Venta Baños

Hartu hau. Nik ez dut beharko hemendik aurrera», esan zigun,eta txartel bat eman zigun eskura, presaka, papertxo karratu hura askatu nahian eman izan balitu bezala urteak eta urteak. Eskurik luzatu izan ez bagenu, uste dut lurrean utziko zukeela, edo furgonetan bertan, aulkien azpian. Argi zeukan ez zuela berriro etxera eramango. Hartu genion txartela, badaezpada, eta jakako poltsikoan daramat oraindik. «Hotel Venta Baños», dio; loto-lore arre bat dauka logotipotzat, basatzez egina dirudien nenufare bat. Hotel, Restaurante, Cafetería, Salones para celebraciones y convenciones. Autovía del Noroeste, salida 8. 30837Cañada Hermosa (Murcia).

«Gorde ezazue zuek», esan zigun. «Oraindik hona itzuli beharko duzue eta. Ez nuke nahi hala izaterik, baina...», pentsatuko zuen, guk ere horixe pentsatu genuelako dakit. «Oraindik hona itzuli beharko duzue, eta beharko duzue aparkaleku bat goizeko bostetan, gidariek beharko dute non lo egin, non gosaldu, tripak oraindik nahasita izan arren. Komun garbiak beharko dituzue arropaz aldatzeko eta aurpegia garbitzeko. Taberna honetan ondo hartuko zaituztete, jateko pilo bat izaten dute aukeran: entsalada errusiarra, tortillak, pistoa, bizkotxo aputz-aputzak... Ondo gosaltzen da, gaur bezalaxe. Zerbitzariek badakite nondik gatozen, gainera. Entzun duzue zer esan diguten, ezta? ¡Nos habeis traído el mal tiempo del norte!». Hau dena esan zigun txartela eman ahala, berbarik esan barik.

Berak denak ezagutzen zituen. Zerbitzariak, autopistako irteerak, gasolindegiak zein funtzionarioak. Miguel Hernandezen poemetakoak diruditen herrien izen guztiak zekizkien buruz: Campos del Río, Soto del Real, Morón de la Frontera. Jatetxetik kartzelarako ordu laurdena eta hango desertua ere begietan gordeta zeramatzan aspalditik, deserturik desertuena, norbaitek ahaztuta utzitako jaka haustu bat bezalakoxea. Hainbeste ezerez kabitu zitekeenik ere inon. Euripean ere idorra da hango lurra. Beste nonbaitetik igaroko da erreka Campos del Ríon, beste nonbait haziko dira nenufar marroiak, edo agian aloe vera egarritu bat da txartelean ageri dena.

Bazekien azkenengoz itxarongo zuela kartzelako harrera moduko hartan, zutik, ibilaldi motzak eginez horma batetik bestera, ordua noiz iritsiko. Azkenengoz egin zuen berba hango funtzionarioekin («Hau jatorragoa da, beste horri ez galdetu ezer»), azkenengoz luzatu zien bere NANa. Jende mordoa zegoen zain sarreran, ama gazte-gazteak, ume txikiak zein nerabeak, guraso zaharrak eta nekatuak, denak arropa finekin soinean. Egia zirudien geuk eraman arte ez zutela eguraldi zakar hura ezagutzen. Nik noizean behin Google Maps-eko puntu urdinari begiratzen nion, sinetsi ezinik bart Gasteizen hartu genuela azken kafea, eta bat-batean ordubetera geundela Cartagenatik edo Torreviejatik. Berta-bertan zegoela Mar Menor, bertakoa dela limoiondoaren hostoak frijituta jateko ohitura, eta bertakoa telebistatik baino ezagutzen ez dudan berbaera edo azentua, eta, hala ere, kristalezko kabina batean euskaraz hitz egingo genuela laster, desertuaren erdian. Disforia geografikoa. Baina leku hura ez zen guztiz Murtzia, hala ere. Han inor ez zen bertakoa.

«Asteartean mugituko dute», esan zigun bisitatik irtendakoan, eta irribarre dardarti batekin agurtu zuen desertua, senarra bertan utzita. Zaragozan ikusiko zuten elkar hurrengo astean. Artean ez genekien geuk ere bota genezakeela txartel hura furgonetako leihotik, laster ez baitzen euskal preso politikorik geratuko Murtziako kartzeletan. Baina ez nuen bota. Oraindik gogorarazten didalako euskaldunek utzitako zeldak berdin-berdin beteko direla arropa findun jendez, legeak ez daudelako eginda kartzelak husteko, eta euskaldunen jaketako poltsikoak berdin-berdin beteko direla errepide ondoko jatetxeen txartelez, berriro ikasi beharko dela non jan eta non egon Zaragozako, Soriako edo Leongo desertuan, etxerako bide amaiezin honetan.