Herritik hirira eta handik bueltan dator Aldapeko Basque Latin Jazz proiektua. Imanol Iribarren pianista eta tronboi jole andoaindarrak (Gipuzkoa) Rotterdamera (Herbehereak) jo zuen duela zenbait urte Musikenen ikasitakoan sakontzera, eta hango Codarts arteen unibertsitatean ari zela sortu zuen, 2019an, Aldapeko Basque Latin Jazz. Hain zuzen ere, bertan landutako jazz eta inprobisazio masterraren amaierako azterketarako sortu zuen taldea, euskal musika tradizionalaren eta latin jazzaren arteko uztarketa jorratu nahian. Orduan hasitako bidearen orain arteko emaitza da Iri barrenetik diskoa, Errabal Jazz zigiluak argitaratu duena.
Rotterdamen zegoela, Iribarrenek talde bat sortu zuen bere inguruan, eta haietako batzuekin nahiz proiektura gerora batutako beste zenbait musikarirekin grabatu du diskoa. Zortzi lagun dira guztira: Iribarren bera, Patricia Mancheño (baxu elektrikoa), Manu Pinzon (bateria), Eva Catala (kongak eta perkusioak), Peio Irigoien (txistua, dultzaina eta tronpeta), Asier Ardaiz (tronpeta), Alvaro Jarauta (tronboia) eta Iñigo Corao (tronboia).
Aldapeko Basque Latin Jazz martxan jarri aurretik beste zenbait proiektutan ibilitakoa da Iribarren (Reunion Big Band, Flan de Mono, Gonzalo Tejadaren taldea), baina hau du buru duen lehenengo taldea, eta hasieratik pentsatu zuen «epe luzeko proiektua» izan behar zuela. «Baina ohartu nintzen epe laburrera ere disko bat egin behar genuela, diskorik gabe zaila delako aurrera egitea».
Gauzak horrela, taldeak kontzertu pare bat egin zuen, eta segidan Elkarrek Donostian duen estudioan sartu zen aurtengo otsailean, Victor Sanchez teknikaria lagun zuela. «Bi egun besterik ez ziren izan, baina intentsitate handikoak», azaldu du Irigoienek. «Ilusio handiarekin eta ondo landutako proiektu batekin sartu ginen estudiora. Goizean goiz hasi eta nekatu arte aritu ginen estudioan». Lan egiteko modu klasikoan grabatu zituzten diskoa osatzen duten sei piezak: denak elkarrekin joz. «Zerbait gaizki ateratzen bazen berriro grabatzen genuen, baina ondorengoko edizio gutxi egin dugu. Eta nabari da naturaltasun hori diskoan», Iribarrenek.
[youtube]https://youtu.be/W0M_teigIjo[/youtube]
Diskoak euskal doinu herrikoiak ditu abiapuntu, baina konponketek beste eremu batzuetara eramaten dute bilduma, runba, txa-txa-txa, jazz eta bolero doinu eta erritmoak nagusitzen baitira askotan.
Agurretik abiatuta
Bilduma Agurra-rekin hasten da. Laukote formazioarekin grabatua, hainbat kontrapasen moldaketak proposatzen ditu, eta euskal doinuek Karibeko beste batzuekin egiten dute topo bidean. Segidan dator Molinatxo, Tolosako (Gipuzkoa) Inauterietako habanera ezaguna. «Disko osoko piezak ezagunak egingo zaizkio euskal abestiak ezagutzen dituenari, baina gehiegi ezagutzen ez dituenarentzat ere ez dira ezezagunak izango», azaldu du Iribarrenek. Hain zuzen ere, Euskal Herritik kanpo jo izan dutenean (Rotterdamen, Madrilen), publikoari «erakargarria» egin zaio euskal doinuak beste estiloekin jorratu izana. «Azken batean, jazzaren barruan kokatzen gara; latin jazzaren barruan zehazki».
[youtube]https://youtu.be/SMebzjl1xPU[/youtube]
Dultzaineroentzat oso doinu ezaguna da Polonesa, eta taldeari diskoan tresna hori txertatzeko aukera eman dio. Irigoienen ustez, «oso melodia sinplea da, baina moldaketa berezia egin diogu: dultzaina, txistua, haize erritmo eta harmoniak... Agian piezarik zailena izan da guretzat, baina azkenean taldekideei gehien gustatzen zaiena da».
[youtube]https://youtu.be/Lh0FSMjI-4g[/youtube]
Kaixarranka Lekeition (Bizkaia) jaietan dantzatzen den doinua, berriz, abiaduraz apaldua eman du taldeak diskoan, eta zortzikoaren egitura ez baizik eta bolero batena du. «Guri oilo ipurdia jartzen digu», adierazi dute, aldi berean, Iribarrenek eta Irigoienek.
Aldapeko-ren erritmoa ere aldatu egin dute, eta latin jazzaren kutsuz jantzi. Iribarren: «Moldatu genuen lehenengo kantua izan zen, eta horregatik taldeari ere izen hori jarri genion. Azkenean pieza oso indartsua gelditu da».
Azkenik, San Juan dator, gaurko egunari erabat lotutako pieza. Koronabirusak eragindako itxialdian grabatu zuten kantua aurrenekoz, musikari bakoitza bere etxean zegoela, eta ondo gelditu bazen ere, estudioan berriro grabatu dute, «indar handiagoarekin».
Aldapeko Basque Latin Jazz Iribarrenen egitasmoa izanik, izenburuan egin nahi izan du musikariak bere izenaren eta proiektuaren izpirituaren arteko lotura: Iri barrenetik. «Rotterdamen hasitako proiektua da hau, oso hiri moderno batean. Baina, aldi berean, hara joan nintzen Andoainetik, musika tradizionalarekin, eta han eraldatu nuen gure proiekturako».
Orain diskoa zuzenean aurkezteko gogoz daude Iribarren, Irigoien eta taldeko gainerako kideak, eta dagoeneko hiru data dituzte lotuta. Abuztuaren 1ean Donostian ariko dira —«kalean izango da kontzertua, baina ez dakigu zehazki non», 7an Zumaian (Gipuzkoa) eta 21ean L’Elianan, Valentzian (Herrialde Katalanak).
