Luzaide. Eskubidea bozketagai

Baztanen piztutako polemika mikatza ikusita, auzia beste modu batera bideratzeko asmoa agertu zuen Luzaideko Bolanten batzordeak (Nafarroa), 2016. urtean. Ordura arte, gizonezkoek soilik egiten zituzten jauziak Luzaideko Bolanten Egunean, baina dantza taldean gero eta gizonezko gutxiago izateak bultzatu zuen bide aldaketa. Hala azaldu zuen orduan Jon Arrikaberri batzordeko kideak: «Dantza batzuk egiteko ezin ditugu taldeak sortu, mutilen kopurua eskasa delako».

Orotara 150 pertsona inguruk eman zuten botoa bozketa hartan. Herrian erroldatuek, dantzariek eta dantzari ohiek zuten botoa emateko aukera, eta hiru laurdenek bozkatu zuten emakumeek parte hartzearen alde. Horren kontra azaldu ziren boto emaileen %20, eta botopaperen %5 baliogabeak izan ziren.

Gainera, emakumeen parte hartzeaz ez ezik, janzkeraz ere galdetu zuten: botoa eman zutenen %65ek adierazi zuten «neskek gona jantzi behar zutela»; %18ren arabera, andrazkoek «Bolantaren pertsonaia ordezkatu beharko lukete» —ordura arte gizonek egiten zutena—, eta %17k uste zuten «beste jantzi bat» asmatu beharko litzatekeela propio emakumeentzat. Luzaideko Bolanten batzordeak emaitzak errespetatu zituen, eta hurrengo urteko Bolant Egunean, 2017ko apirilean, emakumeak aurrenekoz dantzatu ziren jauzietan.

«Ez dugu baimenik behar»

Emakumeen parte hartzea bermatu bazen ere, Luzaideko Bolanten batzordeak aukeratutako prozedurak hautsak harrotu zituen. Plazara Dantzara elkarteak, adibidez, gogor kritikatu zuen galdeketa, nabarmenduz eskubideak ezin direla bozkatu: «Emakumeon eskubideak urratzen ahal dituzten edo ez erabaki nahi dute, baina urraketak ezin dira demokraziaz mozorrotu», adierazi zuen elkarteak, ohar batean. Plazara Dantzara-ren esanetan, emakumeek ez dute «inoren baimenik eskatu behar» plazetan dantza egiteko: «Ez dugu onartu behar bertzeek erratea zer jantzi behar dugun». Azkenik, hainbat galdera planteatu zituen elkarteak, gogoeta bultzatzeko xedez: «Zer gertatuko litzateke Luzaiden eginiko galdeketan 'neskak' paratzen duen tokian 'beltzak', 'ijitoak', 'homosexualak', 'transexualak' edota 'errefuxiatu siriarrak' paratuko bagenu? Eskandalagarria litzateke, onartezina».