«Itxaropena dut Raxoik urratsak egingo dituela»

EAJren EBBko presidente izendatu berri dute Iñigo Urkullu (Alonsotegi, 1961), bigarrenez. Jaso dituen zorionen artean, batek harritu du, Jose Luis Rodriguez Zapatero Espainiako gobernuburuarenak, prentsara bidalitakoartikulu baten bidez egin duelako. Pertsonalki eskertu dio Zapaterori keinua. Zapaterok zioen Urkullu ez dela «aldi baterako politikaria». Hark dio 16 urte zituenetik dabilela politikan, baina ez dakiela bere etorkizun politikoa nolakoa izango den, eta izatekotan «alderdikideen eskuetan» dagoela.

Batzarrean EAJk datozen lau urteetako ildo nagusiak finkatu ditu. Helburuetako bat bakea sendotzea da. Zein pauso bultzatu nahi ditu EAJk bide horretan?

Bakea sendotzeko erantzukizuna orain arte izan duen horrexek du, alegia, ETA erakunde terroristak. Agiriaren ondoren, urratsak egin behar ditu. Badira bakegintzan beste arlo batzuk jorratu beharrekoak: biktimei begirakoak, memoriari begirakoak, eragindako minaren aitortza... Asko daukagu egiteko, denon artean, bizikidetza eraikitzeko orduan. Bada beste faktore bat, bizikidetzarako eta birgizarteratzerako: espetxe politika. Horretan, EAJ, orain arte bezala, laguntzeko dago. Eta gauza batzuetaz, ohikoa denez, publikoki hitz egingo dugu, eta beste gauza batzuk diskrezio osoz landuko ditugu. Orain arte, bide horri jarraitu diot nik, bai ezker abertzalearekin, baita alderdi sozialistarekin, alderdi popularrarekin zein beste gizarte eragile batzuekin ere, eta horretan jarraituko dut.

ETAren desarmea eta desegitea bideratzeko, ezinbestekoa da ETAk eta gobernuek hitz egitea?

Ez nuke horretaz zentzugabekeriaz hitz egingo. Azken batean, modu zuzenean edo zeharkako bide baten bitartez beti izan da gobernu baten eta erakunde baten arteko harremana edo jakiteko bidea. Elkarrizketa? Guk aspaldi ezberdindu egin genuenzer den elkarrizketa eta zer den negoziazioa. Elkarrizketa noiznahi egin beharko litzateke, normal-normal. Beste gauza bat da negoziazioa. Nik ez dut uste ETA desegiterako orduan negoziaziorik egon behar duenik. ETA ez da eragile politiko bat. Hori aspaldian esan du EAJk. Baldintzatu egin du politikagintza, baina ez da eragile politiko bat. Eragile politikoek daukate herritarren ahotsa.

Raxoiren gobernua hasi berria da. Ikusten al da egoera hori kudeatzeko ardura bere gain hartzen duela?

Orain arte publikoki esandakoaren haritik jotzen badugu, ez da ikusten. Baina PP bera eta Espainiako gobernuburua bera jakitun dira garai berri batean gaudela eta garai berri hau egunez egun eraiki egin behar dela. Espainiako gobernuburua kontziente da garai berri batean gaudela eta berak kudeatu egin behar duela etxe barruan ere. Orain arte esan egin dut, eta hala sinesten dut: PP gaur egun berak orain arte egindako diskurtso horren guztiaren gatibu da, eta horrek behartu egiten du denbora hartu behar izatera normal-normal kudeatzeko. Pentsatzen dut Espainiako Gobernuko presidenteak pentsatua izango duela zer egin behar duen. Nik neuk itxaropena dut Espainiako Gobernuko presidenteak ere urratsak egingo dituela.

Espetxe politikari dagokionez, egunotan Patxi Lopez lehendakariak ere behin eta berriz esan du urratsak egin behar direla. Uste duzu presoak hurbiltzen hasiz eman behar direla lehenengo pausoak?

Bai. Badira hor 90eko hamarkadan Eusko Legebiltzarrak onartutako hainbat ebazpen eta akordio. Badira hor urrats batzuk jarraitzeko modukoak direnak. Batzuk, gaixorik dauden presoen egoera kontuan hartuz; beste batzuk, zigorraren hiru laurdenak beteak dituztenen egoera kontuan hartuz. Gerturatzeko ez ezik, baita malgutasunez jokatzeko ere; badira gerturatzeko bideak ere... Uste dut hortik jo behar duela Espainiako Gobernuak.

Prozesu hau sendotze aldera, zer eskatuko zenioke ezker abertzaleari?

Aste honetan izan diren gertakari batzuk adibide gisa hartuz gero, sendo, argi eta ozenki egitea, ez esatea lekuz kanpo dagoela, baizik eta gaitzetsi egiten duela. Aste honetan irakurri ditudanak —tokiz kanpo dagoela, politikoki ez dela batere zuhurra...— lehen ere entzunda geneuzkan. Garai berri honetan, ezker abertzaleak ausardia izan beharko luke, arazorik gabe; nik uste bere mundu osoak ulertuko lukeela, eta irmotasunez eta ozenki esan ahal izatea «hau gaizki dago», eta gaitzestea. Bestalde, ezker abertzaleak badaki denboran kudeatu beharreko kontu bat dela bakegintza, eta ez egun batetik bestera, ez gainera bere historia nola edo hala garbitu ahal izateko, egun batetik bestera ahaztu egin beharko diren gauza batzuk planteatuz edo bere burua biktimatzat aurkeztuz. Ez. Ezker abertzaleak badakibaduela zeregina biktimen inguruan —2004ko Anoetako Adierazpenean ere esan zuen—.

Antonio Basagoitik esan du bultzatu nahi duela PP, PSE-EE eta EAJren arteko lidergo bat edo elkarrizketa bat. Zuk, ordea, nahiago duzu Euskal Herrian egiten den elkarrizketa denen artekoa izatea. Hala da?

Bai, bai. Neurri batean ondo deritzot PPk edo Antonio Basagoitik hori esateari: hori esatean beste egoera batean gaudela dioelako. Baina EAJk uste du denon artean egin behar dela. Gauzak bere tokian utziz, bakoitzari dagokiona islatuta utziz; baina gizarte bat eraiki nahi badugu, denon artean izan behar du.

Aurrera begira EAJk planteatu duen beste erronketako bat Eusko Jaurlaritza berreskuratzea da.

Epe laburrera, bai.

Lehenik, zertan huts egiten ari da Lopezen gobernua?

Ez du programarik, ez du ekonomia egitasmorik. Ikusten ari gara Lopez lehendakaria dela PPren parlamentarien botoei esker, eta ikusten ari gara alderdi sozialistaren eta alderdi popularraren artean ez dela hain erraza gauzak adostea. Bestetik, aldiro-aldiro ikusten ari gara gaur gauza bat esaten duela eta bihar atzera egiten duela. Adibidez, harriduraz ikusten ari gara nola bikoiztasunaz hitz egiten den eta hiru ahaldun nagusiek salatu duten Eusko Jaurlaritza horrek ez dituela hiru aldundiak kontuan hartu txosten hori egitean. Bikoiztasunaz hitz egiten denean ez dira aipatzen hemen estatuak dituen eskumenak, oraindik bertaratu gabeko eskumenak... Hori guztia ez da kontuan hartzen. Ikusten ari gara egun batean planteatzen dela murrizketak egin behar direla eta hurrengoan ezetz esaten dela. Hori guztia aurrekontuak onartu eta hogei egunera. Ikusten ari gara, adibidez, norbanakoaren errenta aitorpena egiten den horretan esaten dutela batuketa bat izan daitekeela eta biharamunean ezezkoa esaten dutela. Txarrena da, gainera, nora eza islatzen duela .

Zuek badauzkazue buruan neurri zehatz batzuk berehala martxan jartzeko?

Bai. Epe laburrean gure helburua Eusko Jaurlaritza da, azken batean, gobernu bat beharrezkoa delako. Egun autonomia erkidegoan duguna ez da gobernu bat. Ez dago helburu argirik. EAJk batzar orokor honetan ere eztabaidagai izan duen txostenetariko batean, Geroa lantzen deitzen den lan txostenean, atalkako hainbat planteamendu egiten dira. Badaukagu, beraz, oinarri bat aurrera eraman ahal izateko. Prest gaude, hauteskunde batzuen ondoren gobernagarritasuna guri badagokigu, lehen egunetik martxan jartzeko.

«Euskadik beste gobernu bat behar du. Eta izango du. Gobernu berri bat, Euskadi berri batentzat. Gobernu abertzale bat...», esan zenuen batzarraren hitzaldian. Hurrengo gobernua abertzalea izango da?

Abertzalea, EAJ buru bada, izango da, bai. Abertzalea esan nuen zentzu orokor batean. Abertzalea aberriaren alde egiten duen Eusko Jaurlaritza da. Alderdi sozialistak espero nuen landuko zuela gehiago autogobernuaren alde, abertzale zentzu zabal horretan. Baina ez du egin. Alderdia Madrilen agintean izan den bitartean ez du aldarrikapenik ere egin. PP egunotan egiten ari den diskurtsoaren harira, ez dugu ikusten ez alderdi sozialista ez Eusko Jaurlaritza ahotsa altxatzen. Horretan ez da kontuan hartzen gure nortasuna, gure autonomia.

Aurreko bi hauteskundeetako emaitzak ikusten baditugu, gobernagarritasuna gauza korapilatsua izango dela ondorioztatzen da, eta gobernatzeko aliantzak beharrezkoak izango direla.

Bai, baina aspalditik. Oso zaila da autonomia erkidegoan inork gehiengo osoa izatea. Beraz, hori dela eta, izan daitezke koalizio gobernuaren formulak, edo izan daiteke kolore bateko gobernua ere, baina Legebiltzarrean babesa izango duena. Ikusiko dugu. Orain ez dugu pentsatzenzein izango den formularik egokiena.

Formula guztiak irekita daude?

Bai, nire ustez bai. Lehenengo eta behin, ikusi behar da alderdi bakoitzak edo joera politiko bakoitzak zein egitasmo aurkezten duen eta zenbat boto eskuratzen dituen. Hortik aurrera, zenbakiek hala eskatzen badute, mahai gainean jarri beharko dira beste batzuen egitasmoak, zertan adostu daitezkeen eta zertan ez, eta zer-nolako sendotasuna ematen zaion Jaurlaritzari.

Datozen hilabeteotan, Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak izan bitartean, lehia zakarra ikusiko al dugu EAJren eta Bildu-Amaiurren artean nagusigoa lortzeko?

Hori ariketa normala izan beharko litzateke. Bakoitzak agintean dagoenean oposizio bat dauka, eta oposizioak egiten dio kontrol lana eta salaketa lana.

Lehen aldia izango da ezker abertzalearentzat eta abarrentzat alternatiba bat aurkeztuko diotena EAJri, Eusko Jaurlaritzara begira.

Bai, jakina. Orain arte, gaur egun ezagutzen ari garen ezker abertzalearen esparru hori sakabanatuta egon da. Sakabanaketa horren ondorioz izan dira indar ordezkaritza ezberdinak. Egia da, iaz, 2011n ezagututako formularen arabera, ezker abertzalea ordezkatzen duen mundu horren barruan batura bat izan da, eta batura horrek aukera bat ematen dio.

Posible ikusten duzu EAJren eta Bildu-Amaiurren artean indarrak biltzea eta estrategiak partekatzea, aurrera begira, euskal nazioa eraikitzeko bidean?

Jakinda bakoitzak zein proiektu daukan eta bere proiektutik abiatuta. Gu, EAJ, gure proiektutik abiatuko gara.

Hitzaldian adierazi zenuen beste helburuetako bat estatus politiko berria da. Zertan datza estatus berri hori?

Oraindik egiteko dago gure planteamenduak zein izan beharko lukeen. 2010eko otsailean nik planteatu nuen ekimen bat izan beharko genukeela eta ekimen horrek bai ekonomiari, bai politikagintzari eta bai gizarte arloari begiratu beharko liokeela. Hortik aurrera, urrats batzuk egin genituen, Ados ekimena planteatu genuen. Argi dagoena da 2015. urtera begira estatus politiko berri baten asmoa edo aldarrikapena planteatzen dugula. Horrek zer esan nahi du? 2015a epemuga moduan jartzen badugu, hitz egiten ari gara bai egungo Gorte Nagusietako legealdiaz, baita Euskal Autonomia Erkidegoan beste legealdi bati buruz. Horra iristeko EAJk lan egin behar du, eta ni hemendik aurrera horretan saiatuko naiz, EAJren barruan zehazten zein izan behar duen estatus politiko berri horren edukiak. Krisi ekonomiko egoera honek badu erakunde krisi batean ondorioa, badu nortasun krisi batean ondorioa... Ikusten ari gara beste esparru batzuetan ere, autodeterminazio eskubideari begiratuz gero, zer gertatzen ari den Erresuma Batuan, Eskoziaren eta Ingalaterraren artean. Badago lantzeko hainbat arlo.

Esan daiteke ekimen horren atzean dagoela erabakitzeko eskubidea erabiltzeko helburua?

Bai, jakina. Euskadi nazioa Europan txostena eta 2015era begirako erronkak planteatu ditugunean, besteak beste, erronketako bat erabakitzeko eskubidea erakundetzea da.

Batzarrean, leloetako bat izan zen: Atzo Irlanda, gaur Eskozia, bihar Euskadi. Eskoziaren bidea interesgarria da euskaldunentzat?

Hemen zehaztasunak behar dira. Eskozia bera Euskadira begira dago. Zinez diot, zintzotasun osoz, Eskozia Euskadira begira dagoela. Baina guk ere badugu zeri begiratu Eskoziari dagokionez: erabakitzeko eskubidea erabiltzeko aukera. Eta hori da guretzat adibidea. Ez dakit zein galdera egingo duen SNP Eskoziako Alderdi Nazionalak, edo Alex Salmond lehen ministroak, ez dakit zein den galdera, baina bada bide bat, eta bidea da guk ispilu moduan begiratzen duguna.

Harremanik baduzue?

Bai; iaz izan nintzen ni Alex Salmondekin birritan. Alderdien artean ere harremana dago. Hemendik aurrera, eta epe laburrean, berriz ere harremana izango dugula uste dut.

Bide hori jorratzeko Eusko Jaurlaritzan gobernatzea garrantzitsua da?

Bai, baina are gehiago izan daiteke Eusko Legebiltzarrean ideia baten jarraitzaileak zenbat diren eta nortzuk garen. Hori ere oso garrantzitsua izan daiteke. Azken batean, balitekeelako hauteskunde batzuen ondorioz irabazlea izan arren gobernutik kanpo egotea, behin gertatu zitzaigun bezala. Hauteskundeak irabazi egin genituen, baina Jaurlaritzatik kanpo gaude. Beraz, ez dakit zer izango den etorkizunean. Izan daiteke guk irabaztea hauteskunde autonomiko batzuk eta Jaurlaritzaren gobernagarritasunetik kanpo egotea, gaur egun bezala.

Posible ikusten duzu hori?

Bai. Zergatik ez? Garai berriak dira hauek. Garai berri hauek ere beste aukera batzuk eman ditzakete. Oso arraroa ematen du, baina badakit zer esaten ari naizen.

Krisi ekonomikoaren inguruan PP erakusten ari den joera zentralistak kezkatu egiten zaitu?

Bai, noski, kezkatu egiten nau, eta hala salatu dut. Duela hamabost egun nire blogean idatzi nuen holako gai bati buruz, eta orduan esan nuen Madrilgo Gorteetan diren euskal ordezkari guztiek bat egin beharko luketela autogobernuaren defentsan. Guztiek, baita alderdi sozialistarenek eta PPrenek ere. Salatu egin dut nola orduan inbestidura saioan presidentegaia zenak, Mariano Raxoik, gauza batzuk esan zituen eta gero errege dekretu moduan beste gauza batzuk planteatu dituen. Kezkaz ikusten ari naiz bere Ogasun ministroak zer gauzak esaten dituen. Ez dakit presidenteak bat egiten duen. Kezkatu egiten nau, ez dagoelako argi zein den PPren planteamendua.

Beraz, Raxoik eta zuk laster egitekoa duzuen bilera hori mamitsua izango da, ezta?

Bai. Ez dut inoiz izan inorekin solasaldirako denbora galtzeko asmorik. Mamitsua izan behar du.

Elkarrizketaren bideoa ikusteko:

www.berria.info