Tradizionalki osasunean pentsatzen denean, medikuak, ospitaleak eta sendagaiak irudikatzen ditugu. Mendeetan zehar gure gizarteak ikuspegi zatikatuetatik ulertu du osasuna, batez ere dimentsio biomedikoan oinarrituta. Hala ere, egungo erronkek —gaixotasun infekziosoetatik hasi eta aldaketa globalaren ondorioetaraino— agerian uzten dute osasuna askoz harago doala. Testuinguru horretan, One Health bezalako ikuspegiek garrantzia hartu dute, gizakien, animalien eta ingurumenaren osasunaren arteko interdependentzia onartu baitute, nahiz eta aplikazio praktikoak erronka izaten jarraitzen duen. Oraindik banatuta dauden ikerketa eta kudeaketa egiturek oztopatu egiten dute lankidetza jasangarri, egokitzaile eta sektore anitzekoetarantz aurrera egitea.
Kostaldeko eremuak oso baloratuta dauden eremuak dira, non giza jarduerak biodibertsitate handiko espazioekin eta habitat naturalekin elkartzen diren. Biztanleriaren dentsitateak, jarduera turistikoak eta inguruko eremuetan garatzen diren jarduera ekonomikoek ingurumen-presioak areagotzen dituzte.
Euriteek hiri eta nekazaritza kutsatzaileak dakartzate ibai-arroetatik kostalderaino. Kasu horietan, ur bolumen handiak tokiko saneamendu-sistemen ahalmena gaindi dezake. Sistema horiek tratatu gabeko hondakin-uren emariaren zati bat isuri behar izaten dute, tokiko hondakin-uren araztegien funtzionamendu egokia arriskuan ez jartzeko. Deskarga horiek kutsatzaile kimikoak eta mikrobiologikoak izan ditzakete (E. coli eta enterococcus-ak), eta ondorio kaltegarriak izan ditzakete gizakien, animalien eta ekosistemaren osasunean.
Paradigma aldaketa
Klima-aldaketak eragindako tenperatura igoerak, kutsatzaileen koktel horrekin batera, mikroorganismo kaltegarri berriak agertzea edo lehendik daudenak ugaritzea bultza dezake. Horrek arriskua areagotu dezake hondartzetako erabiltzaileentzat, bereziki pertsona kalteberentzat, adinekoentzat edo aurretiko patologiak dituztenentzat. Gainera, uretan amaitzen duten antibiotikoen hondakinek bakterio-erresistentziak garatzen laguntzen dute, osasun publikoaren eta ekosistemaren gaineko presioa gehituz.
Egoera horrek erakusten du ongizatea kostaldeko prozesu konplexuen mende dagoela. Osasuna ez da norbanako gisa ulertzen, eta bizi garen sistemetan ingurumen, gizarte, ekonomia eta teknologia faktoreen arteko elkarreraginaren emaitza gisa ulertzen da.
BC3k eta PiE-EHUk hasitako diziplinarteko ikerketa batek paradigma-aldaketa hori bultzatu nahi du, One Healthi buruzko ekimen kolektibo baten bidez, pentsamendu sistemikoa eta sektoreen arteko lankidetza sustatzeko. Horrela bakarrik ezagutu ahal izango dugu pertsonen, ingurumenaren eta biodibertsitatearen arteko interdependentzia, guztientzako sistema erresistenteak eta osasungarriak eraikiz.
