«Estatalizazioa ez da euskal itunen arazoa, negoziazio guneak hutsik uztea baizik»

Unai Sordok (Bilbo, 1972) ez du nahi Espainia mailako itunek euskal negoziazio kolektiboa bereganatzea, baina estatalizazio kasu gehiago etor daitezkeela ohartarazi du: «Gerta daiteke berriro». Hori saihesteko euskal itunak berritu behar direla dio, eta esparru desberdinetako akordioak bateragarri egin behar direla. Bestalde, azaldu du gobernuarekin argazki bat ateratzeak ez duela haren politika babesten.

Egin dituzu maletak?

Ez; hilabete eta erdi falta da kongresurako, eta hori bada denbora nahikoa beste hautagaitzak azaldu daitezen.

Baina zure taldea izango dena egituratzen ari zara-eta...

Bai, noski, jende askorekin ari naiz hizketan, ahalik eta kontsentsu handiena egon dadin. Baina kongresua egin arte, ez dut maletei buruz hitz egingo.

Toxok dio Sordori egokitu zaiola CCOOren egiturak, diskurtsoa eta estrategiak berritzea eta egokitzea. Zoriondu egin behar zaizu, ala doluminak eman?

Tira... lan izugarria da, bai, baina askorena izango da, edo ez da izango. Ekintza sindikala paradigma berrira egokitzea lan konplexua izango da, eta ez bakarrik CCOOrentzat. Sindikatuak asko aurreratu du ja garai berriotan, baina egia da egokitzapen oso bat eskatzen zaigula gaur egun, lan harremanak aldatu egin direlako lan merkatu berrian eta gizarte aldakor batean.

Zein da CCOOren gaixotasuna? Sintoma badakigu: urte gutxian afiliatuen %20 galdu ditu.

Afiliatuen galera sindikatu guztien arazoa da, ez soilik CCOOrena, eta enpleguaren galerarekin dauka lotura: orain zortzi urte baino landun gutxiago daude Espainiako Estatuan, eta horrek eragina dauka sindikatuen afiliazioan. Gero, prekaritatearen paradoxa dago: egoera horretan daudenek dute sindikatuen behar handiena, baina haiek dute arazo gehien afiliatzeko.

Beldurra sumatzen da?

Bai, eta eragin handia izan du. Ahul dauden askok uste dute afiliatzeak arriskuan jarriko duela beren enplegu prekarioa. Afiliatzeko beldur hori gainditu behar da.

CCOOk aldatu behar dituen kontuen artean ez ote dago prekarioen alde gehiago bustitzea?

Pedagogia gehiago egin behar dugu, hasteko, eta gure ekintza sindikala egokitu alor horretan. Itun kolektiboetan gehiago jarri behar dugu fokua prekaritatean. Sindikatuak tresna gehiago jarri behar ditu prekaritatearen aurkako borrokan. Baina argi dago, azken boladan joera aldatzen hasi da, eta gehiago dira afiliatu berriak erretiroa hartzen dutenak baino.

Baina CCOOk 1.200.000 afiliatu baino gehiago zituen, eta orain milioi bat eskas dauzka.

Bai, datu zuzena da hori. Orain,kopuru hori igotzen asmatu behar dugu, egin daitekeelako. Esaterako, asko etortzen dira sindikatura aholkularitza zerbitzu baten bila, eta, beren arazoak bukatzean, joan egiten dira. Gurekin geratzea lortu behar dugu, afiliazioa aholkularitza edukitzea baino askoz gehiago dela azalduta.

CCOOren lehen idazkari nagusi euskal herritarra izango zara, nahiz eta gurea izan den herrialde industrializatuena beti estatuaren barruan. Nola eragingo du aldagai horrek zure zuzendaritzan?

Negoziazio kolektiboak erreferentzialtasuna galdu duen agertokian sindikalismoa egiten aurreratuak gara gu. Euskadin sektore mailako negoziazioa blokeatua egon da urte askoan, eta, egun, lan erreformak eragin du itun nagusiak pisua galtzea. Guk badakigu igeri egiten sektoreko itunek pisu gutxi duten itsasoan, eta gure alde jarri behar dugu eskarmentu hori estatu mailan.

LABek bigarren tokia kendu dizue EAEn, eta Nafarroan ere galera nabarmena izan duzue. Zergatik?

Azken lau urteotan berrantolaketa handi bat egin dugu, bat egite batzuekin eta finantza arloan larri samar ibilita, gainera. Prozesu horrek eragin digu, baina gainditu dugu egoera, zenbaki positiboekin gaude berriro, eta berrantolatuak.

Ez da izango gobernuekin eskuz esku aritu zaretelako, esaterako, Elkarrizketa Sozialerako Mahaian?

Kausa-efektu hori egin dezakezu, baina ez da zuzena. Mahaian egoteagatik —fruitu handirik eman ez duen mahai batean, bide batez—, ez dugu afiliaziorik galdu. Jendeari azaldu diogunean zer lortu nahi dugun mahai horretan, erraz ulertu du. Beste kontu bat da auziaren inguruan ateratzen den zarata. Argazki horiek, dauden gutxi horiek, gobernuari ustez ematen zaion berme batekin lotzen saiatzen dira, baina ez da horrela. Gobernuarekin argazki batean ateratzeak ez du esan nahi haren politika babesten dela.

Eta ELAri eta LABi izkin egiteko eragin mugatuko itunak egiteko akordioek babesten dute?

Akordioa ez da horretarako, eragin mugatuko akordio bat dagoenean aldizkari ofizialean argitaratzeko baizik. Hura ezagutarazteko itun bat baino ez da. Baina argi esan genuen itun horrek ez zuela ekarriko eragin mugatuko akordioak orokortzea, eta gaur arte oso gutxi egin dira. Eragin mugatuko ituna egitea merezi du soilik argi ikusten denean blokeo borondate bat badela. Gure estrategia ez da eragin mugatuko itunak orokortzea, ezta gutxiagorik ere, baina blokeorako borondate bat ikusten dugunean estrategia zehatzei jarraikiz, blokeo hori gainditzeko tresna gisa baliatzen dugu.

Zer dela-eta uste duzue beste sindikatuek blokeatzeko borondatea dutela?

Begiratu metalari, adibidez. Eragin mugatuko akordiorik ez balego, ez legoke ezer. Badakigu ELA eta LABen ordezkariek erabakitzen dutela akordio horiek enpresetara eramatea, nahiz eta haien aurka hitz egin. Araban ez bagenu sinatu, ez legoke azken hamarkada hauetan. LABek ez du sekula sinatu, eta ELAk 90eko hamarkadaren hasieran egin zuen azkenekoz. Borondate hori ez al da argia? Egoera horretan erabaki genuen eragin mugatuko itunak baliatzea, eta haiek erregistratzeko akordioa egin zen orain urte eta erdi.

Ematen du patronalak ongi jokatu dituela bere kartak Elkarrizketa Sozialerako Mahaian. Zer diozu?

Patronalak oso ondo aztertu du egoera zein den, eta badaki negoziazio mahaietan ez duela zertan eskaini ezer berezirik.

Sindikatuak bananduta aritzeak eman dio nagusitasun hori?

Hori ere bai, baina batez ere lan erreformaren arau berriek eman diote nagusitasuna. Eskerrak epaitegietan ultraaktibitatearen gerra irabazi genuen; pentsa, bestela, zer izango litzatekeen hau. Patronala oso zeken dabil prezioen igoerekin; arauek ahalbidetzen diote horrela jokatzea.

Baina %1,5eko igoera eskatzen ari zarete Madrilen, eta KPIa hortik oso gora dago ja. Ez al da eskaera apalegia?

Gutxienez, %1,5ekoa da, baina KPIaren bermea ere eskatzen ari gara, baita produktibitatearen truke gehiago ere.

Orduan ez zarete ELAk etaLABek dioten bezain otzanak? Edo bezain posibilistak?

Guk %1,5eko igoera proposatu genuenean, eta itunak bukatzerako KPIaren bermea eskatuz, gainera, Euskadiko itunetan %0,68ko igoera ari zen jasotzen, batez beste. Bat da esaten dena, eta bestea, egiten dena.

Zuek adostutakoa erreferentzia bat zen, aholku bat; ez zen derrigorrezkoa enpresentzat...

Jakina, derrigorrezko igoera izan balitz, zer entzun beharko genuen... Euskadin %1,5eko igoera derrigortu izan bagenu, zer entzungo genuen, ene... Inork pentsa dezake indarra dagoen esparruan ez dela hori baino igoera hoberik negoziatuko? Hortik behera ere sinatu da-eta leku askotan. Zertaz ari gara hemen? %2,5eko igoera sindikalismo otzana da orduan, eta %1,3koa sindikalismo borrokalaria? Ez du inork sinesten hori.

Negoziazio kolektiboa ez dago abiarazterik, eta horren erantzule ELA egin duzu sarritan, akaso patronala bera baino gehiago.ELA «Sepla txapelarekin» dela esan zenuen behin. Eusten diozu horri?

Batzuetan izenburuak eman behar dira, baina baieztapen horren atzean dagoenari eusten diot. Egia da ELA kobertura txikiko sindikatua dela negoziazio kolektiboaren esparruan. Argi dago bakarrik edo kasik bakarrik errentagarritasun sindikala atera daitekeen esparruetara eramaten dutela negoziazioa. Guk badakigu, eta LABek badaki. Denok daukagu argi. Ez dut esaten ELAk hil duela Manolete, haren estrategia zein den baizik, eta horrela izan dela lan erreformaren aurretik ere, kontrakoa ez zaielako errentagarri afiliazioei begira. Itun orokorrek, izan ere, ez dute modu automatikoan eragiten afiliazioan.

Zer iruditzen zaizu politika egitearen inguruan ELAk eta Jaurlaritzak izan duten ika-mika?

Rol politiko zehatz bat jokatzen ari da ELA; sindikalismo abertzalea indar pilatzaile gisa ari da estrategia argi baten alde, eta estrategia horretan ez dago eroso EAJ. Baina konfrontazioa zuzendaritzena da, argi, gu baikara administrazioan lagunak ez ditugunak.

Zer esan nahi duzu?

Zarata handia dagoela Euskadin, baina, ongi begiratuz gero, konplizitateak argi ikusten direla. Baina ez dut bat egiten, noski, EAJren mezuarekin; politikaz aritzeko sindikatu batek alderdi bat sortu behar duela esateak ez du ez hankarik ez bururik. Sindikatuok politika egiten dugu, nahiz eta guk ez dugun nahi ELAren rola jokatu.

Zintzoak izan zarete ELA eta LABi negoziazio kolektiboaren aldeko mobilizazio bateratuak proposatzean?

Bai, noski; gutxieneko erreibindikazio batzuk adostuko bagenitu, itun askori irtenbidea emateko gai izango ginatekeela uste dugu. Zintzoki uste dut hori. Prekaritateari eraso egin behar diogu, eta erosteko ahalmena irabazi behar dugu, eta hori egin daiteke mehatxu gisa mobilizazio bateratuak mahairatzen baditugu.

Beste greba orokor bat egiteko gogoz zaude?

Ez da gogo kontua, behar kontua baizik, eta nik ez nuke ezer baztertuko.

Nola azaltzen duzu euskal itunen aldeko mobilizazioa proposatzea ELA eta LABi, eta aldi barean zure sindikatuak euskal itunei eraso egitea Madrildik?

Itun kolektiboen esparru desberdinak bateragarri egin behar ditugu, sektorekoak eta enpresakoak bezala. Sektore arteko esparru hitzarmena ere sinatu dugu. Egia da estatu mailako itun sektorialak garatzen ari direla, eta egia da, era berean, guri ez zaigula gustatzen itun horietako batzuen egitura nola geratzen ari den. Euskadin itun sektorialen negoziazioa zabalik uzten dutenak nahi ditugu.

Ostalaritzan kontrakoa gustatu zaizuela ematen du. Zuei esaten dizuet, zuek baitzarete CCOO.

Beste era batera idatziko genuke guk, baina ELAk eta LABek ez dute estatu batzordeetara etorri nahi hori negoziatzera. Ostalaritzaren lurralde esparruei eustea bazegoen estatu batzordeen bidez, gure ustez. Merkataritzakoa ere sinatu dugu.

Auzitara jotzea deliberatu dute Espainiako ostalaritzako sinatzaileek, tartean CCOO, euskal ituna bertan behera gera dadin. Hori dago mahai gainean orain.

Baina sektore arteko esparru ituna sinatu dugu, eta horrek bermea ematen dio EAE mailako ostalaritza ituna edukitzearen aukerari. Baina gauza bat esango dizut: Euskadiko itun kolektiboen arazoa ez da estatalizazioa izan, negoziazio guneak hutsik uztea baizik. Itunak bost-zazpi-hamar urtean ez berritzeak ekartzen duelako estatu mailakoa Euskadira. Benetako erronka euskal itunak berritzea eta indarraldian edukitzea baita, eta hau ez da gertatu azken hogei urteetan.

CCOOko balizko idazkari nagusi zara. Estrategia horrekin jarraituko du zure sindikatuak?

Estatu mailako itunak egon behar dira, eta bateragarriak izan behar dute beste batzuekin, hala izan daitezen egituren eta formulen bidez. Benetako errealitate sindikal bat dagoen eremuen itunekin esan nahi baita.

Euskadiko CCOOri eta UGTri ez die kalte egiten estatalizazioak? Ez zaudete kezkaturik?

Kezkaturik? Sektore arteko esparru akordioa guk bultzatu dugu eta. Ekaineko akordioan jasota zegoena ia berdin jaso du urtarrilean ELAk eta LABek ere sinatu zutenak. Eta beste kontu bat: estatu mailako itunak egiten hasi direlako suspertu da pixka bat euskal negoziazioa, hori ere esan behar da. Baina ni ez nator bat estatu mailako itun batek beste esparruen eskuduntzak bereganatzearekin; berriro diot, garbi gera dadin.