Aireportuko musika

«Nork hil zuen Leyre Olcoz?»

Iruñeko Leyre Olcoz aireportuko pintaketa

«Nik», esan zuen Hiriak, «betebehar publiko gisa».

Pete Seeger, Who killed N J?

Ezinezkoeskailera


Kito. Amaitu dut. Bukatu dut txosten, idazki bilduma, ahotsen josketa, adabaki nahasketa, dena delako hau. Eskatu gabe eskatu zenidan lana bete dut, Mireia. Ez dugu elkar ezagutzen, baina hona hemen atontzen dizudan bigarren liburua, oraingoan ere ale bakarrekoa.

Gertatu zena berreraiki bitartean, zailena izan da kontakizunaren hariez ez jabetzea eta jazoera hutsei lotzea; hots, aitzina segitzea korapilo batzuk askatu gabe, aukerako egintzak asmatu gabe. Esaterako: korrika doala eskaileretan gora, eskuan pistola daraman gizonari ihes egiteko ahaleginean, gatibualdian une horretarako metatu duen indarra erretzen. Errealitate bihurtu ditu, horrela, errepide-ostatu batean bi eskuetara idatzi genituen bi lerro: «Ilunpetan noa lasterkari auzo ezezagunetan, / zure izena daukan kalea helmuga».

Horra hor, baina, bigarren asmazio bat, are okerragoa: ihes betean gure hitz horietaz oroitzen da.

Parteka dezagun, Mireia, gertatu ez zena. Bizirik ateratzeko ari da korrika. Eskaileren buruko atea gurutzatu behar du. Ostikoka hautsi du, edo agian giltzak kendu dizkio behatzaileari. Ireki du, ondoren etxeko atea. Kalean garrasi egin, izengabeko auzo bakartiaren labirintoan lasterka galdu, eskuak oraindik loturik. Auto batek argi laburrak jarri, motel hurbildu, ondoan gelditu da. Atea ireki dute. «Lagundu, mesedez. Leyre Olcoz naiz.»

Zehatz dezagun asmakeria. Hura dena gerta dadin, lehentxeago, eskaileran, aurre egin dio zaindariari. Ate itxiaren ondora heldurik, jazarle zetorrenari ostikada bat sabelean, beste bat hankartean. Esku lotuekin iletik hartu eta kolpe bat espaloiaren kontra, bigarrena, hirugarrena. Lurzoruan arrain baten gisan higitzen da gizona. Beraren odola du ahoan. Eskuan giltzak.

Gauzak horrela gertatu izan balira, ez nukeen liburu hau osatuko. Baina ez zuten bide hori hartu eta idaztera bultzatu ninduzun. Ez luke inork ezer idatziko, ezertaz ere, une oro gertatu beharko lukeena gertatuko balitz. Lana atondu ahala, esan dizudanaz, alegiazko xehetasun anitz otu zitzaizkidan, argumentu nahasi bat aldrebesten zituzten aldaerak. Norberaren hitzak aldatzen ziren. Norberaren hitzen ondorioek bestelako tramak sortzen zituzten. Baina mundu honetan duela bi urte gertatukoari lotu natzaio: 2027ko apirilaren bederatzian hil zen Leyre Olcoz, hurbil-hurbiletik buruan tiro egin ziotenean.

Sakelakotik bidaltzen dizut lana, Mireia. Aireportura noa.

Lot ibai ondoko hotela

Duela hilabete eta erdi, 2029 honetako apirileko lanegun batean, ikusi nuen gutun bat nire postontzian. Paperezko gutun bat.

Etxe bloke honetako auzotar gehienak gizon-emakume alargunduak dira, apaindura gutxiko eta errenta baxuko apartamentu hauetan ahalik eta zaratarik txikiena eginez bizi diren langile erretiratuak. Agentzia jabearen enplegatuak ez dira inoiz hemendik agertzen, noizik behin langileren bat bidaltzen du, ezinbesteko mantentze lanetan diharduena. Lantxo merkeren bat buruturik alde egiten dute. Hemengo bizilagun izateko hautagai itxura hartzen diet. Utzikeria horri esker, alferrikako postontziak paretan jarrita daude, atari gutxitan ikusten den garai bateko erlikia. Oso bakanetan nabarmentzen da kutxatilen zulotxoetatik kartaren baten gutun-azalaren zuria, baina beti aldi berean gutunontzi gehienetan, sareetan moldatzen ez direnek eskatzen baitute paperaz bidal diezaieten kontu korrontearen hilabeteroko laburpena. Ordaintzen dizute, oroitarazten dizute hemen zaudela, zure izenarekin. Nik ere, iaz heldu berria nintzelarik, usadio zaharrak eraginda, jarri nuen paperezko itsaskortxo bat libre geratzen zen postontzietako batean: «Koldo Lakar. 6C gauche». Ikusi nahi nuen nire izena, berrien zain balego bezala, herdoilduz doan letoizko kutxatilaren buruan. Egia esatera, papertxoa da aspaldiko plastikozko plakatxoaren imitazio kaskarra, plakatxo hark ontzen baitzituen, nire izenarekin batera, emazte eta bi alabarenak. Ederki elikatua ageri zen ia egunero buzoi distirant hura. Lau izen horiek barreiatu dira, barreiatzen dira etengabe aldatuz doaz lekuetatik. Hiru izen horiek bestelako izenei lotuta daude, ezagutzen ez ditudan izenei, aldatuz doazenak nik ezagutu aitzin, zein bere kutxatilako etiketan, baldin eta ohitura hari lotu baitzaizkio. Beharbada nire hurrengo bizitokian ez dut jarriko aldi bateko auzotarrei nire izena iragar diezaiekeen etiketarik. Agian nire papertxoa da postontzi horrek erakusten duen hondar izena. Mantentze lanetakoa etorri, konpontzerik merezi duenik ez aurkitu eta burdinaga sartuko dio gutunontzi mailatuen ilarari. Alde honetako atari anitzetan ikusia dut kendutako postontzien marka. «Pareta margotu behar dute», inork ez daki noiz, presarik ez.

Bazkalosteko tenorean, hortaz, jatetxeko lanetik bueltan, ezkaratzean sartu eta burua ezkerralde horretara biratu nuelarik ikusi nuen gutunik bazegoela. Bitxia, gutun-azalaren zuritasuna, bitxia nola nabarmentzen zen metal erdi herdoilduaren kutxatilaren zulotxoetatik. Eskuarekin birarazi nuen sarraila, tapakia irekitzea oztopatzen duen burdinazko mihia mugitzeko. Agentziako gizon batekin hitz egin nuen egokiera bakarrean ez zitzaidan bururatu postontziaren giltza aipatzea. Litekeena zen, edonola, giltza hura oso aspaldi desagertu izana; areago, estralurtar banintzan begiratuko zidan enplegatuak, eskatu izan banio utzikeria hutsagatik kendua ez zuten gutunontziaren giltza. Eskuarekin alde batera eta bestera eragin nuen sarraila ugertua, azkenik mihiaren oztopoa biratu eta tapakia brastakoan ireki zen aurrerantz. Gutun-azalak nire oinetara egin zuen hegan. Hura hartzeko makurtu aurretik, tapakia itxi eta sarraila bere hasierako jarreraraino birarazi nuen. Hartu nuen gutuna. Ez zeukan gutun-azalen ohiko formatu laukizuzena; motzagoa, kasik karratua zen, edukiera pertsonaleko kartek zuten itxurakoa, alegia. Ifrentzuan nire izen-abizenak eta helbidea eskuz idatzita zeuden. Idazkera biribildu samarra zen; guztiz arrunta, bestalde. Ez nuela ezagutzen idazkera hura otu zitzaidan, baina nola ezagutu behar, nork ezagutzen du inoren idazkera, batbederarena, gaur egun. Zigilu marka gisa zeraman etiketa zuriak Chartreseko posta sukurtsal batetik igorria zela adierazten zuen; data, oroitzen dut, sei edo zazpi egun aurrekoarena. Istantean susmatu eta egiaztatu nuenez, iruntziak ez zekarren inongo bidaltzaileren aipamenik, desatsegin suertatzen zen xehetasuna. Etxera igo orduko urratu nuen gutun-azala. Kartaren pisu urriak iragartzen zuenez, ohartxo bat baizik ez zegoen barrenean; aizturrez mozturiko orri zuri zati bat, hura ere eskuz idatzita. Azalaren idazkera bera zen, oraingoan letra txikiago baita ez hain argi, idazlari urduri edo presati baten adierazle. Goiburu edo sarrerarik gabeko oharrean irakurri nuen bidaltzaileak «interesa lekizkizukeen dokumentu sorta» niri helarazteko prest zeukala. Bigarren eta azken esaldian, igorle ezezagunak entregatze horretarako hitzordua jartzen zidan: La Chartreuse hotelean, Cahors hirian, apirilaren hogeita zazpian, goizeko 11:30ean [...]