadan hazkunde handia izan zuen poeta gisa zuen aitortzak eta estimuak. Buruko osasun arazoak ezin izan zituen gainditu hala ere, eta Arrasateko Gesalibar auzoko erietxe psikiatrikoan sartu zuten. Hamar urte eman zituen han, harik eta Las Palmasko erietxe batera aldatu zen arte, berak “Rafael Inglott doktorearen zoroetxea” deitzen zuenera.

Lau poema euskaratuta

Obra poetiko oparoa utzi du Panerok. Arrasaten bizi izan zen garaian Euskal Herriko hainbat herri eta hiritan izan zen hitzaldiak eta errezitaldiak ematen, eta izan zuen harremanik euskal kulturaren munduko hainbat sortzaile eta eragilerekin.

Hala ere ez da haren lanik euskaratu gaur arte. Gaur Josu Goikoetxeak euskaratutako lau poema daude euskaraz irakurgai Armiarma literatur atariko Euskarari ekarriak atalean. Horrez gain, Leopoldo Maria Paneroren bi poema argitaratu dira euskal literaturako aldizkarietan, baina biak gaztelaniaz, euskaratu gabe: La tea humana (Pamiela aldizkariaren, 12. zenbakian, 1986ko udan) eta El hombre que sólo comía zanahorias (Garziarena aldizkariaren 8. zenbakian, 1993ko urrian).

Ruper Ordorikak Leopoldo Maria Paneroren Peter Punk poema musikatu eta zuzenean eman zuen hainbat emanalditan. 

Asko balio du irakurri duzun albiste/artikulu honek. Talde baten lanaren emaitza da.

Albiste hau zuri helarazteko eta talde honek bere lana baldintza egokietan egin dezan, BERRIAk ezinbestekoa du zure sostengua.

Zure babes ekonomikoarekin, aldi hau kontatzeko funtzioa betetzen jarraitu nahi dugu: kazetaritza konprometitu, kalitatezko eta independentea egiten.

Albiste gehiago

Dantzaldia jaialdiaren aurkezpena, gaur goizean, Bilboko Rekalde aretoan. ©OSKAR MATXIN EDESA / FOKU

Zortzi dantza ikuskizun eskainiko ditu Dantzaldia jaialdiak

Olatz Enzunza Mallona

Gaur hasiko du 24. aldia, eta, abendura bitarte, Euskal Herriko eta nazioarteko konpainiak ikusteko aukera egongo da.

<b>Joachim Lafosse zuzendaria —ezkerretik bigarrena— eta <em>Un silence</em> filmeko aktoreak, atzo.</b> ©JAGOBA MANTEROLA / FOKU

Lotsak eraginiko isiltasuna

Mikel Lizarralde Ainhoa Sarasola

Pedofiliaren gaiari heldu dio Joachim Lafossek 'Un silence' filmean. 'La práctica' eta 'MMXX' lanak ere aurkeztu dituzte Urrezko Maskorra irabazteko lehiaketan
'The Killer' filmeko irudi bat. ©Donostiko Zinemaldia

David Fincherren 'The Killer' izanen da emanaldi sorpresako filma

Berria

Larunbatean emanen dute, Viktoria Eugenia antzokian. Filmeko argazki zuzendari Erik Messerschmidtek aurkeztuko du.

 ©MAIALEN ANDRES / FOKU

«Umiltasun osoz diot, baina uste dut aktore jaio nintzela»

Jone Bastida Alzuru

Sagarzazu 1976an aritu zen aurrenekoz zineman, Juanmi Gutierrezek 'Balantzatxoa' antzezlana egokitu zuenean, eta, ordutik, 40 urteko ibilbide oparoa egin du aktore donostiarrak. Haren lana aitortu eta omenduko dute Zinemira sariarekin.

Astekaria

Asteko gai hautatuekin osatutako albiste buletina. Astelehenero, ezinbesteko erreportajeak, elkarrizketak, iritziak eta kronikak zure posta elektronikoan.

Iruzkinak kargatzen...

Izan BERRIAlaguna

Zure babes ekonomikoari esker, gure funtzioa betetzen jarraituko dugu egunero:
jendearen galdera eta kezkekin bat egingo duen kazetaritza bat egiten.