Erromantikoen kontra

Literatura elkarrizketak gutxitan bezala zabaldu da Joni Ubedak Pello Lizarralderi egin diona erromantizismoaz esan duenaren kontura. Esango nuke Lizarraldek egindako epai horren aldekoak direla euskal artista gehienak (besterik da gizartea oro har), idazleak bereziki, duela bost hamarkadatik euskal letretan erromantikorik ez baita egon. Erromantikoarentzat (Judith Shklar-ek azaldu bezala) «zibilizazioa gauza mekaniko bat bihurtu da norbanakoa zapaltzen duena eta mediokritatean murgiltzen duena». Erromantizismoak erlijioek bezala funtzionatu zuten (praktikatu zuten ateoentzat ere bai) eta partekatu zuen kristau askorekin barne eta kanpo dekadentziaren teoria. Erromantizismoa, Shklarrek ulertzen duen bezala, Ilustrazioaren kontrako mugimendu erreakzionario bat izan zen. Ilustrazioak ulertzen zuen norbanakoak, arrazoiaren bidez, mundua hobetuko zuela.

Gure literaturaren paradigman ere, filosofiaren (ala etikaren nahi bada) exijentziak artearen aurretik jarriak daude obra eta eztabaida ia guztietan. Begiratzea besterik ez dago literaturaren inguruan dauden taldetxo ia denen zoru komuna ez dela apustu estetiko bat baizik eta partekatutako hautu politiko, elektoral edo laguntasunezko bat.

Ilustrazioko intelektualak ulertzen zuen gizateriari irakatsi behar ziola bere bulkada irrazionaletatik askatzen (izan bulkadak artistikoak ala erlijiosoak). Erromantizismoan artea zen jainko berria. Herderretik hasita neoklasizismo ilustratuari gerra deklaratu zioten. Afera ez zen forma eta arrazoia, baizik eta poetaren irudimena, «sortzailearen indarra. Literaturaren helburua ez zen unibertsala, tipikoa ala probablea, baizik eta bakana, originala eta fantastikoa. Literaturak hunkitu behar zuen irakurlea, ez eskolatu. Orain natura segitzea ez zen harmoniaren bilaketa, baizik eta naturaren intentsitate dramatikoa imitatzea».

Ikasturte oso baterako ematen du gaiak, pena litzateke sarean itota lagatzea.