«Gure iragana gogoratzeko bildu gara gaur hemen: gure sustraiak galdu nahi ez ditugun irundarrak gara». Irunen (Gipuzkoa), Nicolas Gerendain Irungo Errepublikarrak taldeak deituta, Pequeña Velocidad deituriko pabiloiaren parean elkartu dira gaur dozenaka herritar, eta eraikin hori ez eraisteko eskea egin dute, Gipuzkoan zutik geratzen den kontzentrazio esparru bakarra dela gogoratuta.
«Pabiloi horretan egon zirenek ez zuten soilik errepresio frankista jasan. Negar ere egin zuten, eta barre, eta lo, eta jan». Eraikin horretan errepresioa jasan zuten pertsonak zer egoeratan zeuden «imajina» daitekeela adierazi dute, eta horrek «bizia» ematen diola historiari. Horregatik uste dute dela garrantzitsua pareta horiek ez eraistea.
Eskoletan-eta 1936ko gerra eta ondorengo errepresioaren gaia jorratzen dutenerako, esaterako, bisitaleku aparta izan daitekeela pentsatzen dute, eta proposamena egin dute: «Leku egokia da Memoriaren Museoa sortzeko. Haren pareten artean mugitu eta haietan gure historia sentitzeko».
Irungo Udalari eskea egin diote horregatik; pasabide bat egiteko lanak aurreikusita daude hor, baina pabiloi hori bota «beharrik gabe» egiteko esan diote. «Zenbait ideia bururatzen zaizkigu; hala nola eraikinaren sabaia beherago egokitzea, haren paretaren bat diseinu orokorrera egokitzea...», aurreratu dute. Gogoratu dute hirigintza garapenerako planetan bete egin behar direla memoriaren gaineko konpromisoak, eta aukera horiek aztertu egin behar direla.
