Arroparen negozioan dagoen iluntasuna garbitzeko lanean dihardu SETEM Hego Haizea Garapenerako gobernuz kanpoko erakundeak. Edurne Pujana bertako kidea da, eta, Arropa Garbia eta halako kanpainei esker garapen bidean dauden herrialdeetan produzitzen duten multinazionalak neurriak hartzera behartu dituztelakoan dago.
Moda azkarraren ondorioz, arropa etengabe erosten dugu, eta harro gaude merkea delako. Baina zenbaiti garesti irteten zaio.
Bai, oso garesti, eta Arropa garbia kanpainarekin garbi hitzaren garrantziari heldu nahi diogu. Hau da, merke eta garbi hitzen arteko dikotomia bat aurkezten dugu, arropa erosleek jakin dezaten erosten dutenaren atzean zenbat pertsonaren lana eta zenbat langileren eskubideak dauden. Ez dakigu erosten duguna zergatik den horren merkea, eta galdetu egin behar dugu. Badakigu horren atzean marka batzuk daudela, badakigu zein motatako dendetara jotzen dugun arropa erostera, eta denda horietan prezio horren merkeak ikustean, geure buruari galdetu behar diogu zegatik ote den.
Zergatik ez zaigu axola erosten dugun arropa nondik datorren eta nora doan?
Gure gizartean gauza berriak erosteko beharra sustatu delako. Hau da, modaz kanpo geratutako objektuak bota eta berriagoak eros ditzakegun ideia dugu buruan. Izan ere, berria hitza entzunda, hobearen ideia datorkigu burura, eta ezinbestekoa da hori aldatzea. Arropa garbia kanpainarekin aldaketa dugu helburu, jendeari hori ikusaraztea, informazioa ematea. Izan ere, arroparen industriari dagokionez, ohartu gara ez daukagula informazio nahikoa, eta hori ere aldarrikatzen dugu; informazioak ere garbia izan behar du. Jendeak jakin egin behar du zein motatako lana dagoen guk erabiltzen ditugun jantzien atzean eta nora doazen horren trukean lortutako etekinak. Behin jakinda, aukera edukiko dugu gauzak aldatzen saiatzeko, erosten dugun arropari erabilera luzeagoa emateko eta hain azkar ez botatzeko.
Bangladeshkoa eta halako gertaerek ba al dute egiazko eraginik kontsumitzailearengan?
Bai, pena da halakoak gertatu beharra jendearen kontzientzia pizteko, baina, egia esan, komunikabideek halako berriak zabaltzen dituztenean jendea egoeraz konturatzen da. Atzean zer dagoen ikusten du, eta horrek mugiarazten du jendea, eta erosleak konturatzen dira beren eskuetan dutela gauzak aldatzeko aukera. Horrez gain, garrantzitsua da gurea eta gisako kanpainetan jasotzen ditugun kexak enpresetara bideratzen direla ikustea.
Baina luze irauten du kontzientzia horrek, edo gertaerak albiste izateari uztean ahazten da?
Denetarik dago; gauza biak gerta daitezke. Lehen asteetan, aldaketak gertatzen dira; tartean, enpresek akordioak ere sinatzen dituzte. Baina egia da kanpainak aurrera segitu behar duela, enpresekin bilerak egiten jarraitu behar dela, sinatutakoa betetzen dutela ziurtatzeko. Eta gauza bera gertatzen da kontsumitzaileekin ere, tentsioari eutsi beharra dago, kontzientzian eragin ahal izateko.
Lan baldintzena da, agian, arazorik agerikoena, baina ez da bakarra.
Gure kultura honetan, gauzak erosi eta botatzera ohituegiak gaude, eta, horren ondorioz, ingumenari ere kalte egiten diogu, baita enpresek ekoizpenerako baliatzen dituzten produktuekin ere. Gure kanpainan oso argi dugu jendearen eskubideak errespetatu egin behar direla, baina kontuan izan behar dugu egoera horrek ingurumenari eta langileen osasunari ere kalte egiten diela. Jeansak higatzeko erabiltzen den teknikak, esaterako, kalte handia eragiten die langileei.
Zer egiten duzue hori guztia ikusarazteko?
Alde batetik, informazioa biltzen saiatzen gara enpresetan eta dendaz denda. Horri esker, ikerketa egiteko eta txostenak kaleratzeko aukera dugu, eta atxikimenduak biltzeari ekiten diogu. Internet bidez ere badu aukera jendeak ziberekintzaile bihurtzeko eta sinadura emateko. Atxikimendu horiekin guztiekin, enpresetara jotzen dugu gero, eta gure eskaeren eta aldarrikatzen ditugun lan egoeren berri eman.
Eta zertan egin duzue aurrera?
Ohartu gara halako kanpainak kontsumo arduratsuaren barnean kokatu behar ditugula, ez jendeari informazioa emateko soilik, baita zer-nolako gizartean bizi garen ikusarazteko ere. Kontsumitzaileok kontuan izan behar dugu zein maiztasunekin erosten dugun arropa, zein motatakoa erosten dugun, zenbat denborako erabilera ematen diogun edo zergatik botatzen dugun. Pixkanaka ari gara alternatibak eraikitzen ere, bigarren eskuko azoken edo trukearen bidez, arropa botatzea saihestu dugu, esaterako.
Bangladeshko langileen baldintzak desegokiak direla esaten da, baina ba al dute beste aukerarik?
Gakoa da egoera horiek hobetzen ahalegintzea. Ez dugu zalantzarik lan egiteko eskubidea eta beharra dutela pertsona horiek, baina bizitza duinerako aukera ere izan behar dute. Ez diogu enpresa horiek itxi egin behar direnik; dauden lekuetan mantendu daitezke, jende askori lana ematen diotelako, baina egoerak hobetu behar dira. Lana bermatzen jarraitu nahi dugu, baina bizitza duinagorako bidea eginez.
Zein zirrikitu aprobetxatzen dituzte enpresek?
Kontuan izan behar dugu enpresa multinazionalek halako herrialdeetara joatea erabakitzen dutela leku horietako legediak uzten dielako, eta guk ahalegina egiten dugu esplotazioak legezkoak izan ez daitezen. Sistema honetan sartuta gaudenez, ordea, etekinak lortzeko helburuz edozer egiteko trikimailuak bilatzen dituzte legearen barnean.
Herrialde horien ezarritako gutxieneko soldata ordaintzen dutela diote. Zuek, ordea, soldata duinaz hitz egiten duzue.
Herrialde horietako langileekin hitz eginda, ohartu gara multinazionalek etengabe eskatzen dietela soldata txikiagoaren trukean lan egiteko, eta prest ez badaude, mehatxu egiten diete beste herrialde batera alde egingo dutela esanez. Joko hori eten nahi dugu, ez delako bidezkoa geroz eta gutxiago ordaindu nahi izatea eta, are gutxiago, mehatxu egitea. Horregatik uste dugu soldata duina beharrezkoa dela, halako egoerak saihesteko.
Nolako jarrera izan behar lukete leku horietako gobernuek?
Apur bat jarrera irekiagoa erakutsi beharko lukete. Egia da enpresak euren herrialdeetan izateak etekinak ematen dizkiela, eta herritarrei lana eskaintzen diela, baina ohartu behar dute hori era duinagoan egin dezaketela.
Zenbait multinazionalek Bangladeshko langileen segurtasuna bermatzeko akordio bat sinatu dute. Zerbaitetarako balioko al du?
Espero dugu balioko duela, eta presioa egiteko asmoz gaude. Guk eta gurearen gisako elkarteek kanpainak martxan jartzen ditugunean, ohartzen gara geroz eta azkarrago erantzuten dutela enpresek ere, eta neurriak hartzeko joera areagotu zaiela. Konpromiso handiagoa erakusten dutela esan daiteke, ohartu baitira geroz eta jende gehiago dagoela gure aldarrikapenen atzean eta arropa merkearen industriari buruzko informazio eske. Ziur gaude multinazionalek gure lana aitortzen dutela, eta halako akordioek pixkanaka egoera hobetzen lagundu behar lukete.
