Adostasun zabalagoekin euskara gehiago

Euskarak urrezko aldi bat bizi du. Euskararen ezagutza ez da historian zehar gaur egun bezainbat zabaldu, batez ere, irakurketari eta idazkerari dagokionez. Bere oraingo garapenak edozein arlotan erabiltzea ahalbidetzen du, arlo zientifikoan baita ere, eta hezkuntza sistemari esker euskaldunen kopuruak belaunaldiz belaunaldi aurrera egiten du.

Hori guztia ez zen lortuko indar politikoen Euskararen Legearen inguruko kontsentsurik gabe, adostasuna honetan oinarritzen delako: alde batetik, herri-administrazioaren beharra izan behar dela herritarrek aukeratzen duten hizkuntzan arreta ematea. Eta, bestetik, neurriak progresibitatearekin ezarri behar direla. Ez dago beste biderik, baina, artean ere, aurreko gobernuak arlo pribatuan hizkuntz arrazoiengatik ezarritako zigorrak onartu zituen, PSE-EEri kontsultatu gabe. Euskararen aurrerapenerako funtsezko kontsentsua apurtu egin zen alde bakarretik.

Gobernu horrek eragotzi izan ez balu zigor horien ezartzea, lanpostuak galdu egingo ziren, egoera ekonomiko larri baten enpresagizon-emakumeek zailtasun handiak izango zituzten eta euskarak atzera egingo zuen, behartzeak, batez ere zigorren bitartez, euskararen erabiltzearen kontrako erreakzioa sortuko zuelako.

Ez dezagun ahatz Euskararen Aholku Batzordeak ondorioztatzen duena: erabat beharrezkoa dela euskara, aldika gehiago, hizkuntz erakargarri bat izan dadila, atsegina zein naturala pertsona kopuru handiago batentzat, eta ez arazoen jatorria. Aholku Batzordeak kontsideratzen du hizkuntz politikaren funtsa malgutasuna eta progresibitatea izan behar dela, ez dadila eraso baten moduan hautemana izan.

Horregatik, ezin dugu zigorren bidetik jarraitu, herritar askori eta euskarari kalte egingo baitiegu. Adostasuna ezinbestekoa da, euskararen indartzea ekarri nahi duen adostasuna. Edo beste era batera esanda, euskara babesteko ekintzek zentzuzko muga bat izan behar dute: lan eta gizarte errealitatearenganako egokitzapena, hain zuzen ere.

Alde horretatik, euskal sozialistok beti defendatu izan dugu irmotasunez euskararen aurreratzeari mesede egiten dioten neurriak progresiboki ezarri behar direla, errealitate soziolinguistikoa aintzat hartuta eta pertsonei kalteak saihestuz.

Hori dela eta, Euskal Sozialistak taldeak Kontsumitzaileen eta Erabiltzailearen Estatutuaren Legea aldatzeko legez besteko proposamen bat aurkeztu du, arlo pribatuan hizkuntz arrazoiengatik ezarritako zigorrak ezabatzeko eta, era berean, euskararen erabileraren sustapena eta promozioa indartzeko. Euskal hizkuntzak aurrera egin duenean izan da atxikimendu askearen alde apustu egin denean, eta ez inposizioaren bidez.

Ekimen horrekin ez da aipaturiko legean jasotzen diren hizkuntz ezaugarri bat bera ere ezabatzen, zigorrak bakarrik. Beti defendatu izan dugun arren hizkuntz linguistikoen definizioa lege berezi batekin egin behar dela —eta ez lege sektorial baten bitartez—, kasu honetan egin zen bezala, ez ditugu aldaketa gehiago sartuko, ez baitugu euskararen inguruan desadostasunik piztu nahi, kontsentsua berrezarri baizik.

Halere, ulertu egin behar da botere publikoek ezin dietela herritarrei hizkuntz baten ala bestearen erabilera inposatu euren harreman pribatuetan, eta merkataritza arloa arlo pribatu bat da. Hizkuntz paisaia, informazioa, erregula daiteke, baina ez bi pertsonaren arteko ahozko komunikazioa, jakina, herri-administrazioek eman behar duten arreta salbu.

Are gehiago. Legea ez betetzeagatik ezarritako zigorrek ez dituzte euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatzen. Norbait egungo arautegia betetzen duen denda batera joaten denean, une horretan dagoen dendariak euskaraz hitz egingo diolako bermerik ez du. Modu bakarra izango litzateke dendari guztiak euskaldunak izatea, baina horixe publikoa kontsidera daitekeen horretatik kanpo geratzen da.

Oreka sustapena da, ez zigorra; hizkuntza baten erabilera ezin da dekretuz inposatu. Era horretan, hainbat aspektu formal estaltzea lortuko litzateke, baina ezinbestean jendeak errefusatuko luke. Nahi dugu euskara erakundeen hizkuntza izatea edo herritarrek nahi duten hizkuntza? Atxikimendu askea bultza dezagun.

Gai honi zuhurtasunez heldu beharko genioke denok, eta horrela ulertu izan dute ELA, CCOO, LAB eta UGT sindikatuek, zeintzuek joan den legealdian Eusko Jaurlaritzarekin elkarlan akordio bat sinatu zuten, enpresa munduan euskara normalizatzeko. Hitzarmenaren neurri guztiak borondatean oinarritzen dira, eta enpresa bakoitzaren egoera soziolinguistikoan.

Confebaskek, bere aldetik, testu bera sinatu zuen administrazioarekin, eta testu horrek bat egiten du iaz enpresagizon-emakume gipuzkoarren idazkari nagusi José Miguel Ayerza jaunak esandakoarekin: Euskara lan eremuan pixkanaka sartzeko langintza horretan aurrera egitekotan, enpresen ikuspegitik, printzipio batzuk erabat errespetatu behar direla uste dugu; borondatezkoa izan behar duela, inor baztertu gabe, arian-arian egin behar dela, beti adostasuna lortuta eta lankidetzan jardunda.

Borondatezkoa diogunean, norberaren borondatez eta inor baztertu gabe egin behar dela esan nahi dugu, gure ustez, prozesu hau aurrera eraman ahal izateko eta onargarri izateko, ez dagoelako beste biderik; beraz, partaideetako bakoitzak, enpresa bakoitzak alegia, hartu behar du erabakia askatasunez, bere kabuz; eta beste guztiok erabaki hori errespetatu behar dugu, aukeratu duen partaidetza mailaren arabera inor baztertu gabe.

Enpresagizon-emakumeen, sindikatuen eta Euskararen Aholku Batzordearen zuhurtasuna ikusita eta azken hogeita hamar urteetako euskararen aurreratze ikusgarria kontuan izanda, dendei eta enpresei isunen bidezko euskararen erabileraren inposizioa azal dakieke soilik alde bateko interes bategatik, batez ere jakinda belaunaldi berriek euskara naturaltasunez erabiliko dutela lan munduan.

Sozialistok ziur gaude gure hizkuntz hitzarmen guztiak biltzen dituen printzipioa progresibitatearena dela. Eta ez dezagun ahatz hizkuntzak direla elkarbizitza eta ulermenaren zerbitzura egon behar dutenak, eta ez pertsonak hizkuntzen zerbitzura.