Interneten erabilera orokortuz joan den heinean zabaldu dira sare sozialak gizartean, eta bide bat ireki da, komunikatzeko beste manera bat. Erakundeek ere jauzi egin dute sare sozialetara, herritarrei esateko dutena sakelakoan eta ordenagailuan jaso dezan jendeak. Baina ongi komunikatzen dute? Ongi erabiltzen dituzte horretarako tresnak? Lortzen al dute komunikabide berriek eskaintzen dituzten aukerei zukua ateratzea? Horixe ikertu du Oroitz Zabalak, eta hobetzeko asko dagoela ikusi du. Izan ere, esan ez ezik, erantzun ere egin behar da; elkarreragina baita sare sozialen muina.
Komunikazio aholkularia da Zabala (Zizur, 1983), eta hamar urte baino gehiagoz aritu da komunikazio politiko eta instituzionalean lanean. Komunikazio korporatiboari buruzko master bukaerako lana izan da ikerketaren abiapuntua. Biztanle gehien dituzten udalerriak izan ditu ikergai: aztertu du sare sozialak nola erabiltzen dituzten Nafarroan 10.000 biztanle baino gehiago dituzten hamabi udalek. “Hobetzeko gauza asko daude oraindik”, esan du ikertzaileak. «Nahiko berria da sare sozialen fenomenoa, eta batuz joan dira ahal izan duten bezala. Beraz, gauza batzuetan asmatu dute, baina besteetan ez». Planifikazio eta baliabide falta eta komunikazio arduradunen espezializazioa dira hutsunerik nabarmenenak. Eta horren ondorio izan daitekeena: interakzio falta. Sare sozialak ez baitira noranzko bakarreko komunikabideak.
Udalak hankamotz dabiltza interakzioan, Zabalak dioenez. «Sare sozialen filosofia elkarrekintza da, baina udal gehienek iragarki taula gisa erabiltzen dute. Ez diete jaramonik egiten jendeak esaten dizkien gauzei». Adibide bat paratu du: udalak antolatutako ikuskizun bati buruzko berriari erantzunez, norbaitek galdetu du zeini zuzendua den ikuskizuna, eta ez diote erantzun. «Ez du itxura onik ematen udal batek herritarrei ez erantzuteak». Azterketaren arabera, udalen %91k ez dute egiten.
Udalek ez dute sare sozialen erabilera ezbaian paratzen; orokortuta dago haien erabilera. Ez da gutxiagorako, Nafarroako Estatistika Institutuaren arabera, 2020an, 16 eta 74 urte arteko herritarren %86,6 konektatu ziren egunero Internetera, sare sozialak erabiltzeko nagusiki. Pandemia aurretik antzekoa zen datua: 2019an, %84,5. Hala ere, Zabalak ikusi du udalek ez diotela behar adinako garrantzirik ematen sare sozialen erabilerari. Aztertu dituen udal gehienek ez dute planifikazio zehatzik —soilik bik—, eta agerian geratu da profesionalak falta direla —soilik hiru udaletan dituzte komunikazio teknikariak—. «Geroz eta kontzientzia handiagoa dute sare sozialen garrantziari buruz, baina besterik da baliabideak jartzea: dirua, denbora eta profesionalak. Hori nahikoa behean dago oraindik lehentasunen zerrendan».
Sare sozialek ez dute balio jendearen galderei erantzuteko soilik. «Balio dute ikusteko herritarrek zer iritzi duten, udalak egiten dituen gauzak ongi ikusten dituzten, proposamenak egiten dituzten…», kontatu du Zabalak. Are, zer egiten den ez ezik, hori zergatik egiten den azaltzeko balio dute sare sozialek. «Galdetzen badute, elkarrekintza horren bidez udalek aukera dute azalpenak eta argudioak emateko, herritarrek hobe ulertzeko. Horrela, harremana sendoagoa eta gertuagokoa da». Azken finean, elkar ulertzeko bidea izan daitezke sare sozialak, eta gertuko erakundeentzat hori oso baliagarria izan daiteke.
Facebook da eraginkorrena
Nola erabiltzen diren ez ezik, sare sozial horiek zein diren eta zer eraginkortasun duten aztertu du Zabalak. Twitter da udalek gehien erabiltzen duten tresna, baina Facebook omen da eraginkorrena. Udalen %83,33k dute Twitter kontua, %75ek Facebook, %50ek Youtube eta %27k Instagram. «Facebook da eraginkorrena, mainstream-ena delako; ni nago, baina nire ama ere bai». Zabalak uste du Twitter politikan eta aktualitatean interesa duen jendeak erabiltzen duela, bereziki. «Udalak, agian, sare horretan mugitzen dira naturalen, baina jakin behar dute zein den haien publikoa». Orain Instagram da erronka: «Gehien handitzen ari diren sareetako bat da, eta udal asko ari dira pausoa ematen gazteengana heltzeko. Bide onetik doa hausnarketa, baina, orduan, Instagramen kodeetara egokitu behar duzu komunikazioa».
