Gernikako bonbardaketa euskal herritarrei egozten tematu zen Franco, baina George Steer kazetariak ez zuen dudarik izan: munduari kontatu zion Alemaniako Kondor Legioaren lana izan zela.

1937ko apirilaren 26eko bonbardaketa hura mugarria izan zen Bigarren Mundu Gerraren atarian.

Higinia Luz Goñi Aiestaran borrokalari komunistaren arrastoari segika, Auschwitzera joan zen Alberto Barandiaran kazetaria 2008ko udan. Postkronikak liburuan idatzi zuen bidaia haren kronika, besteak beste, kontatzeko ez zuela aurkitu kontzentrazio esparru hartan hil zen emakumearen argazkirik.

Kazetariak kronika hura ekarri zuen berriro gogora 2012ko urrian, Auschwitzeko kontzentrazio esparrura iristen zirenei argazkiak atera zizkien Wilhem Brasse argazkilaria hil zenean.

PP, Vox eta Ciudadanos ez beste guztien aldeko botoarekin onartu dute Memoria Historiko eta Demokratikoaren Legea.

1936tik 1978ra arteko biktimei eragiten die, eta, besteak beste, ikerketa talde baten lana abiaraziko du gertatutakoaren «egia finkatzeko». Biktimei salaketak jartzea erraztuko die, aholkularitza emanez.

Duela ehun urte, Espainiako armadak estatu kolpea eman zuen eta diktadura ezarri zuen, Primo de Riveraren gidaritzapean, Espainia «hondamendira» zihoala iritzita.

Besteak beste, «separatismoaren mehatxuari» aurre egin nahi izan zioten, eta euskara galarazi zuten alor ofizialetan.

Txileko justiziak herrialdeko diktaduraren krimenik sinbolikoenetako bat zigortu du, sententzia irmo baten bidez. Militar horietako batek bere buruaz beste egin du epaiaren berri izan ondoren.

Estatu kolpearen 50. urteurrenaren atarian iritsi da epaia —irailaren 11n beteko da mende erdi—, Pinocheten diktadura militarrari buruzko kontakizun ofizialak zein izan behar duen eztabaidan dela, gizarte giro polarizatu batean.

Saran (Lapurdi), haren hotela hartua zuten naziek. Eta, hala ere, erresistentziarekin kolaboratu zuen Maria Josefa Sansberro 'Maddi' oiartzuarrak, jazarriei muga zeharkatzen lagunduz. Lehenago, 36ko gerrako iheslariei lagundu zien muga pasatzen.

Izarraitz Villaluzek eta Joxe Mari Mitxelenak Sansberroren figura berreskuratu dute hainbat agiri eta lekukotza bildu ostean; Edurne Portela idazleak fikzioaren bidez biribildu du haren soslaia Maddi y las fronteras liburuan.

Espainiako Gobernua 128 biktimaren gorpuzkiak ateratzen hasi da. Araba, Bizkai eta Gipuzkoan berrogei familia baino gehiago daude zain handik senideen gorpuzkiak ateratzeko.

Guztira, Erorien Haranean egon daitezkeen 1.231 herritarren zantzuak topatu ditu Gogora-k: horietatik, 1.076 gorpuzki dira Araba, Bizkai eta Gipuzkoako hilerrietatik ateratakoak. Nafarroako beste ehunka batzuk ere badaude.

Gogora institutuak harremana du 36 familiarekin, eta horietatik hamazazpik eman dute DNA lagina identifikazio lanak egin ahal izateko. Urduñan, 225 pertsona hil ziren lehenengo kontzentrazio esparru (1937-1939) eta gero espetxe (1939-1941) izaniko lekuan.

Bi mende bete dira Jean-François Champollion ikertzaile frantziarrak Rosetta harria deszifratzea lortu zuenetik. Antzinako Egiptoko hieroglifoak ulertzea erronka handia zen garai hartako ikertzaileentzat, Egiptoko zibilizazioaren ezagutza eta kultura hobeto ezagutzeko modua emango zuelako.