Euskalkia

Batzuetan nire testuak ixaz eta jota belarez bete nahi nituzke, bustiduraz eta palatalizazioz. Azentuak jarri básoa eta basóa desberdintzeko. Barruak eskatzen dit. Batzuetan nire euskalkian idatzi nahi nuke Euskal Herri osorako, euskara hutsean argitaratzen den egunkari bakarrean, hemen. Berba bereziz hornitu, esamolde bitxiz bete. Batuko idatzia gure ahozkoaren indarrez zipriztindu nahi nukeelako, gatz eta piperrez, gozotu eta gogortu.

Maite dut batua, benetako batua. Berak ematen didalako aukera besteena ulertzeko, eta besteek niri konprenitzeko. Literatura ona izateko aukera eskaintzen digulako, irakaskuntzan jarduteko parada, berriak jakiteko era, erdaldunek gure hizkuntza ikasteko egokiera.

Esan dudan legez, benetako batuaren zale naiz, ez batutzat saldu nahi diguten herrenarena. Lexiko guztia da batua, gure herrikoa baino ez bada ere. Nork adierazi du piztu hitza isiotu baino batuago dela? Nork esan du ari izan forma izan behar dela bakarra orainaldi iraunkorra adierazteko? Azkenean, batueraren izenean hainbat uste oker zabaldu dira, desmuntatu beharrekoak, euskarari berari mesederik egiten ez diotenak. Badakizue zenbat sufrimendu ekarri duten uste ustel horiek? Zenbat jendek pentsatu izan du bere euskara txarra dela? Non ikusi da 5 urteko umea amamari esaten txarto hitz egiten duela? Zein hizkuntzatan? Azkenean, konplexuz bete ditugu aitaita-amama horiek, hiztun zoragarriak direnak. Gure formak ezkutatuz, politak eta egokiak ez direlakoan. Onbeharrez, kakaztu.

Batzuek ez dute ulertzen euskalkiarekiko afektu hau. Prest daude eurena abandonatzeko, batuaren mesedetan. Hori defendatzen dutenek, normalean, eurena estandarretik gertuago daukate, edo euskalkia fonetismoz eta kontrakzioz betetako jarduna dela begitantzen zaie. Hori besterik ez. Eta hori baino askoz gehiago da: aberastasuna eta adierazkortasuna.

Baina ez dugu planteatu behar afera hau euskalkia versus batuera: batak ez du bestea kentzen. Elkarren lagungarri eta aberasgarri direlako, bakoitzak bere esparrua daukalako eta batean sakontzeak bestea indartzea dakarrelako. Euskalkia izateko suertea daukagunok, gurea hobeto ezagutuko bagenu, dauzkan errekurtsoak ikasiz gero eta ondoren estandarrean aplikatu, batuera sendotuko genuke. Euskara aberastuko genuke, berba baten esanda.

Euskalkia behar dut sentimenduak adierazteko, maitatzeko, gorrotatzeko. Batua behar dut munduratzeko, besteekin eragiteko, hizkuntza hedatzeko, gaur eguneko bizitzarako. Euskara zuhaitz bat bezalakoa da: sustraiak behar ditu hazteko, eta adarrak handitzeko. Ez dago arbolarik bata zein bestea falta izanda.

Bihur dezagun euskara pago-tantai!