Non geratzen da bizikleta bidezko mugikortasuna?

Duela gutxi Donostiatik Tourra igaro zen, 31 urtez gure hiritik pasatu gabe egon ostean. Zalantzarik gabe, ekitaldi berezia izan zen, eta ez da oharkabean pasatu, ez txirrindularitzazaleentzat, ezta hainbeste ez direnentzat ere. Guztiek ikusi ahal izan zituzten munduko txirrindulari onenak gure kale eta errepideetatik pasatzen, eta ekitaldiarekin gozatu ahal izan zuten. Karabanaz ere gozatu genuen; hala ere, entretenituta egon arren, agian antolakuntzak buelta bat eman beharko lioke ohitura honi, hainbeste trafiko eta zabor sortuko ez duena.

Kalapien, kirol arloaz haratago, bereziki poztu gintuen hiria hain trafiko maila apalekin ikusteak, ordu gutxi batzuetan izan bazen ere. Egoera atipiko horrek beste hiri batez gozatzeko aukera eman zigun: kale lasai eta seguruak, mugitzeko lasaitasuna, txorien soinua entzutea, aire garbiagoa, eta abar, eta abar. Gainera, egunak irudi polit asko utzi zizkigun: familia asko oinez eta bizikletaz gozatzen, haurrak eta helduak kalean jolasean eta dantzan, eta kalea giroaz gozatzera atera ziren zahar etxeetako heldu asko. Zalantzarik gabe, oso esperientzia positiboa izan zen zentzu horretan, eta ez genuke beste lasterketa baten zain egon beharko berriz ere antzeko esperientziaren bat antolatzeko.

Antolakuntzari dagokionez, egindako hamabi milioiko inbertsioa justifikatuta dagoen ala ez baloratu gabe, Kalapie hiriko txirrindularien elkartetik gure artean bizikletari lotutako hain ekitaldi garrantzitsua pasatu izanaren aukera aprobetxatu nahiko genuke erakundeei, hala nola Udalari, Aldundiari edo Eusko Jaurlaritzari, bizikletari lotutako ekitaldi mediatikoez gain, eguneroko bizikleta bidezko mugikortasunaz ere oroitzeko eskatzeko. Bestalde, Tourrarekin bizi izan diren kontraesan batzuk aipatu nahi genituzke, guri, bizikleta bidezko mugikortasuna sustatzen duen elkarte gisa, eta bizikleta mugikortasun egoeraren ezagun, gustatu ez zaizkigunak.

Hasteko, oso zaila da ulertzea erakundeek hainbesteko erraztasuna izatea halako aurrekontuko ekitaldi bat finantzatzeko, ikusten dugunean bizikletako mugikortasunaren garapena barraskilo abiaduran doala erakundeen inbertsiorik eza dela eta, eta aurrekontuak ez direla nahikoak.

Gipuzkoari dagokionez, urtez urte aldundiak ez du betetzen Gipuzkoako bizikleta bideen lurralde plan sektoriala egiteko 2013. urtean iritsi zen hamalau milioi euroko konpromisoa, alderdi guztiek onartu zutena. Konpromiso hau ez da inoiz bete (urteko hiru-lau milioi euro ingurukoa izan ohi da). Ondorioz, 2021ean plana amaitzen zen urtean, adostutako aurrekontua ez betetzearen ondorioz, aurreikusitako bidegorrien %33,8 baino ez zeuden gauzatuak.

Donostiako Udalaren egoera ez da oso desberdina; izan ere, 2023an zero euroko aurrekontua bideratu da bizikletarako, eta gaur egungoen mantentzea aurrera ateratzen da, herritarrek bozkatutako aurrekontu parte-hartzaileen bidez udalak baliabide egonkorrak erabili beharko lituzkeenean bizikleta-azpiegitura behar bezala mantentzeko. Gainera, aurreko aurrekontuetan aurreikusitako mantentze lanak eta bidegorri berriak atzerapenarekin doaz, urte hasieran adierazi genuen bezala.

Ikusi dugu, halaber, xehetasunak mimatu egin direla, Tourreko txirrindulariei ezer falta ez dakien (ikusi dugu errepideak berrasfaltatu direla, sastrakak moztu dituztela, puntu arriskutsuak seinaleztatu dituztela, etab.). Bitartean, ez dira eguneroko txirrindulariak berdin mimatzen. Erabiltzaileok zailtasun askori egin behar diegu aurre etengabe: ezinezko biraketak; bidegorri estuak, egoera txarreko zoruak; sastrakak bideetan; gehiegizko semaforoak eta galtzada gurutzatzeak; eta diseinu akats ugari, joan-etorriak zailtzen dituztenak eta sarea erabiltzaile berrientzat erakargarri ez izatea eragiten dutenak. Mugikortasun aktiborako diseinuak serioski hartzen ez direla islatzen duten egoerak errepikatzen dira saio berri bat egiten den bakoitzean, Astiñeneko zubiarekin berriki adierazi dugun bezala. Akats horiek saihets litezke eraikuntza berriak egitean mugikortasun aktiboaren beharrak lehenesten baditugu, kalitatezko azpiegitura sortzeko dirua inbertitzen badugu eta diseinu-eskuliburuetan ezarritako jarraibideei jarraitzen badiegu.

Azkenik, aipatu behar da bizikletaren erabilera bultzatzeko edo bizikletaren sustapenerako neurri handiak ezartzeko ekitaldi honek eskaintzen zuen aukeraren aurrean bizikletak mugikortasunean izan duen papera oso eskasa izan dela eta ez dela adierazpen lotsati, hiri-martxa isolatu, Tourraren webgunean atal txiki bat eta Perlan jarri den kartel isolatu batetik askoz haratago joan. Marketin hutsa azken batean. Bitartean, Kalapietik diseinatutako 25 route ibilbideak, donostiarrek eta bisitariek hiriak bizikletaz zeharkatu ahal izateko diseinatua, hitzemandako seinalizazioaren zain jarraitzen du.

Kontraesanen zerrendarekin jarrai genezake, baina ideia argi dagoela uste dugu: gure agintariek garrantzi handia ematen diote bizikletari ekitaldi mediatikoekin lotuta doanean, baina herritarren artean bizikletaren sustapenaren alde lan egiteko orduan, alde batera geratzen da. Bizikleta gizarte gisa hobetzeko tresna ezin hobea da: bizi-ohitura osasungarriak bultzatzen ditu, ingurumena errespetatzen du eta gure hirietan trafikoa murriztu eta airearen kalitatea hobetzen laguntzen du. Beraz, erakunde guztiei eskatzen diegu Tourraz gain eguneroko bizikleta ere kontuan har dezatela eta merezi duen garrantzia eman diezaiotela.