Nazioarteko begirale izan ginen Venezuelako maiatzaren 25eko parlamentu- eta eskualde-hauteskundeetan. Bertatik bertara egiaztatu ahal izan dugu Venezuelako hauteskunde prozesua legitimoa izateaz gain erabat parte-hartzailea dela eta herritarren kontrolpean dagoela. Boto-emaileek prozesuaren etapa bakoitzaren berri dute; badakite nola antolatzen den, botoa nola babesten den eta gardentasuna nola bermatzen den. Hautetsontziak seguruak dira, hainbat eragilek ikuskatu eta gainbegiratzen dituzte. Nazioarteko hedabideetan errepikatzen den «iruzurraren» ideiak ez du inongo sostengurik eremuan bertan gertatzen dena behatzen bada (mobilizatutako biztanleria eta prozesu demokratiko baten zerbitzura baliabideak jartzen dituen estatua).
Europarekiko ikus dezakegun alderik ikusgarriena Venezuelan politika egiteko modua da. Instituzionalizatutako eta urrundutako plano batean mantendu beharrean, buruzagi politikoek, presidentea barne, aktiboki parte hartzen dute kalean, herriaren ondoan ibiliz, oztoporik gabeko espazio publikoak partekatuz. Hauteskunde hauetan, Nicolas Madurok bost kilometro egin zituen oinez milaka lagunekin batera. Hurbiltasun hori ez da keinu sinboliko bat: eguneroko praktika politiko baten parte da, non herria ez baita behatzaile baizik eta protagonista.
Hauteskundeetako kanpaina itxierak argi erakutsi zuen zer esan nahi duen politikak Venezuelan: ez da diskurtso politiko bat soilik, baizik eta mobilizazioa, kultura, musika, kolorea, parte-hartze masiboa eta mezu politiko zentzuduna. Testuinguru horretan, eztabaida politikoa naturaltasunez bizi da, ideologiei buruz argi eta beldurrik gabe hitz egiteko espazioa bada. Ez dago taburik marxismoaz, eredu kapitalistaren kritikaz edo gobernuaren beraren kontraesanen inguruko aipamenetan. Errealitate hau ez da Europako gizarteetan bizitzen, diskurtso politikoaren edukiak guztiz hutsak dira, eta kritikak sakontasun eza du.
Politika publikoak herritarren egunerokotasunean duten eragin zehatzak ere ezagutu genituen. Misión Vivienda, adibidez: etxebizitza duinetarako benetako sarbidea eman dute, erabat hornituta, familien gaineko zorrik sortu gabe. Politika horiek ez dira asistentzialismo gisa aurkezten, eskubideak bermatzen dituen Estatuaren kontzepzio baten zati gisa baizik. Horrelako mekanismoek, blokeo ekonomikoko testuinguru batean bizirauteaz gain, Estatuaren eta herritarren arteko sare sozial eta politikoa sendotzen dute.
Bisitatu ahal izan genuen guneetako bat Caracaseko El Panal komuna izan zen. Han, ekonomia komunala ez da kontzeptu abstraktu bat, praktika zehatz bat baizik: ekoizpen propioa, autogestioa eta azpitik hartutako erabakiak. Gainera, Hecho en Comuna markak zirkuitu ekonomiko alternatiboak sortzen ditu. Komunak, kasu askotan, herri-boterearen kasu errealak dira, gizartea egitura ez-kapitalistetatik eta demokrazia parte-hartzailean antolatzea posible dela frogatzen dutenak.
Aipamen berezia merezi du Venezuelako herriaren erresistentzia-gaitasunak. Blokeo ekonomikoaren, nazioarteko zigorren eta etengabeko gerra mediatikoaren gorabeheren ostean barne-antolaketa maila mantentzea lortu dute, kolapsoa saihesteaz gain, herrialdeko funtsezko arlo asko birkonfiguratzea eta indartzea ahalbidetu duena. Erresilientzia hori ez da bat-batekoa: hainbat hamarkadatan borrokan eta prestakuntzan sortutako kontzientzia politikoaren emaitza da.
Azkenik, garrantzitsua da gezurtatzea herrialdeak duen segurtasun falta. Venezuelan geundela, ez genuen inolako gorabeherarik izan, herri-auzoetan ibili ginen, saltokietan sartu ginen, behar genuena zailtasunik gabe erosi genuen, eta askatasunez mugitu ginen. Herrialde bizigabe eta kaotiko baten ideia, nazioarteko hedabide askotatik proiektatzen den bezala, ez dator bat errealitatearekin. Ez da iritzi kontua, baizik eta behatu dezakegun errealitatea.
Bizi izandako esperientziaren eta Europan nagusi den kontakizunaren arteko aldea izugarria da. Mendebaldeko hedabideek joera ideologikoak markatutako irudi bat eraikitzen dute. Ez dituzte nahitaez datu faltsuak erabiltzen, baizik eta sistematikoki sortutako narratiba kolokan jartzen duen guztia ezkutatzen dute. Modu sotilean egiten dute: ahotsak hautatuz, lorpen sozialak erakustea saihestuz, eta konplexutasun oro demokrazia diktaduraren aurka gatazka bitar batera murriztuz.
Argi eta garbi esan beharra dago: Venezuela liskarrean dagoen herrialdea da, ez bakarrik arlo ekonomikoan edo politikoan, baita kontakizunaren arloan ere. Han egon ez denak historiaren alderdi interesatu bat baino ez du ezagutzen. Horregatik, premiazkoa da beste komunikazio-gune batzuk irekitzea, horrelako esperientziak iragazkirik gabe entzun ahal izateko.
