Diada

Jendetza bilduko da etzi Kataluniako egun nazionalean Bartzelonan. Eta katalan suharrenetatik urardotuena bildu ohi duen ekitaldian independentismoak hartuko du protagonismo osoa. Arrakasta handia ari da izaten Biltzar Nazionalaren deialdia, eta gogoan izan behar da Biltzar horrek bide-orria osorik markatuta daukala, bi urte barruko Diadarekin batera independentziarako erreferenduma egiteko. Gauzak nola doazen, horrenbeste eutsiko dioten ere izan da galdera. Ferran Requejo katedradunak ere orria argi ikusten du —bidenabar, ostiralean Bilbon izatekoa da—: Espainiak ezetz esango dio Kataluniako Parlamentuak onartutako itun fiskalari, eta Artur Masek hauteskundeak aurreratu beharko ditu. Itun fiskalik gabe, katalanek inoiz baino argiago ikusten dute ez daukatela Espainiaren baitan bizitzerik, Espainiak ez diela bizitzeko aukerarik ematen, katalanek horretarako prest egon arren. Eta hauteskundeen ondoren, independentziaren aldeko guztiek osatu beharko lukete gobernua, hori ondo bideratzeko. Auzi korapilatsua, eta gutxitan aintzat hartzen dena, nazioarteko aliantzak bilatzea da.

Eskoziak edo Quebecek ez dute halakorik behar, bertako mugimendu independentistei bost axola zer esaten duten Kanada eta Erresuma Batua ez beste herrialdeek. Badakite Londres eta Ottawarekin negoziatu behar dituztela negoziatu beharrekoak. Azken hilabeteotan mendebaldeko demokrazia liberaletako fenomeno sezesionistak zertxobait ikertuta, agerikoa da Espainia dela besteekiko desberdin. Eta «dena ala ezer ez» politikarekin historikoki dena galdu duena. Kataluniak behin eta berriz egindako proposamenei iseka egin diete. Asteon aipatu du Josu Erkoreka parlamentari jeltzaleak, nazionalista katalan baten berbak gogora ekarriz: «Galdetu ziotenean zeren inbidia zuen Quebecekiko —Kataluniak baino botere eta eskumen gutxiago dituen probintzia izanik— Kanada erantzun zion: 'Quebecetik falta dudana —esan zion— Kanada da; erreferenduma antolatzeko prest den Estatu demokratikoa, bere lurraldeetako bateko herritarren gehiengoak hala eskatuz gero'. Orain euskal nazionalista batek Eskoziatik mira egiten duena Erresuma Batua da».

Garrantzitsua da oharra, Quebecen independentismoak gora egin ei duen honetan. Han zein Eskozian, prozedurak du garrantzia, independentzia ala status quo-a hautatzen duten gutxienekoa da. Baina aski hedatutako ideia da Estatu demokratiko batek berre herritarren legitimitatea behar duela. Argudiatu daiteke autonomia daukana autodeterminatzen dela bertako gobernua hautatzen duenero. Baina herritarrek behin eta berriz adierazi badute Estatuarekiko beste harreman bat nahi dutela, Kataluniak bezala, Estatu horren betebeharra da eskaera horri erantzutea. Financial Times-eko David Gardner-ek argi azaldu du: independentistek ikusi dute Raxoiren gobernu intrantsigentea aliatu ordainezina dutela euren kausarako. Kataluniara begira egongo diren euskaldunez dihardu.

Etziko mugarria izango da Katalunian. Baina bidea aspaldi hasi zela gogoan hartu behar da. Espainiak hauspotu egin du baretzen saiatu ordez. Eta egiaren ordua hurbiltzen ari da. Eskuin muturrak bota ditu mezu kolpistak. Hori bera iragarri zuen euskaldunontzako analisi onenetakoa egin zuen Alberto Pradillak duela hiru urteko Gara-n. Auzitegi Konstituzionalak Kataluniako Estatutuari emango zion erantzuna asmatu zuen, bidenabar, Folklorearen eta Hardcorearen artean artikuluan, hainbat udalerritan antolatutako galdeketei buruz: «Kontsultak rol joko bihurtzea da arriskua, non berdin bozka daitekeen Kataluniako independentzia zein Lord Gandalfi jarraitzea elfoen diada batean. Baina arrisku degeneratiboa gaindituz gero, espainiarren betoa benetan gaindi daiteke. Orduan erabaki beharko dute katalanek pin-desfileen, itsasgailuen eta kamiseta independentisten folklorearen eta hardcorearen artean, hori izango baita Espainiaren erantzuna independentziaranzko urratsak eraginkorrak baldin badira».

Arrazoi du Requejok independentismoak diplomazia lan garrantzitsua egin behar duela gogora ekartzean. Espainiar eskuin muturrak dio Eskoziaren eredua dutela katalanek, eta Kosovokoa euskaldunek. Eta Raxoi Milosevic bada, zein ate jo beharko da independentziak babes ditzan otsoaren aurrean? Washington? Berlin? Buenos Aires?